TBMM Araştırma Hizmetleri Başkanlığı, Batı Trakya ve Oniki Adalar’da yaşayan Türk azınlığın meseleleri ile Yunanistan’daki ortak kültürel mirasın korunmasında yaşanan zahmetleri inceleyerek, bir rapor hazırladı.
TBMM Araştırma Hizmetleri Başkanlığının araştırma raporu, “Yunanistan’da Türk Azınlığın Yaşadığı Sorunlar” başlığını taşıyor. Rapor, Batı Trakya Türk azınlığının problemlerini 6 başlık altında özetliyor.
Raporda, 1920’li yıllarda Batı Trakya nüfusunun yüzde 65’ini oluşturan Batı Trakya Türk azınlığının bölgedeki nüfus oranının günümüzde yüzde 30’lara, Batı Trakya Türklerinin 1923’te yüzde 84 olan toprak sahipliğinin ise yüzde 25’lere gerilediği belirtildi.
Raporda, “Etnik Kimliğin Tanınmaması Sorunu” başlığı altında, Yunanistan’ın, “Türk Azınlık” sözünün Lozan Barış Antlaşması’nda yer almadığını ileri sürerek, azınlığın etnik kimliğini tanımlama hakkını kabul etmediği hatırlatıldı.
Trakya Valiliğinin, 1954 ve 1955 yıllarında, azınlık için “Müslüman” yerine “Türk” sözünün kullanılmasını mecburî kılan iki genelge yayınladığı tabir edilen raporda, Yunanistan’ın 1970’lerde siyasi saiklerle bu siyasetini değiştirerek, bu kere “Türk” yerine “Müslüman” sözünün kullanılmasını mecburî tuttuğu anlatıldı.
İskeçe Türk Birliğinin isminde “Türk” sözü bulunduğu gerekçesiyle yasaklanması üzerine açılan davada AİHM’in, Avrupa İnsan Hakları Mukavelesi’nin dernekleşme özgürlüğü ve adil yargılama hakkına ait hususlarının ihlal edildiğine hükmederek, Yunanistan’ın, 8 bin avro manevi tazminat ödemeye mahkum edildiği vurgulandı.
Yunanistan’ın, bu kararları uygulamaya yanaşmadığı, AİHM’in kararlarına karşın kapatılan derneklerin tekrar faaliyete geçmesinin sağlanamadığı, isminde “Türk” sözü bulunan yeni derneklerin kurulmasına da müsaade verilmediği tabir edildi.
Raporda, Yunanistan’ın AİHM kararlarını uygulamaması keyfiyetinin, AİHM kararlarının uygulanmasının gözden geçirilmesinden sorumlu merci olan Avrupa Kurulu Bakanlar Komitesinin gündeminde yer almaya devam ettiği belirtildi.
– Yeni azınlık okulu açılmasına müsaade verilmiyor
Raporda, “Çift Lisanlı Azınlık Anaokulu Açılmasına Müsaade Verilmemesi” başlığı altında Türk azınlığın Lozan’dan kaynaklanan eğitim hakları çerçevesinde Türkçe de eğitim almalarını sağlayacak çift lisanlı anaokulu açılması taleplerinin, Yunan makamlarınca 2011’den bu yana yanıtsız bırakıldığı anlatıldı.
“Azınlık Okullarının Kapatılması ve Birleştirilmesi” başlığı altında Yunan hükümetinin idari ıslahat çalışmaları kapsamında, 2011’den bu yana Batı Trakya’daki Türk azınlığa ilişkin onlarca ilkokulun kapatıldığı yahut birleştirildiği, yeni azınlık okulu açma taleplerinin karşılanmadığı belirtildi.
Raporda, 2003 eğitim-öğretim yılından bu yana azınlık ilkokullarında, Türkiye’deki öğretmen okullarından mezun Türk azınlık mensuplarının görevlendirilmesine Yunanistan tarafından izinverilmediğine işaret edilerek, “Azınlık okullarında kâfi sayıda nitelikli öğretmenin misyon yapmasına müsaade verilmemesi, eğitim kalitesinin de düşmesine neden olmaktadır.” değerlendirmesine yer verildi.
