Türkiye’nin toplam ziraî üretiminin yüzde 10’unu karşılayan kapalı bir havza yapısına sahip Konya Ovası’nda yılda ortalama 4,5 milyar metreküp su tüketiliyor. Fakat bilinçsiz sulama ve kuraklık nedeniyle yeraltı su düzeyi de her geçen gün azalıyor. Konya’da 1960’lı yıllardan itibaren yeraltı su düzeyinin azalmaya başladığını belirten Prof. Dr. Fetullah Arık, şu an su düzeyinin 45 metre düştüğünü kaydetti. Arık, şunları söyledi:
”Konya’da öteden beri yer altı su düzeyi giderek düşmekteydi. 1960’lı yılların sonundan itibaren 2010’lara kadar ortalama 1 metre düzeyindeki düşümler, 2015’den sonraki ölçümlere nazaran 3-4 hatta 6-7 metreyi bulan müşahede kuyularımız var. Yeraltı düzeyi 1960’larda yüzeydeyse şu an minimum 40- 45 metre derindedir. Son yıllarda devam eden kuraklık, artan çok bir formda yeraltı suyunun kullanımına bağlı olarak yeraltı suyu, her geçen gün daha önemli bir biçimde azalmakta ve havza genelinde birtakım noktalarda neredeyse bitme noktasındadır”
‘KURAK BİR DEVİR YAŞIYORUZ’
Yağışların geçmiş yıla oranla 3’de 1 düzeyinde gerçekleştiğini hatırlatan Arık, ”Meteoroloji’den aldığımız bilgilere nazaran; Konya bölgesindeki yağışlar uzun yıllar ortalamasının 3’de 1’i düzeyindedir. Kış mevsimi için uzun yıllar ortalaması metrekareye yaklaşık 150 litreydi. Şu an ortalama yağışlar metrekareye yaklaşık 50 litredir. Hasebiyle son bir kaç haftadır devam eden yağışların durumu çok fazla değiştirmediği görülüyor. Genel olarak kurak bir devri yaşadığımızı söylememiz gerekiyor.” dedi.
‘HAVZADA YER ALTI SUYUNUN BİTTİĞİ BÖLGELER VAR, TEHLİKE ÇANLARI ÇALIYOR’
Arık, Konya Havzası’ndaki birtakım bölgelerde yer altı suyunun büsbütün bittiğine dikkat çekti. Havza için tehlike çanlarının çalındığı bir periyodun yaşandığını vurgulayan Arık, ”Konya, ismi üzerinde kapalı bir havza ve dışarıdan beslenen bir havza değil. Havzadaki temel su kaynağı yağışlardır. Yağışlarda az olduğu için yeraltı suyu çok fazla beslenemiyor. Havza kenarına yaptığımız barajlar ve göletler bir bakıma havzayı besleyen sularında önünü kestiği için beslenme biraz daha azalmış vaziyettedir. Bunun üstüne birde çok su tüketen eserlerin yetiştirilmesi için aşarı formda yeraltı suyu kullanıyoruz. Hasebiyle süreç büsbütün yeraltı suyun aleyhine işliyor. Havzanın kenar bölgelerinde, bilhassa kuzeyine yanlışsız alanlarda yeraltı suyunun büsbütün bittiğini gösteren datalar var. Buralarda yapılan yeni yeraltı suyu üretim kuyularında suya rastlanamıyor ya da çok çok derinlerde rastlanıyor. Havza için tehlike çanlarının çaldığı devri yaşıyoruz. Bu halde hem kuraklık, hem de yeraltı suyunu çok bir formda kullanmaya devam edersek, çok yakın gelecekte havza içerisinde bu çok kıymetli bir sorun olarak karşımıza çıkacak. Havzaya dışarıdan su getiremezsek, mevcut suyu tasarruflu bir halde kullanamazsak yakın gelecekte sulu tarımın geleceği tartışılır hale gelecek. O nedenle havza içerisinde yaşayan herkesin bilhassa yeraltı suyunu kullanan tarım bölümünün de tahlil içinde bulunması gerekiyor” diye konuştu.
