.
Yargıtay Onbirinci Hukuk Dairesi Kemal Gözler hocanın İDARİ YARGILAMA HUKUKU” adapsız alıntı yapıldığı münasebeti ile Ramazan Çağlayan hakkında açtığı davayı karar bağladı. Yargıtay mahallî mahkeme kararını onadı.
Mahallî mahkemece;
Davaya husus 102 örnekte yer alan kısımlara yönelik iktibasların FSEK’in aradığı şartlara nazaran yapılmadığı,
Bunların bir kısmında kaynak gösterilmediği, bir kısmında yetersiz yahut aldatıcı kaynak gösterildiği, bir kısmında ise iktibasın ölçüsünün, hedefiyle mütenasip olmadığı ve niyetin haklı göstereceği ölçünün aşıldığı,
İktibas hakkının berbata kullanılarak, temele ve biçime ait kurallara uyulmadan iktibas yapılmasının, yararlanılan yapıtın sahibinin fikri haklarını ihlal edeceği gerekçesiyle,
Davanın kısmen kabulü ile davalıların aksiyonlarının, davacının eser sahipliğinden kaynaklanan mali ve manevi haklarına tecavüz ve haksız fiil oluşturduğunun tespitine, yöntemsiz iktibas içeren davalıya ilişkin kitabın aslının ve tedavüldeki çoğaltılmış nüshalarının toplanmasına, bunlardan yöntemsiz iktibasları içeren kısımların anılan yapıttan çıkarılmak suretiyle tecavüzün ref’ine, 1.000,00 TL maddi ve 5.000,00 TL manevi tazminatın 30.11.2011 tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte davalı …’dan alınarak davacıya verilmesine, kararın mutlaklaşmasını müteakip özetinin, masrafı davalılara ilişkin olmak üzere, tüm Türkiye’de yayımlanan gazetelerden birinde, bir kere ilanına, fazlaya ait istemin reddine karar vermişti.
Prof. Dr. Kemal Gözler’in mevzuya ait açılaması
https://idare.gen.tr/ramazancaglayan-com-cevap.htm
T.C. YARGITAY ONBİRİNCİ HUKUK DAİRESİ
Temel : 2019/4047
Karar : 2020/2182
Tarih : 02.03.2020
Davacı, davalı …’ın Eylül 2011 tarihinde yayımlanan “İDARİ YARGILAMA HUKUKU” kitabında, müvekkilinin eser sahipliğinden kaynaklanan mali ve manevi haklarına tecavüzde bulunduğunun tespitine, tecavüz ve haksız fiilin öbür türlü giderilmesi olanaksız olduğundan davalıya ilişkin piyasaya sunulan kitapların toplanarak imha edilmek suretiyle tecüvüzün ref’ine, bilinmeyen alacak davası olarak şimdilik 1.000,00 TL maddi ve 9.000,00 TL manevi tazminatın Eylül 2011 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalı …’dan alınarak müvekkiline verilmesine, kararın ilanına karar verilmesini istemiştir.
MAHKEMESİ : BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ 20. HUKUK DAİRESİ
Taraflar ortasında görülen davada Ankara 2. Fikri ve Sınai Haklar Hukuk Mahkemesince verilen 12/07/2017 tarih ve 2012/49 E- 2017/292 K. sayılı kararın davalılar vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, istinaf isteminin kabulüne dair Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 20. Hukuk Dairesi’nce verilen 29/05/2019 tarih ve 2017/1161 E- 2019/642 K. sayılı kararın Yargıtay’ca incelenmesi davacı vekili tarafından istenmiş ve temyiz dilekçesinin mühleti içinde verildiği anlaşılmış olmakla, dava evrakı için Tetkik Hakimi … tarafından düzenlenen rapor dinlendikten ve yeniden evrak içerisindeki dilekçe, layihalar, duruşma tutanakları ve tüm dokümanlar okunup, incelendikten sonra işin gereği görüşülüp, düşünüldü:
Davacı vekili, davacının “İDARE HUKUKU” isimli iki ciltten oluşan Bursa 2003 tarihli yapıtın sahibi olduğunu, davalı …’ın da başka davalı şirket tarafından yayımlanan Ankara 2011 tarihli “İDARİ YARGILAMA HUKUKU” isimli yapıtın sahibi bulunduğunu, davalının kitabının “İptal Davasının Konusu İdari Süreçler (S.277-292), İptal Davasında İptal Sebepleri (S.305-362) ve Tam Yargı Davasında Sorumluluk Asılları (S.429-552)” başlıkları altında bulunan 276 adet kısmında, müvekkilinin yapıtından alıntı yapıldığını, bu alıntıların bir kısmında hiç kaynak gösterilmediğini, bir kısmında yetersiz kaynak gösterildiğini ve bir kısmında da aldatıcı nitelikte kaynak gösterildiğini, bir yapıttan iktibasın FSEK’in 35. hususu uyarınca kimi cümle ve fıkraların