Bayan istihdamının artırılması ve lokal tohumların korunmasının sağlanması hedefiyle Türkiye Cumhuriyeti ve Avrupa Birliği’nin (AB) finanse ettiği Birleşmiş Milletler Besin ve Tarım Örgütünce uygulanan ve Şükraan Ekonomik Ziraî Kalkınmayı ve Toplumsal Gelişimi Destekleme Derneği tarafından yürütülen “Topraktan Tabağa: Yaşayan Toprak, Mahallî Tohum Projesi” kapsamında Sorgül‘ün 3. dönem hasadı tamamlandı.
Artuklu ve Kızıltepe ilçelerinde 17 çiftçinin istekli ekim yaptığı 1400 dönümde, 400 tonu aşkın rekolte sağlanan Sorgül’ün ayıklama süreci de sona erdi.
Buğdayın büyük bir kısmı, tekrar çiftçilerle paylaşılırken bir kısmı ise bayanların elinde tandır ekmeğine dönüştürüldü.
Sorgül buğdayının tekrar canlandırılmasında 310 bayan istihdam edilirken, hem istihdam sayısının artırılması hem de Sorgül’ün üretiminin artırılarak, farklı eserlerde denenmesi amaçlanıyor.
“Bir avuç tohumla klâsik tarım prosedürleriyle ekmek çıkardık”
Proje yürütücüsü Şef Ebru Baybara Demir, AA muhabirine yaptığı açıklamada, yaklaşık 3 yıl evvel başladıkları projenin basamak aşama sonuçlarına ulaşmanın memnunluğunu yaşadıklarını söyledi.
Birinci sene saha çalışmalarından elde ektikleri 2 ton buğdayı, 2 çiftçinin 102 dönüm yerine ektiklerini ve hasatta 20 ton buğday aldıklarını, bu 20 tonu da ikinci sene 6 çiftçinin toprağına ektiklerini ve 400 ton eser elde ettiklerini söz eden Demir, bu yıl da 17 çiftçinin toprağına ektikleri Sorgül’den 400 tonun üzerinde randıman aldıklarını belirtti.
Şef Demir, hem tarım girdi maliyetlerini düşürmeyi hem de klâsik genetik miras tohumlara sahip çıkarak sağlıklı besine ulaşmayı amaçladıklarını, tıpkı vakitte bayan istihdamını da artırmayı arzuladıklarını kaydetti.
Bu kapsamda çalışmaların sürdürüldüğüne işaret eden Demir, “Bir avuç tohumla klasik tarım formülleriyle ekmek çıkardık. Bu sene iyi bir rekolte aldığımızı düşünüyoruz. Bu tohumları tekrar ekmeyi ve çoğaltmayı hedefliyoruz. Bunu yaparken de çiftçilere nasıl para kazanacaklarını, toprağı nasıl iyi koruyacaklarını öğretiyoruz.” dedi.
Sorgül ile bayan istihdamına takviye
Demir, bayan istihdamı konusunda kendilerine takviye veren Aile, Çalışma ve Toplumsal Hizmetler Bakanı Zehra Zümrüt Selçuk’a teşekkür etti.
Projede 310 bayan, 24 bayan mühendise ulaştıklarını lisana getiren Demir, bu bayanların istihdam edildiğini, büyük bir zincir oluşturduğunu aktardı.
“Unu ekmek haline getirip sağlıklı ekmeğe dönüştürmek istiyoruz”
Bu buğday ile ekmek yapmaya başladıklarını anlatan Demir, “Yıllar evvel Sorgül’den ekmek yapıldığını çok duyuyorduk. Hem çok lezzetli hem de kokusunun çok iyi olduğunu söylüyorlardı. Biz de denemek istedik.” diye konuştu.
Demir, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Bu ekmeği daha evvel yapan, yaşı gereği Sorgül buğdayını tanıyan birçok bayana gidip, bunun reçetesini çıkardık. Bu buğdayı taş değirmende öğütüyoruz. Buradan sağladığımız unu ekmek haline getirip sağlıklı ekmeğe dönüştürmek istiyoruz. Hedefimiz, Sorgül buğdayının kullanım alanlarını keşfetmek ve deneyimlemek, nitelikli eserlere dönüştürerek bayanlara sağladığı faydayı artırmak.”
“Bütün Türkiye bizden tohum istiyor”
Dünyanın en iyi durum buğdayının Mezopotamya topraklarında yetiştiğine dikkati çeken Demir, “En kıymetli özelliği çok lifli ve protein bedelinin yüzde 17 olması. Türkiye’de bütün buğday çeşitlerinde bu oran 9 ile 11 ortasında değişirken Sorgül yüzde 17 olarak çıktı. Birinci çalışmalarımızda lifli ve sağlıklı bir ekmek elde ettik. Üzerinde çalışmaya devam ediyoruz.” tabirlerini kullandı.
Projeye “Topraktan Tabağa” maksadıyla başladıklarını, maksatlarını kısmen hayata geçirmenin memnunluğunu yaşadıklarını aktaran Demir, projenin başta bölge olmak üzere bütün Türkiye’ye örnek olduğunu anlattı.
Demir, yaşadıkları memnunluğu, “Bir annenin çocuğunu büyütüp iyi bir yere geldiğini görmesi gibi” sözüyle anlatarak, şunları kaydetti:
“Bir avuç tohumla başlayıp bugün buraya kadar bir yarar zincirine dönüşmüş bir ekosistem yarattık. Türkiye’nin geleceği için değerli bir proje oldu. Bütün Türkiye bizden buğday istiyor. Buğdayı paylaşmıyoruz. Bu buğday Mardin’de yetişen bir buğday. Türkiye çok güçlü, 12 bin 500 biyolojik çeşitliliği olan bir coğrafya. Her yerde o yere ilişkin tohum bulma bahtları var. Her memlekette kesinlikle çoğaltılabilecek ve geleceğe miras bırakılabilecek bir tohum olduğunu düşünüyoruz. O yüzden yalnızca Mardin’e has kalması için bu buğdayı paylaşmıyoruz.”
“En hoş ekmek Sorgül ekmeği”
Sorgül buğdayından klasik teknikle tandırda ekmek yapan bayanlardan Atiye Mungan (60), çocukluk periyodunda ekmek yapılan buğdaydan tekrar ekmek üretme imkanı bulduklarını söyledi.
Bu buğday çeşidinin tadı ve kalitesiyle çok beğenildiğini söz eden Mungan, “Çok evvelden Sorgül ekmeği yapıyorduk. Sonra tohumu bitti, kayboldu. Artık yine çıktı. Yapıyor ve yiyoruz. En hoş ekmek Sorgül ekmeği. Bol bol yiyin.” dedi.
Nurcan Eyyo ise bu türlü bir çalışmada yer almanın memnunluğunu yaşadığını anlatarak, “Bu ekmeği daha evvel annem ve anneannem yapıyordu. Sağlıklı olduğu için biz de yapmaya karar verdik. Son 3 yıldır bunun tohumu gelişiyor. Çok hoş, kaliteli ve sağlıklı olduğu için çocuklarımıza da yediriyoruz.” halinde konuştu.
Memurlar