‘AZ SU TÜKETEN ESER YETİŞTİRİLMELİ’
Arık, Konya Havzası’nda çok su tüketen üren yerine az tüketen hatta hiç su tüketmeyen eserlerin yetiştirilmesi gerektiğini kaydetti. Çiftçilerin de bu istikamete teşvik edilmesi gerektiğini söz eden Arık, ”Havza içinde çok su tüketen eserler yerine daha az su tüketen bitkilere hakikat teşvik yapılabilir mi, bunlar üzerine tahliller oluşturulması gerekiyor. Tüm Türkiye için kuraklık kelam konusu; lakin Konya Havzası’nda özel olarak artı bir yeraltı suyu kaybı kelam hususudur. Artık bununla ilgili kim işin içine girecekse; bakanlık seviyesinde, sivil toplum seviyesinde bunlarla birlikte oturup çalışma yürütmemiz gerekiyor. Havza içinde çok su tüketen üren yerine, az tüketen hatta hiç tüketmeyen bitki üretimine geçmek için tahlil üretmemiz gerekiyor” dedi.
4.5 MİLYAR METREKÜP SU TÜKETİLİYOR
Konya Havzası’nda yılda 4,5 milyar metreküp su tüketildiğini belirten Arık, bunun 2,5 metreküpünün yeraltı suyundan öbür kalan kısmının baraj ve göllerden karşılandığını tabir etti.
Üst Göksu Havzası’ndan Mavi Tünel Projesi’yle yılda 414 milyon metreküp su getirilmesinin hedeflendiğini söz eden Arık, şöyle konuştu:
”Göksu’dan Konya Havzası’na su aktaran Mavi Tünel’in en son gayesi yıllık 414 milyon metreküptür. Münasebetiyle havzada kullanılan suyun 10’da 1’i havzaya gelmiş olacak. Havzada şu an su gereksinimini düşündüğümüz vakit tarım yapılabilecek yaklaşık 2.7 milyon hektar arazinin yalnızca 3’te 1’i sulanıyor. 2.7 milyon hektar arazinin tamamını sularsak mevcut kullanımla kıyasladığımız vakit 12 milyar metreküp suya gereksinimimiz var. Hasebiyle Mavi Tünel Projesi ile Üst Göksu Havzası’ndan gelecek su, bu havzadaki gereksinimin yalnızca 30’da 1’ini karşılıyor olacaktır. Dışarıdan gelecek su tabi ki bu havza için çok değerli bir proje; tahminen diğer modellerle, diğer havzalardan da su aktarmak mümkün. Lakin bu havzanın kendi su potansiyelinin kesinlikle denetimli ve verimli olarak kullanılması gerekiyor. Mevcut kuraklık koşulları ve çok su kullanımı devam ettiği sürece biz dışarıdan ne kadar su getirirsek getirelim şayet havzadaki kullanım kadar su getirmezsek, tekrar yeraltı suyu düzeyi düşecektir”
RUHSATLI KUYUNUN 3 KATI KAÇAK KUYU VAR
Fetullah Arık, havzada 38 bin ruhsatlı kuyu bulunduğunu; ancak bunun 3 katı da kaçak kuyunun olduğuna dikkatleri çekti. Kaçak kuyuların bir an evvel tespit edilip denetim altına alınması gerekirse kapatılması gerektiğini tabir eden Arık, ”Havzadaki 38 bin civarında kuyu ruhsatlı; lakin bunun 3 katı kadar kaçak kuyu var. Havzada yapılan tüm modellemelerde havzada üretilen suyun ne kadar olduğu ve hangi akiferden ne kadar su tüketildiği bilinmiyor. Nedeni de bu evraksız kuyulardır. O nedenle evraksız kuyuların kesinlikle denetim altına alınması ve belgelendirilmesi için gerekli çalışmaların yürütülmesi, uygun teknikle açılmamış olan kuyuların kapatılması gerekir” diye konuştu.
Memurlar
