Soru: Vazife yaptığım müdürlükte müdür vekilimizin takımı Sıhhat Bakanlığında hemşire. 2015 yılında valilik oluruyla önlisans mezunu olarak kurumumuza vekaleten görevlendirmesi yapılmış. Hala vekaleten görevlendirmesi devam ediyor. Geçiş dilekçesi verdi ancak muvafakatı verilmedi.
1-Görevde yükselme imtihanı icin bile lisans mezuniyet koşulu aramakta iken bu görevlendirmenin yasallığı var mıdır?
2-Vekaleten görevlendirme süreci en fazla kaç yıl olur?
Karşılık: Kamu hizmetlerinde temel prensip bu hizmetlerin takımlı işçi eliyle gördürülmesidir. Vekalet istisnai bir kamu hizmeti gördürme metodudur. Vekalet, en genel formuyla, Devlet memurlarının işlerinden süreksiz olarak ayrılmaları ya da takımların çeşitli sebeplerle boşalması halinde yapılacak görevlendirme ile kamu hizmetlerinde sürekliliğin sağlanmasıdır.
Vekalet konusu 657 sayılı Kanunun 86. Hususunda düzenlenmiştir. Husus kararında, “Memurların yasal müsaade, süreksiz misyon, disiplin cezası uygulaması yahut misyondan uzaklaştırma nedenleriyle işlerinden süreksiz olarak ayrılmaları halinde yerlerine kurum içinden yahut öteki kurumlardan yahut açıktan vekil atanabilir.…
Üstte sayılan haller dışında, boş takımlara ilişkin misyonlar gerek görüldüğü takdirde memurlara fiyatsız olarak vekaleten gördürülebilir…” denilmektedir. Husus kararında unsur olarak boş takımlara ilişkin vazifelerin fiyat ödenmeksizin vekaleten gördürüleceği belirtilmiş, vekil memurlara vekalet aylığı ödenecek durumlar ayrıyeten düzenlenmiş, Kanunun 175. unsurunda yapılacak ödemenin ölçüsü belirlenmiştir. Ayrıyeten, Devlet Memurlarına Ödenecek Artırım ve Tazminatlara Ait Kararda (Yan Ödeme Kararnamesi) vekaleten atanan memurlara artırım ve tazminat ödenmesine ait kararlara yer verilmiş, 375 sayılı KHK’nin ek 9. Unsurunda ise vekalet misyonunu yerine getiren memurların ek ödemeden yararlanmasına ait yol ve asıllar düzenlenmiştir.
657 sayılı Kanunun 86. unsurunu incelediğimizde asil memurun çeşitli sebeplerle vazifesinin başında olmadığı durumlarda diğer bir tabirle dolu takımlara öteki kurumlarda vazife yapan memurların da vekaleten atanabileceği açık bir biçimde belirtilmiş olmakla birlikte, boş takımlara vekaleten yapılacak görevlendirmelerde kurum içi kurum dışı ayrımına gidilmemiş, muğlak bırakılmıştır. Sonuç olarak dolu takımlara kurum dışından vekaleten atama yapılabileceği açık olup, boş takımlara başka kurumlardaki memurların atanması ise yoruma bırakılmıştır.
Vekilin asilde aranan kaideleri taşıması gerektiğiyle ilgili birinci düzenleme 17.5.1987 tarihli ve 19463 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 99 Serin No. lu Devlet Memurları Kanunu Genel Bildirimi ile yapılmıştır. Anılan Bildiride, “1 – Bir vazifenin vekaleten yürütülmesi halinde vazifenin gerekleri ve nitelikleri değişmeyeceğinden bu misyonu vekaleten yürütecek olanların asil memurda aranan koşullara sahip olmaları gerekmektedir. Bu sebeple;
a) 1-4 üncü dereceli takımlara vekalet edeceklerin 657 sayılı Kanunun 68 inci hususunda belirtilen koşulları haiz olmaları,
b) 5-15 inci dereceli takımlara vekalet ettirileceklerin tahsil durumları itibariyle tesbit olunan yükselinebilecek dereceyi aşmamak kaydıyla vekalet ettirilecekleri takımın derecesinin, kazanılmış hak aylık derecesinin üç üst derecesinden fazla olmaması,
gerekmektedir.
2. Asilde aranan koşullara sahip vekil memur bulunamadığı takdirde, hizmetin aksamadan yürütülebilmesi bakımından rastgele bir halde boşalmış yahut boş bulunan bir misyonun öncelikle varsa yardımcıları yoksa asilde aranan kurallara en yakın işçi tarafından tedviren gördürülmesi mümkün görülmektedir.
3 – 657 sayılı Kanunun vekalet fiyatı ödenmesine ait 175 inci unsuruna nazaran, tedvir hasebiyle rastgele bir ödeme yapılması mümkün bulunmamaktadır.” denilmektedir. Bildirim aylık ödemeyle temas kurmaksızın vekaleten yapılan tüm atamalarda asilde aranan koşulları taşıma şartı getirmiş, o tarihlerde misyonda yükselme imtihanı olmadığı için asilde aranan kural olarak da yalnızca 68/B unsurunda aranan hizmet mühleti kuralıyla yetinmiştir.
657 sayılı Kanunun 175. unsurunda asilde aranan kaideleri taşıyor olmanın vekalet aylığı ödenmesi için mecburî olduğuna dair 2001 yılında yapılan düzenleme ile vazifede yükselme imtihanı sisteminin gelmesi sonrasında 99 Seri No. lu Bildirimin uygulanabilirliğinin kalmadığını kıymetlendiriyoruz.
Yürürlükteki mevzuata nazaran asilde aranan kuralları taşımayan memurlara rastgele bir ödeme yapılmaması kaydıyla vekalet misyonu verilmesi mümkündür. Asilde aranan kuralların taşınması yalnızca vekalet aylığı, artırım, tazminat ve ek ödeme verilmesi için gerekli bir şarttır. Vekalet vazifesi için mevzuatta bir müddet de öngörülmemiştir.
Bu durumda asilde aranan kuralları taşımıyor olsa da bir memurun diğer bir kurumdaki takıma asil vazifeye başlayıncaya ve asaleten atama yapılıncaya kadar vekalet etmesinde türel açıdan sorun olmayacak lakin vekalet misyonu sebebiyle bu memura aylık, artırım, tazminat ve ek ödeme verilemeyecektir. Lakin işin bir de kamu faydası ve yerindelik istikameti bulunmaktadır. Tüm idari süreçlerde kamu faydasının gözetilmesi bir zorunluluktur. İdari bir takıma ilişkin vazifelerin kurum dışından kaideleri tutmayan bir memura beş yılı aşkın bir müddettir gördürülmesinde kamu faydası bulunmadığı açıktır. Bu durum kurumlarda çalışma barışını bozmakta, çalışanların moral ve motivasyonunu yok etmekte, torpil, kayırmacılık tezlerini akıllara getirmektedir.
Sonuç olarak vekaleten atamanın lakin süreksiz bir hizmet gördürme yöntemi olduğunu, boş takımlar için en kısa müddette asaleten atama yapılması gerektiğini, vekaleten atama yapılmasının zarurî olduğu hallerde ise unsur olarak muadil bir takımda misyon yapan işçiye yahut en yakın yardımcısına yahutta hiyerarşik olarak bir alt unvana vekalet verilmesinin kamu faydasına ve liyakat prensibine en uygun sistem olacağını düşünüyoruz. Bu uygulama çalışma barışının korunmasına da katkıda bulunacaktır.
Memurlar
