Balıkesir’in Kazdağları eteklerindeki kırsal mahallelerinde yüksek asitli zeytinyağları odun ateşinde kaynatılarak atadan kalma usulle doğal sabun yapılıyor.
Edremit ilçe merkezine 7 kilometre uzaklığındaki Hacıarslanlar Mahallesi’nde hasat mevsiminin tamamlanıp zeytin bahçelerinin bakımlarının yapılmasının akabinde elde edilen yağlar, sabun üretiminde kullanılıyor.
Mahalle sakinleri, budama periyodunda zeytin ağaçlarından kestikleri kolları kullanarak konutlarının önlerinde yaktıkları ateşin üzerindeki kazanlarda yüksek asitli zeytinyağlarını kaynatıyor.
Kâfi kıvama gelinceye kadar 3-4 saat su ve kostik ek edilerek pelteleşinceye kadar karıştırılan gereç, daha sonra tahtadan yapılan kalıbın içine dökülüyor. 3 hafta kurumaya bırakılan zeytinyağı sabunları, kesilerek kullanılacak hale getiriliyor. Bu sabunlar, semt pazarlarında satışa sunuluyor.
Bölge sakinlerinden Halil İbrahim Akıner, AA muhabirine, zeytinden elde edilen yağın sabunluk ve yemeklik olarak ikiye ayrıldığını söyledi.
Sabunluk yağın yüksek asitli olduğunu belirten Akıner, “Biz bu sabunları kendi yağlarımızdan yapıyoruz, kendi kullanacağımız halde. Taban zeytinlerinden, ağaçların tabanına dökülen zeytinleri ayrıyeten çuvallarız ve fabrikada onu sıktırırız. Bu yüksek asitli yağ olarak çıkar. Bunu sabunluk olarak ayırırız. Bu sabunlar has zeytinyağı sabunu, öteki hiçbir katkı unsuru katmadan yapılır.” dedi.
Akıner, zeytinyağının yalın hali, emisyon ve sabun olmak üzere üretimin 3 basamağının bulunduğunu söz etti.
Kullandıkları kostiğin asit bazlı bir bileşen olduğunu lisana getiren Akıner, şu bilgileri paylaştı:
“Kostiği 3 evreye böleriz; 18, 22, 24 derece diye. Baştan düşük asitli kostiği veririz, 18 dereceyi. Emisyon haline geçtikten sonra 22 dereceye çıkarırız. Onu döktükten sonra 22 derece de bittiği vakit bu yavaş yavaş suyunu ayırmaya başlar ve 24 derecede tamamlarız. Kaynatma işi tamamlandıktan sonra sabunların kalıplara dökülmesine geçeriz. Kurumasını bekleyip ondan sonra kesiyoruz. Hava kurallarına nazaran kuruma müddeti değişir.”
Daha evvel 2 yıl sabunhanede çalıştığını ve bu işi orada öğrendiğini anlatan Akıner, 1990’dan bu yana sabun imal ettiğini kelamlarına ekledi.
“İyi temizlenen ciltler daha sağlıklıdır”
Balıkesir Üniversitesi (BAÜN) Edremit Meslek Yüksekokulu Zeytincilik ve Zeytin Sürece Teknolojisi Kısmı Öğretim Vazifelisi Ziraat Mühendisi Dr. Mücahit Kıvrak da tekli doymamış yağ bakımından çok varlıklı zeytinyağının içeriğinde bulunduğu sabunların en iyi temizleme özelliğine sahip eserlerden olduğunu bildirdi.
Kazdağları eteklerinde üretilen zeytinyağı sabunlarının katkısız olmasının ehemmiyetine dikkati çeken Kıvrak, şunları kaydetti:
“Bitkisel yağlarla sabun yapabiliriz ve öbür hayvansal yağlarla lakin o yağlarda tekli doymamış yağ asitleri daha az oldukları için temizlemeleri biraz daha zordur. Bu yüzden başka bitkisel yağlarla yapılan sabunlarda kesinlikle içine temizleme faktörü olarak da zeytinyağı eği yapılır. Genelde biz yüksek asitli zeytinyağları kullanıyoruz. Bahçede üretim esnasında hasar görmüş zeytinler olabilir. Yağ asitleri yükseldiği vakit 5-7 asit civarında olanlardan soğuk sabun, 10 ve 10’un üzerindeki 15 asit civarındaki olanlarla da sıcak sabun yapıyoruz. Böylece yüksek asitli zeytinyağlarını da iktisada kazandırmış oluyoruz.
Âlâ temizlenen ciltler daha sağlıklıdır. Ellerimizde, saçınızda, bedenimizde ne kadar az kir olursa bu hepimiz açısından daha iyidir. Kovid-19 ve öbür virüslere karşı zeytinyağlı sabunun temel özelliği daha faal temizleme sisteminin olmasıdır.”
Memurlar