alınması ile sonlu olabileceğini, ama davalının yapıtında bu hududun aşıldığını ileri sürerek, davalı …’ın Eylül 2011 tarihinde yayımlanan “İDARİ YARGILAMA HUKUKU” kitabında, müvekkilinin eser sahipliğinden kaynaklanan mali ve manevi haklarına tecavüzde bulunduğunun tespitine, tecavüz ve haksız fiilin öbür türlü giderilmesi olanaksız olduğundan davalıya ilişkin piyasaya sunulan kitapların toplanarak imha edilmek suretiyle tecüvüzün ref’ine, meçhul alacak davası olarak şimdilik 1.000,00 TL maddi ve 9.000,00 TL manevi tazminatın Eylül 2011 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalı …’dan alınarak müvekkiline verilmesine, kararın ilanına karar verilmesini istemiştir.
Davalılar vekili, davacı tarafın savlarının abartılı olduğunu, gerçeğe uygun düşmediğini, müvekkilinin Fransızca lisanına hakim olduğunu, mesleği boyunca Fransızca kaynaklar üzerinde çalıştığını, davacının müvekkilinin bu durumunu görmezden geldiğini, Fransızca kaynakların yalnızca kendisi tarafından çevirisinin yapılabileceği niyetinde olduğunu, her iki müellifin da mesleksel çalışmalarını başta Fransız Danıştay kararları olmak üzere Fransızca yapıtların çevirilerini kendi yapıtlarında kullanmak suretiyle gerçekleştirdiklerini, bu nedenle çevirilerin, bilhassa sabit tabirleri içeren çevirilerin birbirine benzerlik göstermelerinin ve birçok vakit birebir olmalarının doğal olduğunu, davacının yapıtının yönetim hukukuna ait mevzuları içerdiğini, müvekkilinin yapıtının ise idari yargılama hukukuna ait bulunduğunu, bahis olarak farklı olduklarını lakin içeriğindeki bir kısım mevzuların örtüştüğünü, bununla birlikte müvekkilinin yapıtının bütününe bakıldığında, davacı yapıtı ile örtüşen hususların tek başına anılan yapıtı değerlendiren mevzular olmadığını, davacıya ilişkin yapıtların müvekkili tarafından uzun yıllardır ders hususları ortasında okutulduğunu, davacının üslübu ile öğrencilere aktarıldığını, hasebiyle yapıtlardaki görüşlerin ve üslüptaki benzeşmenin kabul edilebilir olduğunu, bundan alıntıların adaba muhalif olduğu sonucunun çıkarılamayacağını, müvekkilinin yapıtlarında hukuksal kavramların Fransızca’sını parantez içerisinde verdiğini, bunun davacının itiraz edebileceği bir mevzu olmadığını, yönetim hukukunda yüklü olarak Fransızca kaynakların referans alındığını, bunların kimsenin inhisarına bırakılamayacağını, iktibasların yöntemine uygun olduğunu, müvekkili yapıtının bağımsızlığını ortadan kaldıracak düzeyde olmadığını, davacının yapıtına gerektiği her yerde atıf yapıldığını savunarak, davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
Birinci derece mahkemesince, davaya mevzu 102 örnekte yer alan kısımlara yönelik iktibasların FSEK’in aradığı şartlara nazaran yapılmadığı, bunların bir kısmında kaynak gösterilmediği, bir kısmında yetersiz yahut aldatıcı kaynak gösterildiği, bir kısmında ise iktibasın ölçüsünün, hedefiyle mütenasip olmadığı ve amacın haklı göstereceği ölçünün aşıldığı, iktibas hakkının berbata kullanılarak, temele ve hale ait kurallara uyulmadan iktibas yapılmasının, yararlanılan yapıtın sahibinin fikri haklarını ihlal edeceği gerekçesiyle, davanın kısmen kabulü ile davalıların hareketlerinin, davacının eser sahipliğinden kaynaklanan mali ve manevi haklarına tecavüz ve haksız fiil oluşturduğunun tespitine, yöntemsiz iktibas içeren davalıya ilişkin kitabın aslının ve tedavüldeki çoğaltılmış nüshalarının toplanmasına, bunlardan yöntemsiz iktibasları içeren kısımların anılan yapıttan çıkarılmak suretiyle tecavüzün ref’ine, 1.000,00 TL maddi ve 5.000,00 TL manevi tazminatın 30.11.2011 tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte davalı …’dan alınarak davacıya verilmesine, kararın katılaşmasını müteakip özetinin, masrafı davalılara ilişkin olmak üzere, tüm Türkiye’de yayımlanan gazetelerden birinde, bir kez ilanına, fazlaya ait istemin reddine karar verilmiştir.
