Merkez Bankası Lideri Şahap Kavcıoğlu’nun açıklaması şu formda;
Güç koşullarda kurulan ve Türkiye’nin değerli kurumlarından birisi olan Merkez Bankası için itina göstermemiz gerektiğini düşünüyorum. Güzide kurumlarımızın başında geliyor.
Bugünkü rezervler tartışılırken 2019-2018 yıllarına da bakılması lazım, o periyodun kurallarına dikkat etmek gerek.
Merkez Bankası bilançolarının 10 trilyon genişlediğini görüyoruz. 1929 buhranından sonra pandemi krizi dünyayı çok makûs formda etkiledi. Başkalarından ayıran şey bir altyapı vardı. 2020’deki kriz birden ortaya çıktı, insanların tahlil üretemediği, ülkelerin kapandığı, gelirlerin durduğu bir periyodu yaşandık. Çin’den ortaya çıkarak tüm dünyayı kasıp kavurdu.
Bugün rezerv konusu tartışılırken, o günkü kuralları kıymetlendirmemiz ve o günkü kurallara bakmamız gerekiyor.
Biz 2013’ten sonra yaşadıklarımıza baktığımız vakit daha 2015’teki hain teşebbüse daha sonra başkanlık sistemine geçmeden evvelki Avrupa ile yaşanan problemler. Devir dönem bir sürü zahmetler var. Başkanlık krizi ile ilgili oluşan kur atakları Türkiye’de bir kur krizi ile ortaya çıktı. Bu atakların bertaraf edilmesi bu ortamı 2020 ve yapılanları anlamamız için çok kıymetli. Türkiye öteki ülkelerden farklı olarak sıhhat para ve mali siyasetler açısından süreci çok iyi yönetti.
2020 sonu prestijiyle gerçek kesimin döviz konum açığı 208 milyar dolardan 157 milyar dolara indi. Bu, rezervlerden ya da Merkez Bankası’nın yaptığı bu süreçlerden karşılandı. Sizin bu talepleri bir biçimde karşılamanız lazım. Karşılamazsanız, o vakit oluşacak şeylerle Türkiye yüzleşecektir, karşı karşıya kalacaktır.
“Verdiğim sayılar nettir ve doğrudur”
Bugün rezerv konusu tartışılırken, o günkü kaideleri kıymetlendirmemiz ve o günkü kurallara bakmamız gerekiyor.
2020’ye girdiğimizde dünyada da gelişmiş ülkelerde de direkt ve portföy yatırımlarının azaldığını görüyoruz. Türkiye’nin de buradan aldığı hisse ister istemez azalmış görünüyor. 2020 pandemi krizi, dünyayı çok makus biçimde etkileyen bir kriz. Başkalarından ayıran en değerli şey şu durum bence. Daha evvelki krizlerin bir altyapısı vardı. IMF’ye gidilecek iletileri, IMF’ye gitmek zorunda olduğumuz haberleri daima yapıldı lakin Türkiye öbür ülkelerden farklı olarak hem sıhhat açısından hem de para ve mali bahisler açısından çok iyi yönetti. 2019’da biz müspet cari fazla verdik. Merkez Bankası olarak verdiğim sayılar nettir ve doğrudur. Pandemi devrinde dünyada yaşananlarla birlikte Türkiye’de yaşananlarda bir döviz talebi ya da yabancı beşerler ülkesine dönecek, bu parayı istiyor.
Döviz talebi karşılanmasaydı ne olurdu? Merkez Bankası piyasaya bırakabilirdi. Hatırlayın 2000’de Merkez Bankası, ‘Piyasaya para vermiyorum’ dedi, sonuçlarını hepimiz hatırlıyoruz. Merkez Bankası piyasaya bıraksaydı o gün, bu kadar döviz talebini, piyasadaki faiz ve kuru… Televizyonlardan arkadaşları dinliyorum, söyledikleri şu; kur bir yere giderdi, oradan gelirdi. O iş o denli değil. Pandemi koşullarını dünyada göz arkası etmememiz gerekir. Bu taleplerin karşılanması için Merkez Bankası Hazine ile bir arada oluşturulan protokoller dahilinde yapılan süreçler var.
2020 yılında siz bu talepleri bir halde karşılamanız lazım. karşılamazsanız oluşacak şeylerle Türkiye yüzleşecekti. 2020 sonunda Türkiye bütün bu taleplere yanıt vermiştir. Hem gerçek dal yurtdışı borçlarını ödemiştir, bankacılık finansal borçlarını ödemiştir, kendi ithalat borçları dahil varlıklarını artırmıştır. Bunun sağlıklı işlediğini şuradan görebiliriz: Faiz yükseldiğinde yabancılar yine gelmiştir. Beşerler Türkiye’ye parasını getirir, istediği vakit da parasının alıp gideceği bir ortamın olduğunu çok net biliyorlar. Bu taleplerin karşılanması için Merkez Bankası o gün Hazine’yle bir arada oluşturulan süreçler var. Rezerv konusuna geldiğimizde, Türkiye’de 83-84’ten sonra rezerv birikmeye başlıyor. 2020’ye geldiğinde 15-20 milyar rezervi var. Daha sonra 30 milyara kadar oluşan rezerv var.