– Seçilmiş müftüler aleyhinde vazife gaspı suçlaması
Azınlığın, dini önderleri olan müftülerini seçme hakkının Yunan idaresince 1920’de kabul edilen bir kanunla Yunan iç hukukuna dercedildiği hatırlatıldı. Raporda, Yunan idaresince 1990’da Türk azınlığın bu hakkının elinden alındığı ve müftülerin tayinle işbaşına getirilmeleri formunda yeni bir uygulama başlattığı kaydedildi.
Gümülcine ve İskeçe’de, hem azınlık tarafından seçilmiş müftüler hem de idare tarafından “atanmış müftüler” bulunduğuna dikkati çekildi. Yunan idarelerinin 1990’ların ikinci yarısından itibaren seçilmiş müftüler aleyhinde vazife gaspı suçlamasıyla açtığı ve mahkumiyetle sonuçlanan davaların, AİHM’e taşındığı, AİHM’in de beş sefer Yunanistan’ın Avrupa İnsan Hakları Mukavelesi’nin fikir, vicdan ve din özgürlüğünü garanti altına alan 9. hususunu ihlal ettiğine hükmettiği anımsatıldı.
Son periyotta seçilmiş müftülerin üzerindeki baskının arttığına işaret edilen raporda, İskeçe seçilmiş müftüsünün, bir azınlık mensubunun cenaze namazını kıldırdığı için Müftülük makamını gasp suçlamasıyla 2017’de 7 ay mahpus cezasına çarptırıldığı anlatıldı.
Yunan parlamentosunun, “240 İmam Yasası” olarak bilinen, seçici bir heyet kanalıyla mescitlere, okullara, müftülüklere “din görevlisi/din öğreticisi” görevlendirilmesini öngören maddeyi, 2013’te kabul ettiği hatırlatıldı.
– Vakıflar vergi borçları nedeniyle ipotek altında
Daha evvelki periyotlarda idarenin, seçimle işbaşına gelen Gümülcine ve İskeçe Türk Cemaati Vakıfları Yönetim Heyetlerini azlettiği ve bu heyetlere kendi belirlediği şahısları tayin ettiği anımsatıldı. Azınlığın, idaresinde kelam hakkı dahi bulunmadığı vakıflarına tahakkuk ettirilen gelir ve emlak vergilerinin yüksekliği nedeniyle vakıf mallarının, vergi borçlarından ötürü ipotek altına alındığı kaydedildi.
Yunan parlamentosu tarafından 2007’de kabul edilen maddeyle getirilen vergi affının, sıkıntıları çözemediği, vakıfların, geçmişten kaynaklanan borçlar nedeniyle hala baskı altında olduğu tabir edildi.
– On binlerce kişi vatandaşlıktan çıkarıldı
Raporda, 1955 tarihli Yunan Vatandaşlık Maddesi’nin 19. unsuru işletilerek, çoğunluğunu Batı Trakyalı Türk Azınlık mensuplarının oluşturduğu on binlerce kişinin vatandaşlıktan çıkartıldığı vurgulandı. Bu hususun, 1998’de yürürlükten kaldırıldığı fakat 19. unsur mağdurlarının tekrar Yunan vatandaşlığına alınmalarını sağlayacak ve Türk Azınlık mensuplarının mağduriyetlerini geriye dönük olarak giderecek özel bir düzenlemenin öngörülmediği kaydedildi.
Yunanistan Seçim Maddesi’nde 24 Ekim 1990’da yapılan bir değişiklikle getirilen yüzde 3’lük ülke barajı uygulamasının, bağımsız adaylar için de geçerli olması nedeniyle Batı Trakyalı Türk azınlığının, Yunanistan Parlamentosu’na bağımsız temsilci gönderme imkanının fiilen elinden alındığı söz edildi.
