Koronavirüs salgını bütün çalışma ve iş ortamlarındaki sistemi etkilediği üzere televizyon ve film setlerini de tesiri altına aldı. Uzun bir aradan sonra yine setlere dönen çalışanlar kendileri ve setteki kişilerin sıhhati için alınan önlemlere uymak zorundalar. Evet setlerde nasıl önlemler alınmalı? Önlemler konusunda en büyük iş kime düşüyor? Alınan bu önlemler senaryolara nasıl yansıtılmalı? Firmaların gerekli tedbirleri pratikleri için dalla ilgili STK ve derneklere nasıl işler düşüyor? Ayrıyeten direktör ve manzara direktörü üzere setin neredeyse tüm çalışanlarıyla yakın temas içinde bulunan hizmetler için ekstra önlemler olmalı mı? Ve daha da kıymetlisi televizyon ve film çalışanları bu husus hakkında ne düşünüyor? Bütün bunları direktör Umut Aral, imaj direktörü Feza Çaldıran, senarist Deniz Akçay ve yapımcı Enis Köstepen ile konuştuk. Laf artık onlarda.
MANZARA DIREKTÖRÜ FEZA ÇALDIRAN: SET ÇALIŞANLARINA SIHHAT EĞİTİMİ VERİLMELİ
Yeni yeni setlere çıkmaya başladığımız bu günlerde, öncelikli olarak set çalışanlarına Kovid-19 testi yapılmalı, set ortamı dezenfekte edilmeli, çalışan ekibin işe başlamadan evvel ateşi ölçülmeli ve herkes maske takmalı. Birden fazla kişi tarafından kullanılan kamera, ışık, dolly üzere ekipmanlar tertipli olarak temizlenmeli, setin belli başlı konumlarında dezenfektan ve ikaz metinleri bulundurulmalı. Başkaca setlerde iş güvenliği kompetanı ve sıhhat çalışanı de bulundurulmalı. Set çalışanlarına işe başlamadan sıhhat eğitimi verilmeli. İçme suları örtük olmalı, açık büfe yemek konumuna gizli kutularda yemek verilmeli. Oturma ve çalışma aralıklarına dikkat edilmeli. Imaj aktarımları sanal ortamda yapılmalı. Saf ki tüm bunları yaparken işimizin hisleri göstermek ve yakalamak olduğunu unutmadan hareket etmeliyiz. Set bittikten sonra da çalışanlar önlemlerine devam etmeliler ki sete sağlıklı bir halde gelebilsinler. Ayrıyeten bütün bunlar bir imaj direktörü için çok fakat çok kıymetli. Zira bir manzara direktörü fizikî olarak ekiple, direktörle ve oyuncularla ebediyen diyalog halindedir. Koronavirüs sürecinin başından beri STK’lar çalışmalarını Film TV Sendikası çatısı altında sürdürme kararı aldılar. Bu süreçte çalışanların setlere geri dönebilmesi için yol haritası hazırlandı. STK’lar kendi üyeleriyle devamlı içtimalar yaparak haber paylaşımında bulundular. Bu süreçteki çekim tecrübeleri ve setlerdeki çalışma koşullarının düzenlenmesi hakkında üyeler birbirleriyle fikir alışverişinde bulundu ve bu devam ediyor. Dünyada film kesimindeki gelişmeler de yakından takip ediliyor. Umarım sağlıklı ortamlarda bir an evvel setlere döneceğiz ve daldaki arkadaşlarımızla birlikte heyecan verici işler üreteceğiz.
YAPIMCI ENİS KÖSTEPEN: FERDÎ DEĞİL, ORTAK HAREKET EDİLMELİ
Salgın sürecinde film, televizyon ve reklam koluna ilişkin meslek örgütlerinin “setler durdurulsun” kampanyasını destekledim. Akabinde Covid-19 Pandemisi koşullarında setlerin nasıl tekrar başlayabileceğine dair Film TV Sendikası’nın Çalışma Unsurları’nı takip ettim. Bunlara internet sitelerinden ulaşılabilir: www.sinematvsendikasi.org. Bu süreçte ferdi olarak değil meslek örgütlerinin kolektif olarak görüş oluşturmasını ve ortak hareket etme gücünü önemsiyorum. O yüzden setlere dair önlemlerin neler olması gerektiği konusunda tartışma mecrası olarak sendikaları ve meslek örgütlerini görüyorum. Kesimde etkin nokta yerlerin bu örgütlerde yürüyen tartışmalara katılmasını çok önemsiyorum. Salgının başında setlerin durmuş olmasını ve bunun için verilen mücadeleyi çok sahih ve alanında buluyorum. Setlerin yine başlayacağı noktada da alınabilen önlemlerle, o imalatın özelinde alınması bir sebeple mümkün olmayan önlemler konusunda da yapımcılar ve ekiple açık bir diyaloğun olması gerekiyor. Ortak olarak bir sebeple alınmak zorunda kalınacak risklere dair bir uzlaşı sağlanması çok değerli. Türkiye’de resmi olarak günde 1.500’e yakın yeni vaka bildirilirken, kalabalık ekiplerin yan aldığı, toplumsal arayı mütemadi muhafazanın sıkıntı olduğu koşullar risksiz olamaz. Her imalatın kendine mahsus koşullarına nazaran risklerin neler olduğu ve bunların ne kadarının göze alınabileceği ne kadarının göze alınamayacağı ekipler arasında ortak bir yerde konuşulmalı ve uzlaşarak kararlar oluşmalı.