Bu karara karşı, davalı vekili istinaf müracaatında bulunmuştur.
Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 20. Hukuk Dairesince, davalı gerçek kişi hakkında Kırıkkale Üniversitesi Rektörlüğünce yapılan idari soruşturmada 5846 sayılı Kanunun 71.maddesinde düzenlenen hataların maddi ve manevi ögelerinin somut olayda gerçekleşmediğinin, davalı hakkında FSEK’in 71/2.maddesinde düzenlenen ‘başkasına ilişkin yapıta, kendi yapıtı isim koyma’, 71/3.maddesinde düzenlenen ‘ bir yapıttan kaynak göstermeksizin iktibasta bulunma’, 71/5.maddesinde düzenlenen “bir yapıtla ilgili olarak yetersiz, yanlış yahut aldatıcı kaynak gösterme” fiillerinin işlenmediği gerekçesiyle hakkında soruşturma açılmasına gerek olmadığı tarafında karar verdiği, Kırıkkale Üniversitesi Yetkili Şurası’nın da 19.02.2014 tarihli kararında, davalı … hakkında son soruşturma açılmaması istikametinde karar verdiği, Yükseköğretim Konseyi Toplumsal ve Beşeri Bilimler Araştırma ve Yayın Etiği Konseyi 31.07.2015 tarihli kararı ile Prof. …, Prof. … ve Prof. … tarafından düzenlenen eksper raporu dikkate alınarak davalıya ilişkin yayımda Yükseköğretim Heyeti Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi kapsamında etik ihlalde bulunulmadığına oybirliği ile karar verildiği, İdari soruşturmada son olarak da, Danıştay 1. Dairesi’nin 26.03.2014 gün ve 2014/417E-2014/451K sayılı ilamı ile Kırıkkale Üniversite Rektörlüğü tarafından oluşturulan Yetkili Şuranın 19.02.2014 tarih ve 2014/2 sayılı men’i muhakeme kararının onanmasına karar verildiği, bölge adliye mahkemesince aldırılan raporlara ve tüm evrak içeriğine nazaran davalının kitabının idari yargılama hukukunun yordam ve asıllarına ait bir ders kitabı niteliğinde olduğu, kitabında, benzeri kitaplara nazaran hayli ağır bir biçimde atıf yaptığı, başka Fransız yazarlarla birlikte en çok 2000’li yılların başında yayımladığı doktora çalışması esnasında vakıf olduğu anlaşılan CHAPUS’ün yapıtına atıfta bulunduğu, en değerlisi davacının da genel olarak CHAPÜS’ün anlatım nizamını temel aldığı ve izlediği, Fransız hukuku konusunda daha çok bu yapıttan yararlandığı, davalı kitabında, davacının iki cilt ve toplam 2467 sayfalık kitabına yaklaşık 450 civarında atıf yapıldığı, ayrıyeten metin içinde de davacının ismini zikrettiği, davalı yapıtlarındaki bilgilerin ve yer yer sözlerin, davacı yapıtına benzerliğinin, yalnızca CHAPUS’den değil tıpkı vakitte bu müellife paralel olarak davacı ile birebir yahut emsal kabul ve tercihlerinden ötürü olabileceği, öbür taraftan, değişik müelliflerden alınan husus başlıklarını salt bir ortaya getirmek suretiyle farklı bir anlatım biçimi oluşturmasında davacıya mal edilebilecek bir hususiyetten kelam edilemeyeceği, çünkü bu örneklerin genel olarak, makul bir seviye içerdiği, yenilik taşıdığı, sahibini tanıtma yeteneğine sahip ve ayırt edici nitelikli fikri efor niteliğinde olduğunun söylenemeyeceği, bu bakımdan da tıpkı yahut benzeri planların kullanılmasının başlıbaşına usulsüzlük olarak kabul edilemeyeceği, davalının genel olarak Fransa hukukunda davacının da izlediği CHAPÜS’ün yanı sıra Türk idari hukukunda kısmen ve yer yer davacının yapıtını değerli bir referans olarak takip ettiğinin de söylenebileceği, hasebiyle, çeviri