Konya’da yer altı sularının denetimsiz kullanımına ve bölgenin jeolojik yapısına bağlı olarak bugüne kadar farklı büyüklüklerde yaklaşık 360 obruk oluştu. Obruk oluşabilecek bölgelerin erken tespit edilip önlem alınması için çalışmalar yürütülüyor.
Konya’nın Karapınar ilçesine bağlı Reşadiye Mahallesi Ekmekçi mevkisinde asfalt yol üzerinde 30 Ağustos’ta 15 metre derinliğinde ve 30 metre çapında oluşan obruk, dikkatleri yeniden bölgeye çekti.
Yerin altında vakitle eriyen kireç taşlarının boşluk oluşturması ve tabanın çökmesiyle oluşan obruklar, bilhassa Karapınar ilçesinde ağır olarak görülüyor.
Bugüne kadar daha çok tarım yerinde ortaya çıkan obruklar, her geçen gün yerleşim merkezlerine daha da yaklaşmaya başladı.
Bölgenin jeolojik ve hidrojeolojik yapısı nedeniyle oluşan obrukların sayısı denetimsiz yer altı suyu kullanımına bağlı olarak giderek artarken, bölgede yaşayanlar ortasında da tedirginliğe neden oluyor.
Bölgede bilinen en eski obruğun, Konya’nın 70 kilometre kuzeydoğusunda Karatay ilçesi sonlarında yer alan ve birkaç bin yıllık olduğu varsayım edilen Kızören Obruğu olduğu belirtiliyor. 228 metre çapında, 171 metre derinliğindeki obruğun 145 metresi suyla dolu.
Bölgedeki obrukların yüzde 90’u Karapınar ilçesi sonlarında görülürken, Konya’nın Akören, Kadınhanı, Karatay ve Cihanbeyli ilçeleri ile Karaman merkez ve ilçelerinde de obruklarla karşılaşılıyor.
Ayrıyeten Konya dışında Eskişehir, Denizli, Çankırı, Çorum, Sivas, Şanlıurfa, Siirt ve Batman’da da obruk oluşumları bulunuyor.
Bugüne kadar Konya bölgesinde farklı büyüklüklerde irili ufaklı yaklaşık 360 obruğun oluştuğu belirtiliyor.
– Konya Ovası Sulama Projesi yer altı suyu kullanımını azaltacak.
Öte yandan obruk oluşumlarının önüne geçilebilmesi için de yer altı sularının tasarruflu kullanılmasına yönelik çeşitli projeler hayata geçiriliyor.
Son olarak Konya Ovası Sulama Projesinde 1. 2. ve 3. kısımlar, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından hizmete açıldı. Projenin bel kemiğini, Göksu Havzası’ndan Akdeniz’e dökülen suların bir kısmını Toroslar üzerinden Konya Ovası’na aktarılması oluşturuyor. Bunun da bilhassa bölge çiftçisinin su muhtaçlığının karşılanmasına katkı sağlayarak, yer altı su kullanımını azaltacağı belirtiliyor.
Konya Teknik Üniversitesi (KTÜN) Jeoloji Mühendisliği Kısım Lideri ve Jeoloji Mühendisleri Odası Konya Şube Lideri Prof. Dr. Fetullah Arık, AA muhabirine, resmi olmayan kaynaklara nazaran son birkaç yıl içinde bölgede 60-70 obruk oluştuğunu bildirdi.
Obrukların Karapınar bölgesinde ağırlaşmasının büyük ölçüde bölgenin jeolojik yapısından kaynaklandığını tabir eden Arık, denetimsiz yer altı suyu kullanımının da obruk oluşumunda değerli bir faktör olduğunu lisana getirdi.
