Ahmet Meşhur’un yazısı;
Kanuna alışılmamış yapılan toplu kontratlar, memurlar ortasındaki maaş farkını açıyor
Vakit zaman basında yer alan haberlerde memur sendikalarıyla belediyeler ortasında yapılan toplu mukaveleler ile memurlara % 50, % 60 üzere oranlarda artırım yapıldığını görüyoruz. Sanki toplu mukavelelerle bu cins artırım yapılması mümkün müdür? Her belediye memur sendikalarıyla yaptığı toplu kontratlarla genel artırım oranlarının dışında memurlara artırım yapabilir mi? İşte bu cins sorulara yanıt arayacağız.
Yetkili memur sendikası ile hükümet ortasında yapılan toplu mukavelenin yahut Kamu Vazifelileri Hakem Şurası Kararı’nın dışına çıkılabilir mi?
1/1/2020-31/12/2021 tarihleri ortasında uygulanacak olan Kamu Vazifelileri Hakem Heyeti Kararı’nın dışına çıkılarak yapılan toplu mukavelelerle memurlara ek ödeme yapılması mümkün değildir. Şayet aksi durum kelam konusu olsaydı, her memur sendikası belediye liderleriyle toplu mukaveleye oturur ve toplu mukaveleyi imzalayarak istediği sayısı alırdı.
Fakat, memur sendikalarının toplu mukavelede nasıl hareket edecekleri, toplu mukavelede yetkili sendikanın nasıl belirleneceği, hangi sendikanın toplu kontrat masasına oturacağı, mutabakat sağlanamaması halinde nasıl hareket edileceği, Kamu Vazifelileri Hakem Heyeti Kararları’nın ne manaya geldiği üzere birçok husus 4688 sayılı Kanun’da düzenlenmiştir. Bu kanunda belirlenen kararların dışına çıkılması hukuken mümkün değildir. Lakin, bilhassa KESK’e bağlı memur sendikaları CHP’li belediyelerle toplu kontrat imzalayarak çok yüksek oranlı fiyat artışları yaptırmaktadırlar. Bu yolla adeta “biz toplu mukavele yapıyoruz siz de bize ne yapacaksanız yapın” denilmektedir.
Sayıştay Başkanlığı bu mevzuda nasıl bir tavır izliyor?
Sayıştay Başkanlığı’nın bu husustaki yaklaşımı çok açık olup, ödemeyi yapan ilgililer hakkında tazmin kararı vermektedir. Gerçekten Sayıştay 5. Dairesi’nin 26.10.2017 tarihli ve Karar No:273 ve İlam No:26 nolu Kararı’nda özetle; Belediye ile ……..Sen ortasında 01.12.2015 tarihinde imzalanan ve memurların 01.01.2016-31.12.2017 devrindeki mali ve toplumsal haklarını düzenleyen Kontrata 11.04.2012 tarihinde geçerli olan Mukavelede unvanlar prestijiyle ilgili çalışana ödenen ortalama aylık fiyatların üzerinde mali kararlar konulması mümkün olmadığı halde buna uyulmaması sonucu ……….TL kamu ziyanına sebebiyet verilmesi ile ilgili olarak yapılan incelemede ilgililer hakkında tazmin kararı verilmiştir.
Sayıştay kararında hangi konulara yer verilmiştir?
4688 sayılı Kamu Vazifelileri Sendikaları ve Toplu Mukavele Kanunu’nun “Kapsam” başlıklı 2’nci hususunda; “Bu kanun, devletin yahut başka kamu hukuksal bireylerinin yürütmekle vazifeli oldukları kamu hizmetlerinin görüldüğü genel, katma ve özel bütçeli yönetimler, vilayet özel yönetimleri ve belediyeler .. öbür kamu kurum yahut kuruluşlarında emekçi statüsü dışında çalışan kamu vazifelileri hakkında uygulanır” kararına yer verilmiştir.
4688 sayılı Kanun’un 28 ve 29’uncu unsuru uyarınca 2016-2017 devrinde geçerli olacak kamu vazifelileri mali ve toplumsal haklarına ait yapılan görüşmeler mutabakatla sonuçlanmış ve bu mutabakat 23 Ağustos 2015 tarihli ve 29454 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır. Bu mutabakatın belediye işçisine yapılacak toplumsal istikrar tazminatının ölçüsünü ve mühletini düzenleyen “Dördüncü Bölüm-Yerel Idare Hizmet Koluna Ait Toplu Sözleşme” nin “Sosyal istikrar tazminatı mühlet uzatımı” başlıklı 7’nci hususunda; “4688 sayılı Kanun’un süreksiz 14’üncü unsurunda yer alan “31/12/2015” ibaresi “31/12/2017″ formunda uygulanır” denilmektedir. 4688 sayılı Kanun’un süreksiz 14’üncü husus kararında 15/03/2012 tarihinden evvel imzalanan toplu kontrat kararlarının uygulanmasına, kontratlarda öngörülen müddetlerin sonuna ve nihayetinde 31.12.2015 tarihine kadar devam edilebileceği belirtilmiş ise de bu mühlet üstte bahsedilen mutabakat sonucunda 31.12.2017 tarihine kadar uzatılmıştır.