SENARİST DENİZ AKÇAY: KALABALIK SAHNE YAZMAMAK BIRINCI BÜYÜK TEDBIR
Salgını önlemekle ilgili günlük pratikte yapmamız gerekenler toplumsal arayı korumak, sık el yıkamak ve maske kullanmak. Setlerde de bu kuralların gözetiliyor olması gerekir. Sahne çekimlerinde maske kullanılamayacağı için aradan taviz vermemek gerektiğini düşünüyorum. Evet alınan önlemler senaryolara nasıl yansıyacak? Bunun için kalabalık sahne yazmamak biz senaristlerin alabileceği birinci büyük tedbir. Birebir formda temas içermeyen sahneler kurmak gerekir. An itibariyle faal bir seri yazmıyorum ve kurduğum yeni hikayeyi de Korona kozmosunu düşünerek tasarlamıyorum. Münasebetiyle gözüm kulağım bilim kişilerinde. Öte yandan salgının şakası yok. Maatteessüf dünya umumunda 500 binden fazla kişinin hayatına mal olmuş bir virüsten bahsediyoruz. Önlemlere uyulmuyorsa kişinin çalışmama hakkı olmalıdır. Bu hakkı kullanamayacağı bir basınç ortamı varsa bu hakkın takipçisi olmak yahut çalışma ortamının inançlı hale getirilmesini talep ve takip etmek gerekir.
DIREKTÖR UMUT ARAL: EN BÜYÜK SORUMLULUK PRODÜKSIYON KONUTLARINDA
Salgın tüm dünyada sinema kesimini vesair dallardan çok daha fazla etkiledi. Tüm dünyada sinema yapımcıları ve sendikalar neredeyse birbirleriyle koordineli bir biçimde yeni sıradan set çalışma kurallarının belirlendiği onlarca manifesto yayınladı. Ne mesrur ki şu anda pek çok memleketler arası büyük set tekrar işbaşı yaptı. Mesela Jurassic Park serisinin yeni sineması İngiltere’de çekilmeye başlanıyor, Avatar’ın devam sineması de Yeni Zelanda’da sete çıkıyor. Bu manifestoları ve kuralları inceleyen Türkiye’deki sinema sendika, dernek ve platformları da kendi kurallarını belirledi ve bugün pek çok dizi/film/reklam setinde inançlı bir biçimde ‘motor’ denildiğini duyuyoruz. Bu kol açısından umut verici. Lakin rehavete düşülmemesi, 2. bir dalganın sıkça konuşulduğu günümüzde setlerin devam edebilmesi için kurallara harfiyen uyulması kaide.
Bütün bunlarla bir arada alınacak önlemler konusunda kuşkusuz en büyük sorumluluk yapımevlerinde, sinema stüdyolarında. Set çalışanlarının, aktör ve aktrislerinin sıhhatini korumak, onların rahat bir biçimde hizmetlerini bölgesine getirmek ile sorumlu yapılar ve insanlar kanunen yapımcılar ve imalat şirketleri. Kuşkusuz bunu en iyi kanun koyucular ve avukatlar bilir. Elbette kurallara kişisel olarak da uyulmalı, herkes taşıyıcı olabilir. Binaenaleyh sete gelip giderken, sette çalışırken ve set dışında da tüm çalışanlara ekstra sorumluluk düşüyor. Öte yandan biz direktörler setin tüm departmanları ve oyuncularla birebir çalışmak durumundayız. Oyun vermek, yönlendirmek için vakit zaman fiziken muhabere kurmak gerekiyor. Bu süreçlerde hijyeni sağlamak, daima buna itina göstermek zihnen ve fiziken epey yorucu. Günde 10-12 saat maskeyle, siperlikle dolaşmak epey güç. Günboyu bunlarla velev daha fazla himaye ekipmanıyla çalışan tüm sıhhat çalışanlarımızın, hekimlerimizin da önlerinde hürmetle eğiliyorum.
Ali Demirtaş
Akşam Gazetesi / Cumartesi Eki
Memurlar
