Klima sistemleri uzmanı, makine mühendisi Filiz Pehlivan, koronavirüs ile havadaki bağıl nem oranı ortasındaki münasebet konusunda DHA’ya açıklamalarda bulundu. Koronavirüsün SARS ve MERS virüsleri üzere havada kalabildiğini belirten Pehlivan, havalandırma ve ısıtma sistemleri aracılığıyla virüsün farklı yerlere dağılabileceğine dikkat çekti. Kapalı ortamlarda, taze hava girişinin sağlanması kadar nem oranının korunmasının da değerli olduğunu vurgulayan Pehlivan, “Normalde bizim yaşadığımız ortamlarda belirli bir nem oranının sağlanıyor olması lazım. Aslında biz dizayncılar yerleri tasarlarken sıcaklıkla birlikte ortamın bağıl neminin de ne olması gerektiğini biliriz. Standartlara bakarız ve buna nazaran sistemlerimizi kurarız ve bizim güvendiğimiz standartların verdiği kıymet aslında yüzde 50 bağıl nemdir. Baktığınız vakit görürsünüz ki virüs ve bakterilerin en dayanıksız olduğu paha yüzde 50 kıymetidir. Yani yüzde 50’nin altına indikçe kimi bakteri ve virüsler enfeksiyon riskini artırdığı üzere yükseldikçe de bu risk bulunabilir. Yani bulunan standart ve en ülkü paha yüzde 50’dir” dedi.
‘VİRÜS EN AZ 3 SAAT HAVADA KALIYOR’
Konuşurken ağızdan farklı boyutlarda damlacıkların çıktığını ve ortamda bağıl nem oranının düşük olması halinde küçük boyuttaki damlacıkların saatlerce havada asılı kalabildiğine işaret eden Pehlivan, “Eğer o ortam kuruysa kurudan kastımız, yüzde 20-30 bağıl nem oranlarındaysa bu damlacıklar çok daha kısa müddetlerde, milisaniyelerde kuruyabiliyorlar ve çok küçük damlacık çekirdekleri halini alabiliyorlar. İşte bu küçük damlacıklar havada saatlerce kalabiliyor. Hava yoluyla öteki yerlere yayılabiliyor hatta en az 3 saat havada kaldığını gösteren mutlaklaşmış çalışmalar da var. O ortama sizden evvel virüs taşıyan bir insan girmişse o 3 saat içinde bu virüsü alma şansızlığına sahip olacaksınız. Ortam bağıl nemi, hem enfeksiyon riskini azaltmak açısından hem de havada kalabilen parçacıkların azalması açısından kıymetlidir. O yüzden biz diyoruz ki ortam bağıl nemini, havalandırmanın da yanına iliştirerek elbette öbür bütün kurallarla birlikte uygulayarak tanımlayalım. Bütün yerleri yüzde 40 ve yüzde 60 bağıl nem ortasında tutalım ve böylelikle enfeksiyon riskini azaltalım” diye konuştu.
‘KIŞ AYLARINDA RİSK 5 KAT ARTACAK’
Kış aylarının salgın açısından çok daha tehlikeli olduğunu, ısıtma sistemlerinin kapalı alanlardaki bağıl nem oranını düşürdüğünü kaydeden Pehlivan, şunları söyledi:
“Kış aylarında biz iç ortamlarımızı yaşanabilir konfor koşullarında ısıtırken, nemi de azaltacağız yani ortamları kurutacağız. Lakin burada sorun olan ve aslında salgınların da en fazla olduğu kapalı alanlar. Okullar, hastaneler, ofis binaları, AVM’ler ile ilgili tedbir almalıyız. Toplu halde bulunulan birden fazla binada merkezi nemlendirme elemanlarının olmadığından tasa ediyorum. Şayet bu türlü ise nemlendirme imkanı olmayacak ve kışın o girdiğimiz kapalı kalabalık alanlar bağıl nem oranları açısından risk olabilecek. Bu da enfeksiyonun yayılmasına neden olabilecek.”
Mühendisler olarak enfeksiyon riskini azaltmak gayesiyle Dünya Sıhhat Örgütü’nün (DSÖ) bağıl nem oranının yüzde 40 ile yüzde 60 ortasında tanımlaması için imza kampanyası başlattıklarını söyleyen Pehlivan, kış aylarında kapalı ortamlarda havadaki bağıl nem oranının düşmesi nedeniyle riskin nasıl artacağını şöyle anlattı:
“Bağıl nem ile enfeksiyon riski ortasında bir ilgi var. Virüs ve bakterilerin en dayanıksız olduğu bağıl nem oranı yüzde 50 olarak belirlenmiş durumda. Şayet siz yüzde 50 bağıl nem oranında diyelim ki 20 ünitelik bir enfeksiyon riski varsa o yerde, bağıl nem yüzde 20 bedellerinin altına düştüğünde yani çok kuru bir ortamdaysanız enfeksiyon riski neredeyse 5 katı artıyor. Yani virüs bağıl nemin çok düşük olduğu kıymetlerde stabil hale geliyor.”
NEM ORANINI YÜKSELTMEK İÇİN NE YAPMALI?
Makine mühendisi Pehlivan, salgın riskini azaltmak için alınabilecek tedbirleri şöyle açıkladı:
“Merkezi sistemlerde meslektaşlarım hassas olacaklar yani yüzde 40 ile yüzde 60 nem oranını işlettikleri binalarda sağlamaları gerektiğinin farkında olacaklar. Buna nazaran şayet varsa sistemlerinde nemlendirici eleman, bu pahaları sağlayacak biçimde çalıştıracak ve işletecekler, şayet yoksa buharlı kanal tipi nemlendiriciler sistemlere ek edilebilir. Bu bir yatırım gerektirir fakat elbette boşa bir yatırım değildir, yapılmalıdır. Bizler kişisel olarak konutlarımızda ne yapabiliriz? Buharlı nemlendiriciler var, satın alınabilir, oda tipi aygıtlar ya da en kolayı ki riskimiz azsa şayet kaloriferlerimizin üzerinde devamlı su bulunduracağız.”
Memurlar
