Hanife Baş – “Kaç yıl evvel çok küçük bir ölçü parayla girdim, konut parası kazandım. Bitcoin’de kaybettim, artık Dogecoin alacağım. Kardeşimin ameliyat parasını kripto paraya yatırdım ve hepsi gitti. Thodex batınca bütün param gitti, ne yapacağımı bilmiyorum…”
Bunlar son periyotta kripto paralarla ilgili etrafımızda duyduklarımızdan yalnızca birkaçı. Kripto para piyasalarında hareketli gelişmeler sürüyor. Thodex, Vebitcoin, Sistemkoin borsalarının batmasından sonra herkesin gözü bu alana çevrildi. Son devirde ise kripto paralar önemli düşüş ivmesiyle gündeme geliyor.
Çin’in lokal finansal kurumlarının ve ödeme sistemlerinin kripto para hizmeti vermesini yasaklaması, Tesla CEO’su Elon Musk’ın açıklamaları süratli düşüş kaydetmelerine yol açtı.
Bitcoin, Ethereum, Dogecoin ve Litecoin üzere sanal para ünitelerinin paha kaybı sürüyor. Günlük kayıplar yüzde 30’ları, haftalık kayıplar ise yüzde 50’leri buldu.
Bu alana yatırım yapanlar da huzursuz bekleyiş içinde. Kripto parada düşüş bir yandan da fırsatlara da işaret ediyor. Hala fırsat var mı? Tehditler neler? Her istikametiyle kripto paralardaki son gelişmeleri masaya yatırdık.
İnanç çok sarsıldı
Bir anda bütün dünyanın bu sisteme geçeceği ve klasik ödeme sistemlerinin yok olacağı düşünülürken, dolandırıcılık olayları sonrası kripto paralara olan inanç sarsılmış durumda. Kripto para, takas süreçlerinde kullanılabilen büsbütün dijital, şifrelenmiş, sanal para ünitesi. Birinci kripto para olan Bitcoin’i 2009’da Satoshi Nakamoto lakaplı kişi ya da bireyler ‘tedavüle sürdü’.
Bitcoin, birinci merkeziyetsiz kripto para. O vakitten beri birçok farklı kripto para ünitesi ortaya çıktı. Bugün dünyada 9 bin kripto para ünitesinin olduğu söyleniyor.
Toplumsal medya güdümünde…
Kripto paraların çıkışında toplumsal medya da tesirli oldu. Ferdî yatırımcıların toplumsal medyadaki yorumları ve toplumsal medyayı kullanmaları da fiyatların tırmanmasını sağladı.
Bu yolla en çok bedeli artan Dogecoin oldu. Dogecoin’in 2021’de piyasa pahası yüzde 10 binden fazla çıktı ve geçen ay tepe yaparak 80 milyar dolara çıktı. Bir evvelki yıl ise bedeli 600 milyon dolardı. Lakin Musk’ın son paylaşımları bu kıymetin düşmesine neden oldu.
Dogecoin’in bu kadar kıymetlenmesi ve birden kıymetinin düşmesi yatırımcıların ziyan etmesine ve balonun patlamasına neden olabilir. Dogecoin’in sert iniş çıkışları Bitcoin yatırımcıları için de bir ikaz olabilir.
Sanatla sanal finans buluştu
Dijital paralar bir yıl evvel çok az yatırımcının kestirim edebileceği bir biçimde Kovid-19 devrinde pahalarını katladı.
Bitcoin, Ethereum ve Dogecoin inanılmaz yükseklişler yaşadı. En iyimser piyasa oyuncuları bile bu türlü bir gelişmeyi varsayım edememişti. “Bunun bir sonu var mı?” diye sorulmaya başlandı.
Tesla CEO’su Elon Musk’ın dijital paralarla ilgili açıklamaları ve tweet’leri de sanal paralalrın kıymetini artıran ögeler ortasında yer aldı. Bilhassa sanat dünyasının blockchain teknolojisiyle buluşmasıyla hayli tanınan hale gelen NFT’ler, Ethereum’a ilginin patlamasını sağladı. Ethereum NFT’lerin birçoklarını destekliyor. Bu teknolojiye birden fazla insanın kabullenmesi sonrasında rekor düzeye yükseldi.
Çevresel çekinceler var
Bitcoin, spekülatörlerin aracı olmak haricinde kullanım konusunda zorluklar yaşıyor. Ödeme aracı olarak çok kısıtlı bir alanda kullanılabiliyor. Bitcoin’i ödeme aracı olarak kabul eden firmalar yıllar içinde bunu yavaşça bıraktı. En son Tesla bıraktığını duyurmuştu. Bitcoin’le ilgili son devirde öne çıkan öteki bir gelişme ise çevreci etkenler. Bitcoin madenciliği ve süreçleri yapılması için kullanılan fosil yakıt tüketiminin süratle arttığı ve bundan tasa duyulduğu lisana getiriliyor. Madenciliğinde en ziyanlı karbon emisyon oranına sahip olan kömürün kullanıldığı da vurgulanıyor.
