Adalet Bakanlığının internet sitesinde yer alan bilgilendirmede, 2017’de 694 sayılı Kanun Kararında Kararname ile Ceza Muhakemesi Kanunu’nun (CMK) 158’inci unsurunda düzenleme yapıldığı hatırlatıldı. Düzenlemeyle, yargılamalarda soyut ve maddi destekten mahrum soruşturma belgeleriyle bireylerin rastgele bir kontrolden geçmeksizin kuşkulu olarak nitelendirilmesinin önüne geçildiği belirtildi.
Düzenlemenin akabinde yaklaşık 3,5 yıllık müddet geçtiği anımsatılan bilgilendirmede, bugüne kadar 358 bin 887 kişi hakkındaki belgede SYOK kararı verildiği aktarıldı.
Yıllara ilişkin bilgilerin yer aldığı bilgilendirmeye nazaran 2017’de açılan 13 bin 931 ihbar belgesinden 3 bin 738’i, 2018’de 80 bin 865 belgeden 38 bin 682’si, 2019’da 176 bin 380 belgeden 119 bin 621’i, 2020’de 200 bin 285 evraktan 141 bin 973’ü hakkında SYOK kararı verildi. 2021’in 3 aylık devrinde ise 65 bin 380 ihbar belgesinden 54 bin 873’ünün SYOK ile sonuçlandığı tabir edildi.
– Masumiyet karinesinin ihlal edilmesi engelleniyor
Bakanlığın internet sitesinde, lekelenmeme hakkına ait düzenleme hakkındaki ayrıntılara da yer verildi.
Buna nazaran, Anayasa ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne (AİHS) uygun olarak hayata geçirilen düzenleme, yargı reformuyla da güçlendirildi. Böylelikle şahısların vazgeçilmez ve devredilmez haklarından masumiyet karinesinin ihlal edilmesinin önüne geçilmesi amaçlandı.
Lekelenmeme hakkıyla, bir araştırma yapılmasını gerektirmeyecek derecede açık biçimde anlaşılan ihbar ve şikayetler artık direkt soruşturma konusu yapılmıyor. Bireyler yersiz halde isimli kayıtlarda “şüpheli” sıfatıyla anılmıyor. Böylece telafisi mümkün olmayan ziyanlara sebebiyet verilmesi ve lekelenmeme hakkının zedelenerek masumiyet karinesinin ihlal edilmesi engelleniyor.
Uygulama kapsamında Cumhuriyet Başsavcılıklarınca da şahısların lekelenmeme hakkı gözetilerek, soyut ve genel nitelikte olmadığı yahut konusunun kabahat oluşturmadığı açıkça anlaşılan ihbar ve şikayetlerde SYOK veriliyor.
– SYOK’a ait başka kayıt tutuluyor
SYOK’a ait başsavcılıklar tarafından farklı bir kayıt tutulurken, soruşturma yapılmasına yer olmadığına dair kararlar, ilgili kolluk ünitesine bildirilip kolluk kayıtlarının da düzeltilmesi sağlandı. Temelsiz şikayete mevzu olan şahısların, iradesi dışında oluşmuş hata ve soruşturma kayıtları üzerinden yeni mağduriyetlere uğramasının önüne geçildi.
Düzenleme ile ayrıyeten lekelenmeme hakkı ve hak arama hürriyeti ortasında bir istikrar kurulabilmesi de sağlandı. Hak arama hürriyeti kapsamında soruşturma yapılmasına yer olmadığına ait kararlara karşı, ihbar ve şikayette bulunanlara itiraz hakkı da tanındı.
Memurlar
