MHP önderi Devlet Bahçeli, partisi tarafından hazırlanan yeni Anayasa taslağı hakkında basın mensuplarına açıklama yaptı.
MHP’nin belirlediği 100 unsurluk yeni anayasa teklifinin temel özellikleri özet halinde şu formda:
- Anayasa teklifimiz, “Başlangıç, Genel Asıllar, Temel Hak ve Ödevler, Cumhuriyetin Temel Organları ve Son Hükümler” formunda dört kısım ve 100 husustan oluşmaktadır.
- Formu bakımdan kısa ya da uzun bir anayasa değil, “Kaliteli temel kanun” anlayışı ile çatısı örülmüştür.
- Anayasanın başlangıcı, dünyada 164 ülke anayasa başlangıçları incelenerek, Türk milletinin ortak kıymetlerini kucaklayan ve muasır devlet olmanın gereklerini dikkate alan bir yaklaşımla yazılmıştır.
- Başlangıca, “Allah’ın lütfu, kardeşlik ruhu ve vatan sevgisiyle varlık bulmuş biz Türk Milleti”düsturu ile giriş yapılmıştır.
- Devletin genel asılları birinci beş unsurda düzenlen, “Devletin formu ve nitelikleri” motamot korunarak birinci hususta ele alınmış, hususun son fıkrasında “Bu husus değiştirilemez ve değiştirilmesi teklif edilemez” denilmiştir.
- Anayasa’nın ikinci kısmında “Temel Hak ve Ödevler” düzenlenmiş, birinci kısımda tüm haklara dair ortak rejimi belirleyen “Genel Hükümler” yer almış, ikinci kısımda “Haklar ve Hürriyetler” başlığı ile temel hak ve hürriyetler “sınıflandırılmadan” en geniş biçimde garantiye kavuşturulmuştur.
- Temel haklara dair genel rejimde “Hakların bütünlüğü” yaklaşımı temel alınmış, sınırlama rejimi tek bir hususta düzenlenmiş, temel hak ve hürriyetlerin korunması kenar başlığı altında yeni bir husus eklenmiştir.
- Hakları düzenleyen tüm unsurlardaki sınırlama sebepleri kaldırılmıştır.
- Temel hak ve hürriyetlerin kapsamı, taraf olduğumuz insan hakları mukaveleleri baz alınarak kanunla belirlenmesi öngörülmüş, hakları düzenleyen unsurlarda yalnızca ek teminatlara yer verilmiştir.
- Hürriyetin temel, sınırlamanın istisna olduğu yaklaşım gerçek manasıyla buluşturulmuştur.
- Anayasa’nın üçüncü kısmında, üç kısım halinde “Cumhuriyetin Temel Organları”, yasama, yürütme ve yargı başlıkları ile düzenlenmiş, Yasama organı için “Milli birliği sağlama”, yürütme için “Kurumsallaşmış başkanlık sistemi”, yargı için “Bağımsız ve tarafsız yapılanma” anlayışı ön plana çıkarılmıştır.
- Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin, yüz yıl evvel kuruluş ideolojisinde var olan “Milli birliği sağlama” misyonu daha da güçlendirilmiştir.
- Bu kapsamda TBMM Lideri’ne “Tarafsız konumuyla” ulusal uzlaşmanın sağlanmasında ve siyasi krizlerin tahlilinde arabuluculuk fonksiyonu yüklenmiştir.
- TBMM’nin yetkileri; kanun üretiminde, antlaşmaların onaylanmasında ve sona erdirilmesinde, bütçenin kabul edilmesinde, anayasal kurum ve kuruluşlara üye seçmede, meclis soruşturması açılmasında kuvvetlendirilmiştir.
- Milletvekillerinin dokunulmazlığıyla milletvekilliğinin düşme sebeplerine dair belirsizlikler giderilmiştir.
- Yürütme organı “Başkan” ve “İdare” formunda iki başlık altında düzenlenmiş, Başkanlık Sistemi, yeni anayasa bütünlüğü içinde “kurumsal yapıya” kavuşturulmuş, Lider ile birlikte iki Lider Yardımcısının seçilmesi öngörülmüş, Başkanlık Kabinesi anayasal statüye dahil edilmiş, Başkanlık Hükümet Programı’nın Meclise sunulması yolu getirilmiş, Başkanlık Kararnameleri ile kanunların münhasır yetki alanları çatışmayacak halde belirlenmiştir.
- Türkiye’nin üniter yapısına uygun olarak, yönetimin kuruluşunda “kanunilik ilkesi” sağlam ve sağlıklı bir içeriğe taşınmıştır.
- Üniter devlet prensibine anayasada açıkça yer verilerek, idari yapılanmada “il esası” korunmuştur.
- Anayasal kurumlardan Atatürk, Kültür, Lisan ve Tarih Kurumu varlığını sürdürmüş, Diyanet İşleri başkanlığı “Türkiye Diyanet Kurumu” olarak tekrar yapılandırılmış, Yükseköğretim Heyeti’nin oluşumunda TBMM’nin yetkileri artırılmış, yeni bir kurum olarak “Türkiye Liyakat Kurumu” önerilmiş ve Türkiye Merkez Bankası anayasal kuruluş haline getirilmiştir.
- Yargı organının yapılanmasında, “Yargı ayrılığı sistemi” devam ettirilmiş, Yargıçlar ve Savcılar Konseyi, “Yargı Yüksek Kurulu” ismiyle tekrar ele alınmış, avukatlık ve arabuluculuk mesleklerine anayasal statü tanınmış, Anayasa Mahkemesi yüksek mahkeme değil, özel bir statüde düzenlenmiş, Şanlı Divan yargılaması ve siyasi parti kapatma davaları “Yüce Divan” ismiyle oluşturulan yeni bir mahkemeye verilmiş, Yüksek Mahkemeler başlığı altında Sayıştay ve Yüksek Seçim Konseyi’nin statüsü açıklığa kavuşturulmuş, yargıya ait üye seçiminde TBMM’nin yetkileri genişletilmiştir.
- Anayasa’nın son kısmında değiştirilme yöntemi genel olarak korunmuş, Anayasa değişikliklerini halkoyuna sunma konusunda Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne yetki verilmiştir.
Memurlar