‘Yatırımcılar bilinçsiz’
Anadolu Üniversitesi İktisat Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Cem Barlas Arslan, Türkiye’de kripto paralara yönelik önemli ilgi bulunduğunu lakin yatırımcıların değerli bir kısmının bilinçsiz olduğunu kaydetti.
Arslan, “Son haftalarda piyasaya hakim olan olumsuz durumdan Türk yatırımcılar da makus etkilendiler. Bir iki ay öncesine kadar kripto paradan kar sağlayan çok sayıda kişi, şimdilerde büyük kayıplar içine girdi. Olağan bunda açgözlülüğün tesiri büyük. Uzman ve haber takibi yapmadan, az da olsa teknik tahlil bilmeden, kulaktan dolma bilgilerle yatırım yapılıyor ve sonuç hüsran oluyor” dedi.
Süreç hacmi düştü
Yatırımcıların dolandırıcılık gelişmeleri nedeniyle bu alana yönelik önemli düzenlemeler yapılacağı beklentisi içinde olduğunu belirten Arslan, “Hem ülkemizde hem de dünyada sistemden çıkışların olduğu bir gerçek. Kripto paraların son devirde yaşadığı paha kayıpları bu durumu tetikledi” diye konuştu.
Arslan, bu alanda hala fırsatlar olup olmadığı sorusunu da, “Finans sisteminde her vakit fırsat vardır. Her ne kadar kimi şahıslar, kripto paraları hiç olarak görse de ben katılmıyorum.
Muazzam bir teknoloji olan blokzincir teknolojisini gerisine alan kripto paralar bana nazaran hayatımızda yer almaya devam edecek. Lakin fırsatlar, ardında teknolojisi olan gelecek vadeden kripto paralarda olacaktır” yanıtını verdi.
Spekülasyona çok açık
Kripto para bazen döviz ve altın üzere yatırım araçlarından daha fazla kazandırabiliyor. Lakin kripto paralarla ilgili birçok tartışma var.
Kimisi sanal paranın kağıt paranın yerini alacağını savunurken kimisi de bunun koca bir balon olduğunu ve patlayacağını, yatırım yapan yüzbinlerin çok büyük ziyana uğrayacağını tez ediyor.
Bitcoin, Ethereum ve Dogecoin’in önemli yükselişi sonrasında kripto para piyasasının kıymeti 2 trilyon dolara çıktı. Bir evvelki yıl bu oran 260 milyar dolardı. Lakin son günlerdeki gelişmeler genel kıymetleri düşürdü. Hafta içinde bu pahanın 1.35 trilyon dolara kadar gerilediği belirtildi. İniş çıkışın bol olduğu spekülasyona çok açık bir yatırım alanı.
Yatırım yaparken bunlara dikkat
Cem Barlas Arslan, yatırımcılara şu tekliflerde bulundu:
“Borç alarak, kredi çekerek ya da mesken, otomobil, altın üzere yatırımlarla mutlaka kripto para alınmamalı.
Eşten dosttan, arkadaştan ya da mevzunun uzmanı olamayan bireylerden duyduğunuz tavsiyelere prestij etmeyin. Bilhassa düzmece hesaplara ve dolandırıcılara dikkat edin.
Yalnızca uzman olan bireylerin görüşlerine ve tahlillerine prestij edin. Kolay dahi olsa kendi tahlilinizi de yapın.
Gaye belirleyin. Yatırım yapacağınız coin’i hangi fiyattan alacağınız ve satacağınız konusunda kesinlikle gayeniz olsun.
Coin’lere aşık olmayın. Kâr aldığınız coin’lerde daha fazla kalmanın ve ısrarcı olmanın manası yok. Piyasada süreç gören binlerce coin ve token var. Alım yapacağınız coinlerin kesinlikle hacimleri ve teknolojik art planları hakkında bilgi edinip haber akışını takip edin.
Süreç yapacağınız borsaları kesinlikle inceleyin. İster yerli, ister yabancı olsun, süreç hacmi yüksek kurumsal borsaları tercih edin.
Asla hırslı olmayın. Kanaatkar ve sabırlı olun. Fazla hırs ziyan, sabır ise muvaffakiyet getirir.”
YARIN: YASAL DÜZENLEMELER NE DURUMDA?
Milliyet