ve yargı kararlarından yararlanmaya ait birkaç/az sayıdaki örneğin bu çerçevede ele alınması gerektiği, davalı, davacının yapıtından geniş formda yararlanmakla bir arada, gerek metin içinde ismen belirtmek ve dipnotlarda emsallerine nazaran yüksek oranda atıfta bulunmak suretiyle alıntı yöntem ve temelleri konusunda genel itibariyle gereken hassasiyeti gösterdiği, izlenen kaynak ve görüş paralellikleri dikkate alındığında, tartışmalı sayılabilecek birkaç örnekte gerek incelenen mevzuların genelliği gerek yargı kararlarına münhasırlığı sebebiyle alıntı kaynağını göstermeme şuuruyla hareket edilmediği, mahkeme kararında belirtilen 102 örnek bakımından, birebir birebirlik değil, husus ve içerik bakımından benzerlikler olduğu, bu benzerliğin çoğunlukla, yapıtların tezler üzere monografik çalışmalar değil, ders kitabı yahut inceleme emelli genel eser niteliğinde olmasından, diğer birçok yapıtta ele alınan bahislerin birebir yahut emsal planlar dahilinde ele alınmasından ve tıpkı kaynaklardan yararlanılmasından kaynaklandığı, istinaf konusu olan 102 örnekte, davacı yapıtına 49 kere atıf yapıldığı, tekrar davalının yapıtında 40 civarında Fransızca yapıtlara de atıf yapıldığı, bunlardan 5-6 adedinin her iki yapıtta de birebir olduğu, oburlarının davacı yapıtında hiç atıf yapılmayan eserler olduğunun tespit edildiği, davacının, davalının yabancı kaynakları görmeden atıf yaptığı savının isabetsiz olduğu, örneklerde yer alan bilgilerin, başlıkların ve mevzuya ait örneklerin ekseriyetle tıpkı biçimde ve birebir sırayla bu Fransızca yapıtlarda de yer aldığının tespit edildiği, mahkeme kararında belirtilen 102 örnek bakımından FSEK’in 35. unsurunda belirlenen iktibas serbestisi kapsamında kaldığı, davalı tarafından iktibas kurallarına uyulduğu, yapıtların kapsam ve hacmi dikkate alındığında iktibas hududunun aşılmadığı, Fransızca yapıtlardan yararlanılırken davacının hususiyetinin ihlal edilmediği, davacının eser sahipliğinden kaynaklanan rastgele bir mali ve manevi hakkının ihlal edilmediği kanaatine varıldığı gerekçesiyle davalı vekilinin istinaf müracaatının kabulü ile birinci derece mahkemesi kararı kaldırılarak davanın reddine karar verilmiştir.
Kararı, davacı vekili temyiz etmiştir.
Birinci Derece Mahkemesince verilen karara yönelik olarak yapılan istinaf başvurusu üzerine HMK’nın 355 vd. hususları kapsamında sistemince yapılan inceleme sonucunda Bölge Adliye Mahkemesince temelden verilen en son kararda, evrak kapsamına nazaran saptanan somut uyuşmazlık bakımından uygulanması gereken hukuk kurallarına karşıt bir istikamet olmadığı üzere HMK’nın 369/1. ve 371. hususlarının uygulanmasını gerektirici nedenlerin de bulunmamasına nazaran yol ve yasaya uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının onanmasına karar vermek gerekmiştir.
SONUÇ: Yukarda açıklanan nedenlerle, davacı vekilinin temyiz isteminin reddi ile Bölge Adliye Mahkemesince verilen kararın HMK’nın 370/1. hususu uyarınca ONANMASINA, HMK’nın 372. hususu uyarınca süreç yapılmak üzere dava belgesinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, istek halinde aşağıda yazılı 116,60 TL harcın temyiz edene iadesine, 02/03/2020 tarihinde kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.
Memurlar