Arık, şunları kaydetti:
“Yer altı suyu hareketlenmesini sağlayan en değerli faktörlerden biri ağır yer altı suyu kullanımıdır. Konya Kapalı Havzası’nı bir bütün olarak düşündüğümüz vakit, bu havzada 35 bin dokümanlı, 100 binin üzerinde de evraksız kuyu var. Her biri su üretiyor ve yer altı suyu da giderek düşüyor. Yer altı suyu düzeyinde 1980-1990’lı yıllarda yarım metre-bir metre düşüm gerçekleşirken, son yıllarda 6-7 metre düşümler kaydedilmektedir. Bu durum yer altı suyunun sonlu bir kaynak olduğunu ve bir gün biteceğini gösteriyor. Havzada yer altı suyunu en çok kullanan kesim tarım kısmı olduğu için bu bölgede hem bilim insanlarının hem tarımla uğraşan kısmın, tarım birliklerinin, ilgili bakanlıkların bir ortaya gelip ziraî üretimin sürdürülebilmesi ve suyun daha tasarruflu kullanılması için birtakım tahliller üretmesi gerekiyor.”
– “Obruk Uygulama ve Araştırma Merkezi” kuruldu
Konya Vilayet Afet ve Acil Durum Müdürlüğü (AFAD) koordinatörlüğünde, Jeoloji Mühendisleri Odası ve KTÜN Jeoloji Mühendisliği Kısmının dayanağıyla “Obruk Uygulama ve Araştırma Merkezi” kurulduğunu lisana getiren Arık, bu merkezin bölgede obrukların tüm taraflarıyla araştırılarak insanların can ve mal güvenlikleri için çalışmalar yürüttüğünü bildirdi.
Bu projenin Cumhurbaşkanlığı dayanaklı olduğunu aktaran Arık, şöyle devam etti:
“Proje, AFAD’ın koordinatörlüğünde yürütülüyor. Bu projenin saha çalışmalarını ve modelleme çalışmalarını biz üstlendik. Birtakım obruklar, tabanlarının durumuna nazaran evvelden hafif çökmeler halinde belirtiler verebiliyor. Şu anda iki takımımız alanda çalışmalarını gerçekleştiriyor. Bir takımımız de uydu manzaralarıyla, İHA uçurarak yüzeydeki yükselti farklarından hareket ederek, obrukların belirti verip vermediğini modelliyor. Bilimsel metotlarla alttaki boşlukların boyutlarını belirliyoruz. Böylelikle obruk oluşabilecek noktaları tam tespit edip, şayet yerleşim alanları için bir tehlike kelam mevzusuysa onların erken uyarılması, tahminen de tahliye edilmesi için de bir fırsat oluşturmaya çalışıyoruz zira kıymetli olan mal ve can kayıplarının önlenmesi.”
Bölge halkının da obruklardan huzursuz olduğunu lakin bölgenin hayat alanları olduğu için çaresiz olduğuna dikkati çeken Arık, “İnsanların tarlaları, hayvanları burada. Buradan da kopamıyorlar. AFAD ile yürüttüğümüz çalışma uzun soluklu bir çalışma. AFAD ile yürüttüğümüz çalışmanın sonunda bir hareket planı geliştireceğiz. Tahminen de o vakit buraların tahliyesi de gündeme gelebilecektir.” dedi.
Arık, Konya’da en son bir yol üzerinde oluşan obruğun yerleşim alanı içerisinde olduğunu hatırlatarak, şunları kaydetti:
“Önemli bir yol üzerinde. Buradan iş makineleri geçiyor. Bu obruk yakınındaki konutun olduğu yerde de olabilirdi. Obruklar yalnızca jeolojik özel bir hadise değil, tıpkı vakitte beşerler için bir tehlike. Bu bölgede her yerde oluşabilir. O nedenle obruk araştırmalarıyla ilgili çalışmaların kesinlikle desteklenmesi ve bu çalışmalardan sonra ortaya konulacak tahlil tekliflerinin mevzuya taraf olan herkes tarafından ortaklaşa uygulanması gerekiyor zira sarsıntı ülkemiz için kaçınılmaz bir sonuç, obruklar da bu bölge için kaçınılmaz bir durum. O yüzden alınması gereken bir tedbir varsa daima bir arada almamız gerekiyor.”
Memurlar