Yeşilçam’ın ünlü simalarının ortalarında bulunduğu, Türkiye’nin birçok ünlü isminin de defnedildiği Karacaahmet, Zincirlikuyu, Aşiyan, Edirnekapı’daki mezar yerleri neredeyse yüzde 100 doluluğa yaklaştı. Hal bu türlü olunca fırsatçılar da harekete geçti. Bireyler, yıllar evvel aldıkları ya da akrabalarından miras kalan yerleri fahiş fiyatlarla internet üzerinden satışa çıkardı. İlanlarda 2 milyon liraya mezar yeri satan bile var. Zincirlikuyu Mezarlığı’nda 17 metrekarelik alanının bulunduğunu belirten bir kişi, burayı 2 milyon liraya satışa çıkarmış durumda. Birtakım ilanlarda ise “Sabancı Mezarlığı’na çok yakın”, “yeşillikler içinde” üzere sözler yer alıyor.
İBB Mezarlıklar Dairesi Lideri Dr. Ayhan Koç, “Vatandaşın elindeki tapu değil, mezar yeri kullanım dokümanı. Bu yerin periyodu, satışı kelam konusu olamaz” ihtarında bulundu. İstanbul’da mezar yeri fiyatlarına geçtiğimiz hafta artırım geldiği açıklanmıştı. 1 Nisan 2021’den itibaren yürürlüğe girecek yeni fiyatlara nazaran İstanbul’da mezarlık yer bedelleri 100 lira ile 37 bin 400 liraya ortasında değişiyor.
Her yıl ortalama 70 bin kişinin hayatını kaybettiği kentte, bilhassa Karacaahmet, Zincirlikuyu, Aşiyan, Edirnekapı üzere mezarlıklarda yer bulunmamasını fırsat bilen bireyler, internet üzerinde yeni bir pazar oluşturdu.
Yıllar evvel satın aldıkları ya da akrabalarından miras kalan alanları satışa çıkaran şahıslar, bu ilanlarda ‘Sabancı Mezarlığı’na çok yakın, ‘yeşillikler içinde’ üzere ibarelere de yer verdi. İlanlarda 2 milyon liraya mezar yeri satan bile var. Zincirlikuyu Mezarlığı’nda 17 metrekarelik alanının bulunduğunu belirten bir kişi, burayı 2 milyon liraya satışa çıkarmış durumda. Bir diğer kişi ise 150 bin liraya satışa sunduğu mezar yerinin “Süleyman Hilmi Tunahan Hazretlerine komşu” olduğunu belirtmiş. Misal biçimde bir çok ilan bulmak mümkün.
Cenaze, mezar alanı üzerinden fırsatçılık yapmanın yanlışsız olmadığını belirten İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) Mezarlıklar Daire Lideri Dr. Ayhan Koç, “Verdiğimiz o tahsis dokümanları üzerinde bu türlü bir satışın olmayacağını net bir biçimde belirtiyoruz. Vatandaşların ellerindeki ‘mezar yeri kullanım belgelerini’ tapu olarak geçiyor lakin bu tapu değil, kullanım dokümanı. Kullanım dokümanı kime aitse o kişi kullanır. Bunun devranı, satılması kelam konusu olamaz” dedi.
“KULLANMAK İSTEMEDİĞİ MEZAR YERİNİ İBB MEZARLIKLAR DAİRESİ’NE BAĞIŞLAMALI”
Belgeyi kişinin kendisi ya da varislerinin kullanabileceğini anlatan Dr. Ayhan Koç, “Bu asla tapu yerine geçmez, yanlış anlaşılmayı ortadan kaldırmamız gerekiyor. O tahsis dokümanı üzerinde mezar yerinin bölümü ve satışının kelam konusu olmadığı muharrir. Formu tapuya benzediği için süregelen bir alışkanlık olarak vatandaş “tapum var alır satarım” diye düşünebiliyor. Mezar yeri ile ilgili süreci bizim aracılığımızla yapmak zorundalar. Birinin öbür birine mezar yeri satması kelam konusu değil. Bunun İBB Mezarlıklar Dairesi için bir geçerliliği yok. Bu türlü bir süreci bizden talep etmeleri gerekir. Biz de bireyler ortası satışa müsaade vermiyoruz. Kendi tahsis evrakını kullanmak istemeyenlerin yapacağı tek şey ise tahsis ettiği mezar yerini İBB Mezarlıklar Dairesi’ne bağışlamak. Öteki türlü bir çıkar elde etmesi kelam konusu olamaz” tabirlerini kullandı.