“……. Belediyesi ve …..-SEN (….Sendikası) ortasında, 01.01.2012 tarihinde 01.01.2012-31.12.2015 devri toplu iş kontratı, –.12.2015 tarihinde 01.01.2016-31.12.2017 devri toplu iş sözleşmesi” imzalanmıştır.
Bu toplu kontrat yeterince iyileştirme artırımı, ikramiye, yemek yardımı, evlenme yardımı, doğum yardımı, tahsil yardımı, yakacak yardımı, giyecek yardımı, iyileştirme artırımı, ulaşım artırımı üzere ödemeler öngörülmüştür.
4688 sayılı Kanun’un süreksiz 14’üncü unsurunda belirtilen 15.03.2012 tarihinden sonraki kontratlarda, bu unsurun yürürlüğe girdiği tarihte geçerli mukavele olan 01.01.2012 tarihinde imzalanan 01.01.2012-31.12.2015 periyodu mukavelesinde unvanlar prestijiyle belirlenen meblağlar tavan olarak temel alınabilir. Hasebiyle –.12.2015 tarihinde imzalanan ve 01.01.2016-31.12.2017 periyodu toplu iş kontratında belirlenen yeni mali hakların ödenmesi mümkün görülmemektedir.
Belediyenin savunmasında neler yer alıyor?
Savunmada özetle; Ülkemizin taraf olduğu milletlerarası kontratlardan olan Avrupa İnsan Hakları Mukavelesi, Avrupa Toplumsal Koşulu ve ILO’nun 87, 98 ve 151 sayılı mukavelelerinde kamu çalışanlarının patronları ile toplu pazarlık yapıp kontrat imzalamasının düzenlendiği, Anayasa’nın 90’ıncı unsuruna nazaran temel hak ve özgürlüklere ait milletlerarası antlaşmalarla kanunların tıpkı bahiste farklı kararlar içermesi nedeniyle çıkabilecek uyuşmazlıklarda milletlerarası antlaşma kararlarının temel alınması gerektiği belirtilmiştir.
Lakin, 5018 sayılı Kanun’un 71’inci unsurunun ikinci fıkrasının (g) bendinde mevzuatında öngörülmediği halde ödeme yapılmasının kamu ziyanının belirlenmesinde temel alınacağı belirtilmiş, sorumluların belirttiği üzere bu konunun yalnızca mal ve hizmet alımlarına münhasır olduğuna dair bir kayda yer verilmemiştir. Kaldı ki işçiye yapılan yersiz ve mevzuata ters ödemelerin kamu ziyanı olduğuna ait çok sayıda Sayıştay Kararı bulunmaktadır.
Sayıştay; “Kanunsuz toplu kontrat imzalayanlar sonucuna katlanır” diyor
Anayasa’nın 128’inci unsurunda; memurların ve başka kamu vazifelilerinin niteliklerinin, atanmalarının, vazife ve yetkilerinin, hakları ve yükümlülüklerinin, aylık ve ödenekleri ve öbür özlük işlerinin kanunla düzenleneceği karar altına alınmıştır. Üstte yer alan kararlar uyarınca Türkiye Büyük Millet Meclisi kelam konusu toplu mukavelelere ait temel ve tarzları belirlemiş, yapılacak kontratlarda uyulması gereken kuralları tek tek karar altına almıştır. Anayasa’nın 90’ıncı unsuru bir Anayasa kararı olduğu üzere 128’inci hususu de bir Anayasa kararıdır. Münasebetiyle her iki kararın bir arada kıymetlendirilerek memurlara toplu kontrat hakkı verildiği, memurların yapılacak mukavelelerde yeniden kanunlarla belirlenen yordam ve asıllara uyması gerektiği unutulmamalıdır.
Açıklanan nedenlerle, Belediye ile …….Sen ortasında 01.12.2015 tarihinde imzalanan ve memurların 01.01.2016-31.12.2017 devrindeki mali ve toplumsal haklarını düzenleyen kontrata 11.04.2012 tarihinde geçerli olan kontratta unvanlar prestijiyle ilgili işçiye ödenen ortalama aylık fiyatların üzerinde mali kararlar konulması mümkün olmadığı halde buna uyulmaması sonucu oluşan kamu ziyanı hesaplanırken, 11.04.2012 tarihinde geçerli olan Toplu İş Mukavelesi kararlarının uygulanması gerektiği kanısından hareketle 4688 sayılı Kanun’un süreksiz 14’üncü unsurunda zikredilen “Ortalama Aylık Tutar” dikkate alınmadan hesaplanmıştır. “Ortalama Aylık Tutar” ile 2013 ve 2014 yılları TÜFE ve ÜFE oranları da dikkate alınarak yapılan yeni hesaplamada kamu ziyanı meblağı ……… TL olarak tespit edilmiştir.
Hasebiyle belediye liderlerinin popülist davranarak memur sendikalarıyla toplu mukavele imzalayarak çalışan memurlara ek haklar vermeleri hukuken mümkün değildir ve yapılan ödemeler kamu ziyanı olarak ilgililerden tazmin edilmektedir. Bilhassa KESK’e bağlı sendikaların CHP’li belediyelerle bu işe öncülük etmesi de rastlantısal değildir. Özetle işin sonu çıkmaz sokaktır.
İslam aleminin mübarek Kurban Bayramı’nı kutlar, akan gözyaşı ve kanların durmasını Cenabı Allah’tan niyaz ederim.
Memurlar
