Çin’den dünyaya yayılan yeni tip koronavirüs salgını ölümcül tesirini sürdürürken, virüsün neden olduğu Kovid-19’a karşı yürütülen çalışmalar sonucu birçok şirket aşı geliştirdi. Pfizer/BioNTech, Moderna, AstraZeneca-Oxford, Sinovac ve Rusya Kovid-19’a karşı aşı geliştiren şirket ve ülkeler ortasında. ABD, Avrupa Birliği ülkeleri, İngiltere, Kanada’nın da ortalarında bulunduğu varlıklı ülkeler, potansiyel aşıları onaylanmadan istiflemeye başladı. Milletlerarası Af Örgütü, Oxfam ve Adalet Artık örgütlerinin de içinde olduğu “Halkların Aşı İttifakı” isimli oluşum, varlıklı ülkelerin Kovid-19 aşısını stoklamaya başladığını ve bu yüzden en fakir ülkelerin aşılamada inançlı bir seviyeye ulaşamayacağını söylüyor.
10’da 1’i aşılanacak
Aşı İttifakı’na nazaran 70’e yakın düşük gelirli ülkede bu yüzden nüfusun lakin onda 1’i aşılanabilecek. Bu öngörü, önde gelen ucuz aşı projelerinden Oxford-AstraZeneca’nın ürettiği aşıların yüzde 64’ünü gelişmekte olan ülkelere vereceği kelamını de içeriyor. Aşının dünyanın farklı yerlerine adaletli bir biçimde dağıtılması için birtakım tedbirler alındı. COVAX ismiyle bilinen aşı adaleti örgütlenmesinin 700 milyon doz aşının başvuran en düşük gelirli 92 ülkeye dağıtılmasını teminat altına almayı başardığı belirtiliyor. COVAX, Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ), Global Aşı ve Bağışıklama İttifakı (GAVI) ve Salgın Hastalıklara Hazırlık İçin Yenilik Koalisyonu (CEPI) öncülüğünde aşıya adil ve eşit global erişimin sağlanması hedefiyle oluşturulmuştu.
5’er kere aşılar
Herkesin aşılara eşit ve düşük maliyetle erişebilmesi için çalışan Halkın Aşı İttifakı tahliline nazaran, şu ana dek sipariş ettikleri aşıların hepsinin kullanımı onaylanırsa varlıklı ülkeler bütün nüfuslarını 3’er sefer aşılayacak kadar doza sahip olacak. Kanada’nın her bir Kanadalıyı 5’er kere aşılayacak kadar doz sipariş ettiği belirtiliyor. Nature.com dataları ise Kanada’nın toplam siparişlerinin nüfusun gereksiniminin 8 katı olduğunu gösteriyor. Halkın Aşı İttifakı, fakir ülkelerde yaşayan insanların da aşıya erişebilmesi için ilaç şirketlerinin teknolojilerini paylaşma davetinde bulundu. Davette, bu adımın DSÖ’nün Kovid-19 teknolojisi havuzunun şemsiyesi altında yapılabileceği belirtildi. AstraZeneca, Pfizer ve Moderna’nın 2021 sonuna kadar 2.6 ile 3.3 milyar şahsa, Rusya’daki Gamaleya’nın ise 500 milyon şahsa yetecek kadar aşı üretebileceği belirtiliyor.
‘Yıllarca ulaşamayacak’
Dünya nüfusunun sadece yüzde 14’ünü barındıran varlıklı ülkeleri şu anda en gelecek vadeden aşıların yüzde 53’ünü sipariş etti. Oxfam’ın sıhhat siyasetleri yöneticisi Anna Marriott, “Kimsenin yaşadığı ülke yahut cebindeki paranın ölçüsü yüzünden hayat kurtaracak bir aşıya erişimi engellenmemeli. Ancak bir şeyler dramatik biçimde değişmezse, dünya çapında milyarlarca insan Kovid-19’a karşı inançlı ve tesirli bir aşıya yıllarca ulaşamayacak” dedi.
Oxford Üniversitesi’nin iş birliğiyle Kovid-19 aşısı geliştiren ilaç şirketi AstraZeneca, aşıyı gelişmekte olan ülkelere kar hedefi gütmeden ulaştırmayı vaadetti. Başkalarına nazaran daha ucuz olan bu aşının, birebir vakitte olağan buzdolabında saklanabildiği için dünya çapında dağıtımı da daha kolay. Lakin Aşı İttifakı tek bir şirketin bütün dünyanın muhtaçlığını karşılamasının mümkün olmadığına dikkat çekiyor.
Aşı adayları
İngiltere Pfizer-BioNTech aşısına onay vererek bu hafta aşılama kampanyasını başlattı. Bu aşının kısa mühlet içinde ABD ve Avrupa Birliği’nden de onay alması bekleniyor. Bu da üretiminin suratı, fiyatı ve saklanmasının daha güç olduğu da düşünüldüğünde bu aşının daha düşük gelirli ülkelere dağıtımının hayli bir müddet alabileceği manasına geliyor. Öbür iki aşı Moderna ve Oxford-AstraZeneca da şu anda bir dizi ülkede onay bekliyor. Rusya’da üretilen Sputnik V de beşerler üzerindeki denemelerde olumlu sonuçlara ulaşıldığını açıkladı. Bunun dışında denemelerinin ileri basamaklarına geçmiş ve gelecek vadeden dört diğer aşı adayı daha var. Bunlardan biri de Türkiye’de de denemeleri yapılan Çin şirketi Sinovac’ın CoronaVac aşısı.
Memurlar