BEN YERİMİ ALDIM’ DEME BAHTINA SAHİP DEĞİLLER
Dr. Ayhan Koç, bu tıp süreçlerde bulunan ve mezar yeri almak isteyen bireylere şu ikazlarda bulundu:
“‘Benim mezar alanım var, gelin size satayım’ diyen insanlara mutlaka inanmayın. Bu türlü bağlantılara girmeniz kendi menfaatiniz değil zararınız olacaktır. Bu tıp süreçler için yasal adres her vakit mezarlıklar dairesi. Bunun dışında gerçekleşecek tüm münasebetler gayri yasal olacaktır. Bu tıp yasal olmayan süreçler İBB’yi ilgilendirmez. Bu türlü bir satış sonrası, mezar yerini alan kişi ‘ben yerimi aldım’ deme talihine sahip değildir. Bütün vatandaşları uyarıyorum.” İstanbul’da yılda ortalama 70 bin civarında cenaze olduğunu anlatan İBB Mezarlıklar Dairesi Lideri Dr. Ayhan Koç, “Bu cenazelerin yaklaşık yüzde 30’u kentler ortası naklediliyor. Öbür cenazeler ise İstanbul’daki mezar yerlerine defnediliyor. Bu aslında çok büyük bir sayı. Pandemi sürecini saymazsak yüzde 30 oranından kent dışına nakil yapmamıza karşın önemli manada mezar yeri muhtaçlığımız doğuyor. Bu yılda ortalama 250 dönüm arazi demektir. Bu gereksinimi sürdürebilme imkanı İstanbul için uzun vadede büyük bir sorun olacaktır. 50 yıl sonra oluşabilecek probleme dair cenazelerin nasıl defnedileceği tarafında bir program yapmak lazım. Şimdilik tek derdimiz bireylerin istedikleri alanda cenazelerin defnedilememeleri. Bu kelam konusu değil. 570’in üzerindeki mezar alanımız içinde yüzde yüz dolu olan alanlarda var. Buralardan talep edildiğinde yer bulmak çok kolay değil” değerlendirmesinde bulundu.
“KABAHATLER KANUNUNA NAZARAN İDARİ YAPTIRIM OLABİLİR”
Bahsin türel boyutu hakkında değerlendirmede bulunan Kadir Has Üniversitesi’nden Hukukçu Doç. Dr. Nilay Arat, “Mezarlıkların Korunması Hakkında Kanun’a nazaran genel mezarlıkların mülkiyeti belediye bulunan yerlerde belediyelere, köylerde köy hukukî kişiliklerine aittir. Bu yerler satılamaz ve kazandırıcı zamanaşımı zilyedliği yolu ile iktisap edilemez. Bu kapsamda vatandaşların sahip olabilecekleri hak “mezar yeri kullanım belgesi” ile belirlenen bir “kullanım hakkı”dır. Şahıslar “mezar yeri kullanım dokümanı ismini verdiğimiz doküman ile kullanım hakkını elde ediyorlar. Bu hakkın niteliği Yargıtay kararlarında “taşınmaz mal mülkiyeti değil, ilgili mevzuat kararları çerçevesinde tesis edilmiş, kendine has bir kullanma hakkı” olarak nitelendiriliyor”
Cenaze ve Defin Hizmetleri Yönetmeliği mucibince de bu hak yalnızca “mezar tahsis evrakı alan kişinin mevzuatta belirlenen akrabaları”na devredilebiliyor. Mezar yeri tahsis evrakı kararlarına nazaran de bu dokümanın tapu niteliği olmayıp mezar yerinin kullanımına müsaade veren evrak niteliğinde olduğu, mülkiyetin belediyeye ilişkin olduğu ve 3. şahıslara satışın yapılamayacağı” karar altına alınmış durumdadır. Hasebiyle bu formda vatandaşlara kullanım hakkı verilen mezar yerinin 3. bir şahsa satışı hukuken mümkün değildir. Bu türlü bir satışı hata olarak düzenleyen kanun kararları olmamakla birlikte kamu hukuksal kişiliği mülkiyetinde bulunan ve kamu malı olarak kabul edilen kamu malından özel yararlanma rejimi kapsamındaki tahsise ve ruhsata muhalif tavrın Belediye Kanunu ve Kabahatler Kanunu kapsamında bir idari yaptırımla karşı karşıya kalabileceği” ikazında bulundu.
Memurlar
