– Bayana yönelik şiddet global boyutta toplumsal sorun olmaya devam ederken, yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınının, bu sorunu daha önemli boyuta taşıdığı görülüyor.
AA muhabirinin “25 Kasım Bayana Yönelik Şiddete Karşı Memleketler arası Çaba ve Dayanışma Günü” vesilesiyle Dünya Bankası istatistiklerinden derlediği bilgilere nazaran, “küresel salgın” olarak tanımlanan bayana şiddet, her 3 bayandan 1’ini etkiliyor.
Dünya genelinde bayanların yüzde 35’i eşleri tarafından fizikî ve/veya cinsel şiddete maruz kalırken, bayan cinayetlerinin yüzde 38’i de eşler tarafından gerçekleştiriliyor.
Günde ortalama 137 bayanın canına bir aile bireyi tarafından kıyılırken, şiddete uğrayan bayanların yüzde 40’ından azı yardım talebinde bulunuyor.
İnsan kaçakçılığına maruz kalan kurbanların yaklaşık yüzde 49’u bayanlardan oluşurken, genç kızların da dahil edilmesiyle bu oran yüzde 72’lere kadar yükseliyor.
Bayana şiddet gelişmekte olan ülkeleri aşarak gelişmiş ülkelerde de uzunluk göstermeye devam ederken, şiddet bayanlarda depresyon, kürtaj ve genel sıhhat meselelerini da beraberinde getiriyor.
– Kovid-19 aile içi şiddeti tetikledi
Datalar, halihazırda 155 ülkede aile içi şiddete karşı kanunların yürürlükte olduğuna işaret ediyor. Bu ülkelerdeki maddelerin milletlerarası standartlara uygunluğuna ait soru işaretleri bulunurken, uygulamalarda da sıklıkla eksiklikler olduğu gözlemleniyor.
Öte yandan, Birleşmiş Milletler Bayan Ünitesi, Çin’in Hubey eyaletine bağlı Vuhan kentinde ortaya çıkan ve dünya geneline yayılan yeni tip koronavirüsün (Kovid-19), sıhhat külfetlerinin yanı sıra toplumsal ve ekonomik sistemi de derinden etkileyerek aile içi şiddeti de körüklediğine dikkati çekiyor.
Ünite, “Gölge Pandemi” olarak tanımladığı Kovid-19 sonrasında aile içi şiddette artışın, şimdi tam olarak tespit edilemese de en az yüzde 25 civarında olduğunu açıkladı.
Kovid-19 periyodunda uygulanan tecrit siyasetleriyle bireylerin daha fazla konuttan çalışmaya başlamasının akabinde, kimi ülkelerde aile içi şiddet için bulunan ulusal yardım sınırlarına davetler 5 kat arttı.
Hareketin kısıtlanması, toplumsal izolasyon ve ekonomik güvensizlik, bayanlar ortasında kırılganlığın ve konut içi şiddet hadiselerinin artmasına neden olurken, birden fazla bayan da şiddet uygulayıcısıyla birebir konutta izole olmak zorunda kaldı.
Tıpkı vakitte Kovid-19 nedeniyle şiddete maruz kalan bayanların başvuracağı merkezlerin de hizmetlerinde aksama oldu.
– Bayanlar ortasında iş kaybı daha fazla
Kısıtlamalar ve karantina nedeniyle bayanların işini kaybetme riskinin erkeklere oranla daha fazla olduğu da ortaya çıktı.
Kayıt dışı ekonomik dalda çalışan bayanların oranının yüzde 60’ları bulması, pandeminin milyonlarca bayanın işini kaybetmesine ve yoksulluğa sürüklenmesine yol açtı.
“Karşılıksız bakım” olarak da tanımlanan ve konutta okula gidemeyen çocuklar, bakıma muhtaç duyan yaşlılar ile gündelik iş yükü üzere konuları kapsayan bakım, yoğunluklu olarak bayanlar tarafından üstleniyor.
Bu nedenle Kovid-19, bayanlar üzerindeki hem duygusal yükü hem de cinsiyet ayrımını derinleştirdi. Karşılıksız bakım vazifelerini üstlenen bayanlar ortasında iş kaybı oranı daha yüksek seyretti.
– Bayanlar sıhhat dalında ön safhalarda
Öte yandan, dünya genelinde sıhhat çalışanlarının yüzde 70’i, hemşirelerin de yüzde 80’i bayanlardan oluşuyor.
Bu nedenle sıhhat bölümünün ön safhalarında çalışan bayanların, hastalarla daha yakın ve uzun temasta bulunmaları, ek risk faktörü haline gelmiş durumda. Dünya genelinde Kovid-19 kapan bayan sıhhat çalışanı oranının erkeklerin iki katı olduğu iddia ediliyor.
Öbür taraftan pandeminin ekonomik tesirlerinin daha fazla bayanın cinsel istismara uğramasına yol açacağı düşünülürken, ekonomik tasalar ve şiddetli ömür şartlarının “çocuk gelin” sayılarını da artırabileceği düşünülüyor.
– Acil tedbir alınması gerekiyor
Yaklaşık 48 ülkenin Kovid-19’un bu tarafta tesirleriyle uğraş etmek için yeni önlemler uygulamaya koyduğu kaydedilirken, bunun yetersiz olduğu ve ivedilikle daha fazla tedbir alınması gerektiği uyarısı yapılıyor.
Genel manada, bayana şiddetle gayret bağlamında “toplumsal düzeyde” çok evreli ve çok taraflı yaklaşımın benimsenmesi gerektiği söz ediliyor.
Bu çerçevede, cinsiyet rolleri ile toplumsal bedellerin eşitlik temelinde gözden geçirilmesi ve şiddete neden olan temel faktörlerin ele alınması değer taşıyor.
Kovid-19 salgının bilhassa bayanlar üzerindeki tesirleri ise bayana şiddetle çabada uzun yıllar boyunca ağır gayretler sonucu elde edilen ilerlemenin yok olabileceğine işaret ediyor.
Memurlar