– Oniki Adalar’da yaşayan Türk azınlığın sıkıntıları
Raporda, Oniki Adalar’da yaşayan Türk azınlığın meseleleri da dört başlık altında sıralandı. Batı Trakya’da olduğu üzere, Rodos ve İstanköy’deki Türk azınlık mensuplarının da “Müslüman” nüfus olarak tanımlandığı, “Türk” yahut “azınlık” nitelendirmesini içeren derneklerin tescil edilmediği belirtildi.
Rodos’ta 1972’de Süleymaniye Medresesi dahil çift lisanlı üç okul, İstanköy’de ise çift lisanlı iki okulun kapatıldığı, bu nedenle şu anda Oniki Adalar’da Türkçe ana lisan eğitimi verilen okul bulunmadığı bildirildi.
Oniki Adaların 1947 yılında Yunanistan’a bağlandıktan sonra Rodos müftüsünün vazifesini yapmaya devam ettiği anlatılan raporda, 1990 yılından bu yana müftülük makamının boş kaldığı belirtildi.
Rodos’taki Türk azınlığın, imamlarını seçme hakkından yoksun bırakıldığı, devlet okullarına gitmek durumunda olan Türk azınlığın, din derslerinden muaf tutulmalarına rağmen, İslam dini konusunda eğitim hakkından yoksun kaldığı anlatıldı.
İslam Cemaati Yönetiminin ortadan kaldırılması sürecine paralel olarak, Yunan Devleti’nin Rodos ve İstanköy’de yaşayan Türk azınlığa ilişkin vakıflara müdahalede bulunmaya başladığı, 1967’den itibaren cemaat ve vakıf yönetimini denetim etmek maksadıyla Yunan makamlarıncaHükümet murahhası atanmaya başlandığı kaydedildi.
Tüzel olarak vakıf mallarının satılmasının yasak olmasına karşın birçok vakıf malının Yunan makamlarınca atanan vakıf idarecilerince bağışlandığı yahut bedellerinden daha düşük bir fiyata satıldığı; satışa çıkarılan vakıf mallarının Türk azınlık tarafından alınabilmesinin önüne geçilmek için Türk azınlık mensuplarının bu hususta açılan ihalelere katılmalarının yasaklandığı söz edildi. Ağır vergi borçları altına giren vakıfların, sahip oldukları mülkleri onarma imkanının da bulunmadığına dikkat çekildi.
Raporda, “Yunanistan’daki Ortak Kültürel Mirasın Korunması” başlığı altında ise ülkede çok sayıda Osmanlı tarihi yapıtı ve cami bulunduğuna lakin vakit içinde birçok yapıtın, gerekli bakım ve tamiratı yapılmadığı için varlıklarını sürdüremediğine işaret edildi.
Raporda şu tespitlere yer verildi:
“Son yıllarda, Yunan makamlarınca atılan birtakım olumlu adımlara rağmen, Yunanistan’da ortak kültürel miras gerektiği üzere korunmamaktadır. Mart 2017’de yalnızca Yunanistan’da değil, tüm Balkanlarda erken Osmanlı devrinin en değerli mimari yapıtlarından biri olan Dimetoka’daki Sultan Çelebi Mehmet Cami çıkan yangında önemli biçimde ziyan görmüştür. Kimi durumlarda, Yunan makamları tarafından onarım çalışmaları yapılsa da bu çalışmalar sırasında kültürel varlığın karakteri bozulmaktadır. Yunan makamları, Sultan Çelebi Mehmet Mescidi’nin onarımında olduğu üzere, Türk makamları ile iş birliği halinde tarihi Osmanlı yapıtlarının onarımına sıcak bakmamaktadır. Batı Trakya Türk Azınlığı ile Onikiada Türklerinin, vakıflarını yönetim etme haklarından yoksun tutulmaları da kültürel varlıklarını muhafaza istikametindeki eforları olumsuz etkilemektedir. Son olarak, Yunanistan’ın başşehri Atina ve en büyük ikinci kenti Selanik’te aktif cami bulunmaması buralarda yaşayan Türk Azınlığın yansısını çekmektedir. Atina, Avrupa başşehirleri içinde cami olmayan tek başkenttir.”
Memurlar
