Hürriyet’ten Osman Müftüoğlu’ yazısında; Şimdi Faz 1 ve Faz 2 çalışmaları süren bu yeni ilacın, koronavirüsün vücutta yayılmasını en geç 24 saat içerisinde büsbütün durdurabileceği öne sürülüyor. Bilindiği üzere, hala geliştirilen aşılar pandemide yalnızca esirgeyici emelle kullanılıyor.
Tedavi için elimizde hala bu virüse yüzde 100 tesirli olduğu kanıtlanmış rastgele bir ilaç yok. Haber de zati bu nedenle dikkati çekti ve kıymet kazandı. Umalım ki bundan sonraki haberler de olumlu gelsin. Umalım ki aşı konusunda olduğu üzere ilaç tedavisinde de yüzümüz gülsün. Bahsin ayrıntılarını cumartesi günkü yazımda daha etraflı açıklayacağım.
KIYMETLİ
HASTALIĞI GEÇİRENLER Mİ AŞILANANLAR MI DAHA DİRENÇLİ OLACAK
Şunu net ve açık olarak biliyoruz: COVID-19’dan iyileşenlerin kanında onları yeni bir koronavirüs saldırısına karşı koruyabilecek güçte antikorlar -istisnalar dışında- daima var. Ve o antikorlar hastalıktan iyileşenleri en az 3-6 ay -yine özel istisnalar dışında- neredeyse yüzde 99 oranında koruyabiliyor. Aşılarla elde edilen bağışıklık için ise firmalar en fazla yüzde 94-97 civarında bir garantiyi verebiliyor. Velhasıl emin değilim lakin hastalığı geçirenlerde oluşan bağışıklık gücü aşıyla sağlanandan -muhtemelen- bir tık daha fazla olmalı. Fakat her halükarda hastalığı geçirmek yerine aşılanarak antikor kazanmanın daha akılcı olduğu da unutulmamalıdır.
BANA NAZARAN
BU AŞI FİYAT
Aşılar pandemi gündemimizin bir numaralı unsuru. Malumunuz, biz Çin aşısı olarak da bilinen Sinovac’ı tercih ettik. En az 50 milyon doz Sinovac aşısı, muhtemelen 25 milyon civarında vatandaşımıza uygulanacak. Gelelim ayrıntılara… Sinovac aşısı bir meyyit virüs aşısı. Uzun vakittir bilinen sağlam tekniklerle üretilen, yani “güvenlik konusunda” bizi pek endişelendirmeyen bir aşı. Daha düne kadar en değerli handikabı Faz 3 çalışmalarının tamamlanmamış, net aktiflik sayılarının açıklanmamış olmasıydı. Birkaç gün evvel o husus da açıklığa kavuştu. Aşının Endonezya’da tamamlanan Faz 3 çalışmalarında yüzde 97 üzere kusursuz bir aktifliğe ulaşıldığı açıklandı. Hasılı kelamı fazla uzatmaya gerek yok. Bu aşı inançlı ve tesirlidir. 9. Cumhurbaşkanı merhum Süleyman Demirel’in tabiriyle “Gonu gapanmıştır!”
BİR SORU
ACİL DURUMDA ACİL KARAR
Şayet ortada bir pandemi varsa, yani acil tahliller gerekiyorsa sıhhatte da acil kararlar alınıp uygulanabilir. Zati bu türlü olduğu için İngiltere BioNTech aşısı konusunda ne FDA’yı ne de EMA’yı beklemedi. Yani ne Amerika’daki ne de Avrupa’daki aşı problemini yöneten karar verici kurumları dinlemedi. Kıymetli bir ülkesel karar verip BioNTech aşısını kullanmaya başladı. Ancak yeniden bilelim ki başımızda hala cevaplanmamış birtakım sorular yok değil. O sorulardan biri şu: Tamam, biz bu aşıyı yaptıracağız. Pekala sanki “O aşı vücudumuzda bizi koruyacak ölçüde antikor oluşturabilecek mi?” Ve daha da kıymetlisi “Acaba o antikorlar hiç olmazsa 3-5 ay bedenimizde kalıp bizi bu belalı virüse karşı koruyabilecek mi?” Konuştuğum aşı uzmanlarının birçoklarında da bu son iki cümlede yansıttığım tereddütler maalesef var. Onlar da şu soruyu soruyorlar: Ya aşı tutmazsa? Üstteki iki sorunun net ve açık bir karşılığı şimdilik yok. En erken de 6-12 ay sonra alınabilecek. Fakat gelin biz umuda sarılmaya devam edelim, “Eldeki kuş, kısımdaki kuştan daha iyidir!” deyip aşılardan istifade etmekte tereddüt etmeyelim.
YETERLİ BİLGİ
‘BAĞIŞIKLIK=ANTİKOR’ DEĞİL!
Her virüs hastalığında olduğu üzere COVID-19’da da hücumlara karşı bizi koruyan bağışıklık gücümüzü sırf antikorlara borçlu değiliz. Tamam, antikorlar çok kıymetli hami silahlarımız. Ancak bilelim ki B lenfositlerinin ürettiği bu antikorların yanı sıra savaşa direkt katılan savaşçı hücrelerimizin de özel becerileri var. T lenfositleri olarak bilinen bu fevkalâde hücreler de çok değerli işlere imza atıyorlar. Ve unutmayalım ki onların yaptıkları iş de en az B lenfositlerinin ürettiği antikorlarla sağlanan güç kadar değerli ve tesirli. Hasılı bağışıklık gücümüz yalnızca “antikor”lardan ibaret değil. “Savaşçı askerler” yani T lenfositleri de en az antikorlar kadar değerli işler görüyor.
HATIRLATMA
T LENFOSİTLER NE YAPIYOR
Bağışıklık sistemimizin kıymetli güçlerinden biri olan T lenfositler daha evvelden karşılaştıkları rastgele bir mikropla (ya da o mikropla enfekte olmuş hücreyle) temas ettiklerinde onları anında tanıyabilen ve hızla yok etme gücüne sahip özel yetenekli savaşçı askerlerimizdir. Ben onları farklı yeteneklerle donatılmış “bordo berelilerimize” yani “özel kuvvetlerimize” de benzetirim. Bitmedi! T lenfositlerinin kendi ortalarında da özel yetenekleri ile ayrıştırılmış, vazifeleri farklılaştırılmış bir yapılanma var. Mesela “bellek T hücreleri” yabancı mikropların, işgalcilerin gelecekte de tanınmasını sağlayan hücreler olarak görev görüyor. “Sitoksik T hücreleri” ise enfekte hücreler yahut işgalci mikropları anında tanıyıp yok edebilen savaşçılarımız. Süreçte daha diğer altyapılanmalar da var lakin işin özeti şudur: T hücreleri virüsleri tanımlayıp belleklerine kaydedebilen hücreler. Ve bu kayıtlı bilgiler sayesinde de virüslerdeki proteinlere yapışarak onları (ya da bulaştıkları hücreleri) hızla yok edebiliyorlar. Elhasıl T hücrelerinin sağladığı bağışıklık gücü, en az antikorların sağladığı bağışıklık gücü kadar kıymetli bir detaydır.
Memurlar