Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından açıklanan Ulusal Uzay Programı’nın akabinde uzay ve uydu çalışmalarına sürat verildi.
AA muhabirinin, Uzaylı İnsan Seyahati Milletlerarası Günü hasebiyle derlediği bilgiye nazaran, Türkiye’nin birinci irtibat uydusu denemesi olan TÜRKSAT 1A, 24 Ocak 1994’te uzaya fırlatıldı fakat fırlatıcı rokette meydana gelen bir arıza nedeniyle 12 dakika 12 saniye sonra okyanusa düştü. Uydu teknolojilerine yatırımlarına devam eden Türkiye, 10 Ağustos 1994’te TÜRKSAT 1B ile uzayda yerini aldı.
Son olarak TÜRKSAT 5A uydusu, bu yıl 8 Ocak’ta ABD’nin Florida eyaletindeki Cape Canaveral Üssü’nden uzaya fırlatıldı. Büsbütün elektrikli itki sistemine sahip olan TÜRKSAT 5A’nın, mayısın birinci haftasında 31 derece doğu yörüngesine ulaşması ve haziranda hizmete alınması planlanıyor.
TÜRKSAT 5B haberleşme uydusunun da 2021’in dördüncü çeyreğinde uzaya fırlatılması amaçlanıyor.
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığına bağlı TÜBİTAK UZAY’ın liderliğinde, Türkiye’nin birinci yerli ve ulusal haberleşme uydusu TÜRKSAT 6A’da ise mühendislik modeli ile uçuş modelinin entegrasyon faaliyetleri eş vakitli gerçekleştiriliyor. Uydunun, bu yıl uçuş modelinin entegrasyon faaliyetleri tamamlanarak çevresel test kademesine geçilmesi ve 2022 içinde de fırlatılması hedefleniyor.
Türkiye, TÜRKSAT uydularıyla haberleşme alanında Avrupa’yı, Afrika’yı ve Asya’nın Endonezya da dahil batı ve güney kısmını (Rusya ve Çin hariç) kapsayacak.
Türkiye’de tasarlanıp üretilen birinci müşahede uydusu RASAT
RASAT yer müşahede uydusu, TÜBİTAK UZAY’ın BİLSAT’ın akabinde ikinci uzaktan algılama uydusu oldu. Türkiye’de tasarlanıp üretilen birinci yer müşahede uydusu olan RASAT, 17 Ağustos 2011’de Rusya’dan fırlatıldı.
Tasarım ömrü 3 yıl olmasına karşın 17 Ağustos 2020 prestijiyle, yörüngede 9’uncu yılını muvaffakiyetle tamamlayan RASAT uydusu, dünya etrafında 51 bin cins atarak, 17,2 milyon kilometrekarelik alanı taradı ve 3 bin 284 şerit imgeyi yer istasyonuna aktardı.
RASAT, güneşe eş vakitli dairesel yörüngede, 700 kilometre irtifada bulunuyor, 7,5 metre siyah-beyaz, 15 metre çok bantlı uzamsal çözünürlükte süpürçek (pushbroom) kamerayla misyon yapıyor.
Tekrar ziyaret vakti ortalama 4 gün olan RASAT, 3 eksende denetim edilebiliyor. Her bir çerçeve imgesinin boyutları 30×30 kilometre olan uydudan, 960 kilometre uzunluğuna kadar şerit manzara alınabiliyor.
Proje kapsamında, uydu montaj, entegrasyon ve test laboratuvar büyütülürken, uydu tasarım, üretim ve test mevzularında 100’den fazla uzman yetiştirildi.
TÜBİTAK UZAY yerleşkesindeki yer istasyonuna indirilen RASAT uydu manzaraları, gerekli düzeltmelerin akabinde Türkiye’nin birinci uydu imgesi portalı olan GEZGİN’e yükleniyor. e-Devlet şifresiyle www.gezgin.gov.tr adresinden imajlar fiyatsız indirilebiliyor.
Birinci yüksek çözünürlüklü keşif ve müşahede uydusu GÖKTÜRK-2
Türkiye’de özgün olarak geliştirilen birinci yüksek çözünürlüklü keşif ve müşahede uydusu GÖKTÜRK-2, 2012’de gerçekleştirilen fırlatma operasyonu ile vazife yörüngesine yerleştirildi.
GÖKTÜRK-2, Ulusal Savunma Bakanlığı, TÜBİTAK Başkanlığı ve TÜBİTAK UZAY-TUSAŞ iş iştiraki tarafından imzalanan mukavele kapsamında üretildi.
