Merkez Bankası’nın son 200 baz puanlık artırımını bankalar kredilerine yansıttı. Böylece kredi faizleri son 19 ayın en yüksek düzeyine çıktı. Kredi faizleri en son 23 Ağustos 2019’da yüzde 21-24 bandıyla en yüksek düzeyini görmüştü. Global salgının birinci açıklanıdığı 2020 yılında, kamu bankaları öncülüğünde yıllık ortalama yüzde 8,45- 9’la taban yapan faizler, son bir yılda 2 kattan fazla arttı. En süratli yükseliş gereksinimde görüldü.
Merkez Bankası bilgilerinden yapılan belirlemelere nazaran, geçen yıl nisanda yıllık ortalama yüzde 9.66’e inen kredili mevduat hesabı (KMH) dahil muhtaçlık kredisi, bu yıl 26 Mart’ta 2,5 kat arıtşla yüzde 24,19’a çıktı.
3 KATA DAYANDI
Kelam konusu devirde KMH hariç muhtaçlık kredisi yüzde 8,27’den yüzde 23,55’e ulaştı. Böylece yaklaşık 2,9 kat arttı. Süratli artan bir başka kalem tüketici kredileri. Geçen yıl 24 Nisan haftasında yıllık yüklü ortalama yüzde 8,45 olan kelam konusu krediler, bu yıl 26 Mart’ta yüzde 22,45’e ulaştı. Yaklaşık 2,7 kat arttı. Kredili mevduat hesabı (KMH) dahilde bu oran tıpkı devirde yüzde 9,75’ten yüzde yüzde 23,41’e taşındı. Üretim, yatırım ve istihdamın olmazsa olması ticari kredi maliyetlerinde de süratli yükseliş görüldü.
TİCARİLERDE SÜRATLİ YÜKSELİYOR
Kamu bankaları öncülüğünde tek haneli sayılara inen ticari kredi faizleri de geçen yıl yüzde 9,41’e kadar düştü. KMH hariçte bu oran yüzde 8.16’ya indi.Merkez Bankası’nın son artırımını bankaların kredi kalemlerine yansıtmasıyla ticari kredi faizleri de yıllık ortalama yüzde 21,06’ya çıktı. Taşıtta yüzde 11,20’den yüzde 20,11’e ulaştı. Tüm kalemler ortasında en yavaş artış konutta görüldü. Kelam konusu devirde yıllık yüzde 9.1’e kadar inen konut faizi yüzde 17,88’e ulaşmasına rağmen, yüzde 20’yi aşan başka kalemlerin altında kalan tek kredi kalemi oldu.
‘İHTİYAÇ’TAN 25 BİN LİRA DAHA
Faizlerdeki süratli yükseliş kredi kullanımını da daha kıymetli hale getirdi. En süratli artışın yaşandığı gereksinimde bu maliyet daha yüksek. Örneğin, yıllık 9,66 maliyet üzerinde hesaplandığında aylık faiz yüzde 0.80’le yüzde 1’in altına denk geliyordu. Bu faizle 36 ay vadeli 50 bin lira kredi kullanıldığında vade sonunda toplam 59.4 bin lira ödeniyordu. Bugün yüzde 24,19 maliyetle aylık yüzde 2,01’le muhtaçlık kredisi kullanıldığında, vade sonunda 75 bin lira geri ödeme yapılıyor. Yalnızca faize ödenen para 25 bin 375 lira. Öteki bir sözle her 100 liranın 25 lirası faize gidiyor.
DÜŞÜK KREDİ FAİZİ MAZİDE KALDI
Emsal bir durum ticari kredileri için de geçerli. Faizlerin taban yaptığı geçen yıl nisanda yıllık faizler yüzde 9.41, aylık yüzde 0,78 oluyordu. Böylece 36 ay 100 bin lira kredi kullanıldığında vade sonunda 118 bin 255 lira ödeniyordu. Yeni oranlarla, yani yıllık yüzde 21,06, aylık yüzde 1,75 faizle bankadan ticari kredi kullanıldığında vade sonunda 143 bin 516 lira ödenirken, aylık taksitler 3 bin 986 lirayla 4 bin liraya yaklaşıyor. Böylece tıpkı vade müddetinde faize 43 bin 516 lira ödenmek zorunda kalınıyor.
- KREDİ GENİŞLEMESİ YAVAŞLADI
- Faizlerin düşük olduğu devirde tüm kalemlerde krediler genişlemiş, böylece global salgın periyodunda ekonomik canlık sürat kesmemişti. İndirim öncesinde mart ayında 2,7 trilyon lira olan toplam krediler, kamu bankaları öncülüğünde faiz indirimlerinin başlamasıyla yıl sonunda 3,6 trilyon liraya ulaşmıştı. Faizlerin yükseliş eğilimine girmesiyle sonlu artış göstererek 26 Mart haftasında 3,7 trilyon liraya ulaştı.
KONUT HARİÇ TÜM KALEMLERDE SÜRATLİ ARTIŞ
Tarih Muhtaçlık Konut Ticari Tüketici
26 Mart 2021 24,19 17,88 21,06 22,45
19 Mart 2021 23,49 17,64 20,45 21,43
5 Mart 2021 23,60 17,76 20,11 21,62
1 Ocak 2021 22,04 18,61 19,62 21,95
24 Nisan 2020 9.66 11,49 9,41 8.45
Kaynak: TCMB, (İhtiyaç KMH dahil oranlar)
Hamide Hangül
Memurlar