“Gizlenen saklanan bir şey yok”
Hazine’nin MB’deki hesaplar kullanılarak döviz alım satımıyla piyasa arzının dengelenmesi 2017’de. Televizyonlarda bu süreçlerin 2019 seçimlerinden evvel yapıldığı söyleniyor. Değil. MB dalgalı kura geçtikten sonra döviz alım ihaleleri 2016’ya kadar yapıyor, 2016’dan sonra bunu bırakıyor. Protokolün büsbütün türel desteği var. MB’nda hukuksal bir desteği olmayan hiçbir süreç yapılmaz. Bugüne kadar yapılmamıştır, bundan sonra da yapılmaz. Bu protokol dahilinde, 2017 Şubatından itibaren yapıldı. 2020’de yapılmasının nedeni de pandemi kuralları. Bu süreçler saklı yapıldı, protokol açıklanmadı, sayılar verilmiyor. Pekala siz bu sayıları nereden biliyorsunuz? Biz bu sayıları açıklamadık. Dünyada en şeffaf bilgi açıklayan merkez bankalarından biri TCMB’dir. Günlük olarak açıklanır. Analitik bilanço okumasını bilen herkes buradan bu sayıları alır. Bizim analitik bilançomuzda o datalar günlük yayınladığı için aslında orada var. Gizlenen saklanan bir şey yok.
Muhakkak sayılarla insanları bir yere götürmek için kullanılan bir algı operasyonu.
Data açıklama konusunda dünyadaki en iyi merkez bankalarından biriyiz. Günlük olarak her şeyi görme talihiniz var.
(Ayrıcalıklı süreç iddiası) “Böyle bir şey kelam konusu olamaz”
Bu türlü bir şey kelam konusu olamaz, yapmak isteseniz de yapamazsınız. Merkez Bankası’nın bilgi açıklama konusunda şeffaflığı dünyadaki en iyi merkez bankalarından bir tanesiyiz. Bu kadar şeffaf bir bilançomuz var ve günlük oradan her şeyi izleme talihiniz var. Biz kimseye 128 sayısını söyledik. Pekala bu arkadaşlar bunları nereden buldular? ‘Protokolün içeriğini açıklayın.’ Bu türlü bir şey olabilir mi? Avrupa Merkez Bankası 2000 ve 2010 ortası Euro’yu baskılayabilmek için yaptıkları süreçleri 10 yıl sonra, 2020’de açıkladı. Japonya Merkez Bankası yalnızca yıl sonu toplu olarak veriyor sayıları. Siz neden 2017’yi, 2018’i sormuyorsunuz? Daha evvel döviz müdahaleleriyle yapılan süreçleri niçin sormadınız?
“Brüt rezervimiz 90 milyar dolar”
Bir şeylere ulaşmak için değişik hesaplara gitmeye gerek yok. MB olarak T.C. Devleti olarak olmadığı kadar iyi durumda. Rezervlerin yapısı değişmiştir Türkiye’de yıllardır 120 ton altını vardı. Nakdî olarak baktığımız vakit, 2019 ve 2020’de Türkiye 710 ton altına çıkıyor. Bir öteki kıymetli nokta Türkiye’nin 120 ton altını yurtdışındayken 2018’den sonra Yurtdışındaki bütün altınları Türkiye’ye getirilmiştir. 120 ton olan altın bugün 720 tondur. Türkiye’de hem rezervleri kalıcı hale getireceğiz hem de üretimi, ihracatı finanse eden bir sistemi daha iyi bir halde uygulayacağız.
Cevherden altın üretimi TL olarak Merkez Bankası rezervlerine alınıyor. Bu yılık 50 ton 80 tona çıkacak. Bundan daha değerli bir rezerv kaynağı olabilir mi Şu anda 90 milyar dolar brüt rezervimiz var.
Döviz talebi var dedik. MB bu talebi döviz verip TL olarak karşıladı. Sonuçta bu TL şu an banklıların muhtaçlığı olan TL’yi MB tekrar piyasaya veriyor. 630 milyar piyasaya para veriyoruz. 300 küsur milyarını swap süreçleri ile piyasayı fonluyoruz.
Benim rezervlerimden çıkıp bankacılık dalı hesaplarına giden parayı o dövizleri swap ile alıyorum rezervime piyasaya döviz veriyorum. Bir rezerv kaybı, para kaybı kelam konusu değil.
Merkez Bankası’nda 1 yanlış olmaz. Günlük data açıklayan bir Merkez Bankası’ndan nasıl yanlışlık olabilir? Bu kadar şeffaflık varken siz bu sayıları söylem ederken hala bizim bir şeyler gizlediğimizi söyleyerek kamuoyunun başını karıştırmanın nasıl bir manası olabilir?
Memurlar