Uyduyla Türk Silahlı Kuvvetleri ve özel olarak Hava Kuvvetleri Komutanlığının muhtaçlık duyduğu gaye istihbaratı ile sayısal ve coğrafik bilgi üretimi sağlanıyor. Ayrıyeten başka kamu kurum/kuruluşları ile üniversite ve araştırma kurumlarının uydu imgesi istekleri karşılanıyor.
Yüksek yerlilik oranıyla üretilen ve 2,5 metre çözünürlüğe sahip müşahede uydusu, Türkiye’nin savunma, etraf, şehircilik, tarım ve ormancılık alanlarında kıymetli gereksinimlerine yanıt veriyor. Yaklaşık 640 kilometrelik bir şeridin manzarasını tek geçişte indirebilecek kadar yüksek süratli bir bilgi haberleşmesine sahip olan uydunun, dünyanın her yerinden imaj alma ve irtibat konisi içinde aktarma kabiliyeti bulunuyor.
GÖKTÜRK-2 Projesi kapsamında, uzay ve uydu sistemlerine yönelik teknoloji, uzman insan gücü ve alt yapı geliştirilmesi, kamu kurum ve kuruluşlarının müşahede ve araştırma muhtaçlıklarının ulusal imkan ve kabiliyetlerle karşılanması hedeflendi. Gelinen noktada, TÜBİTAK UZAY ve TUSAŞ bünyesinde gelecekteki uydu projelerinde misyon alacak uzman insan gücü yetişti, uydu ve ekipman düzeyi tasarım, tahlil, üretim, montaj, entegrasyon ve test faaliyetlerine yönelik altyapı ve kabiliyetler kazanıldı.
Türk Silahlı Kuvvetlerinin (TSK) amaç istihbaratına yönelik uydu imgesi muhtaçlığını karşılayan GÖKTÜRK-1 Uydusu 2016’da uzaya fırlatıldı. Alçak irtifa dünya yörüngesine oturan uydu, kamu kurum ve kuruluşları için etraf ve yapılaşmanın izlenmesi, ziraî rekolte tespiti, belediyecilik uygulamaları, hudut denetimi ve kadastro faaliyetleri üzere birçok alanda uzaktan algılama misyonları yapabiliyor.
Coğrafik kısıtlama olmaksızın dünyadaki rastgele bir yerde keşif yapmak için tasarlanan 0,50 metre çözünürlüklü uydunun ömrünün 7 yıl olması öngörülüyor.
Yerli ve Ulusal Metrealtı Çözünürlüklü Yer Müşahede Uydusu İMECE
Türkiye’nin yüksek çözünürlüklü manzara muhtaçlığını karşılamak üzere İMECE Altyapı Projesi’nde geliştirilen alt sistemlerle uzaya gönderilerek kritik uzay teknolojilerinde yurt dışı bağımlılığın en aza indirilmesi hedefleniyor. Bilhassa görüntüleme, haberleşme, uydu idare ekipmanı (uçuş bilgisayarı), elektrikli itki, güç ve yönelim belirleme alt sistemlerinin ulusal imkanlarla geliştirilmesiyle, yurt içi ve yurt dışı pazarında yer alacak katma kıymeti yüksek ticari ekipmanlara sahip olunacak.
TÜBİTAK UZAY tarafından geliştirilen İMECE Uydu Projesi’nde, ekipman kalifikasyonları uçuş modeli üretimleri devam ederken, ayrıyeten ısıl yapısal yeterlilik, elektriksel model entegrasyonu ve RF anten modeli testleri ise muvaffakiyetle tamamlandı.
Ulusal Yer İstasyonunda da RASAT ve GÖKTÜRK-2 uydularının yanı sıra şu an üretim etabında olan İMECE ile gelecekte üretilecek yer müşahede uydularının denetim edilmesi hedefleniyor.
Uzay çalışmaları hızlandırıldı
Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile 13 Aralık 2018’de Türkiye Uzay Ajansı kurulurken, Ulusal Uzay Programı ile Türkiye’nin uzay siyasetleri alanındaki vizyon, strateji, amaç ve projeleri belirlendi. Program, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından bu yılın şubat ayında kamuoyuna duyuruldu.
Programda birinci amaç olan Ay vazifesi kapsamında, uzay aracının 2023 sonunda Ay’a ulaşması, 2028’de Ay’a yumuşak iniş yapılması hedefleniyor.
Milletlerarası Uzay İstasyonu’na Türk bilim insanını göndermek de amaçlar ortasında yer alıyor. Aday astronotların geçeceği eğitim sürecinin akabinde “en başarılı” bulunan aday, uzayda bilimsel çalışmalar yapmak üzere seçilerek, Cumhuriyet’in 100’üncü yılında uzaya gönderilecek.
Memurlar
