Bankalararası Kart Merkezi (BKM) datalarına nazaran, 2020 yılı genelinde kartlı ödemeler yüzde 17 büyüyerek 1,15 trilyon TL’ye ulaştı.
BKM’den yapılan açıklamaya nazaran, 2020, dünyada ve Türkiye’de pandeminin gerek ekonomik faaliyetler gerekse de tüketici davranışları üzerinde fevkalâde tesirlerinin görüldüğü bir yıl oldu.
Tüketici davranışlarındaki değişimin en bariz yaşandığı alanlardan biri ödemeler kesimi olarak belirlenirken, BKM datalarına nazaran, 2020’de Türkiye’de temassız ödemeler ve internetten kartlı ödemeler daha fazla tercih edilir hale geldi. Toplam kartlı ödeme fiyatı da yüzde 17 büyüyerek 1,15 trilyon TL olarak gerçekleşti.
Toplam kart adedi yaklaşık 264 milyona ulaştı
Datalara nazaran, kredi kartı sayısı 2020’de bir evvelki yıla kıyasla yüzde 8 artarak 75,7 milyon olurken, banka kartı ve ön ödemeli kart sayısı ise toplamda yüzde 13 artışla 188,1 milyona çıktı. Böylelikle toplam kart adedi yaklaşık 264 milyona ulaştı.
Türkiye, toplam kart adedinde Avrupa’da başkan ülke pozisyonunu 2020’de de sürdürdü.
Hem fizikî hem de online dünyada, süratli ve kolay olması ile hayatı kolaylaştıran kartlı ödemeler, Mart 2020’de başlayan salgının tesirlerinin Türkiye’de de hissedilmesiyle bir arada hijyenik bir ödeme tekniği olarak da ön plana çıktı. 2020, kartlı ödemelerin temel gereksinimlerden vergi ödemelerine, milletlerarası alışverişlerden internetten yapılan ödemelere kadar tüm alanlarda yaygınlaşmaya devam ettiği bir yıl oldu.
BKM bilgilerine nazaran, 2020 genelinde banka kartlarıyla yapılan ödeme fiyatı yıllık yüzde 41 artışla 188,8 milyar TL’ye, kredi kartlarıyla yapılan ödeme fiyatı ise yıllık yüzde 14 artışla 957,8 milyar TL’ye ulaştı. 2000 yılında kartlarla yapılan ödemelerin yılda 8 milyar TL seviyesinde olduğu göz önünde bulundurulduğunda, ortadan geçen 20 yılda, kartlı ödemelerin ne kadar geliştiği ve ne kadar büyük bir iktisada aracılık ettiği de ön plana çıkıyor.
Kartların kullanım alanlarının yaygınlaşması ile birlikte kartlı ödemelerin hanehalkı tüketimi içindeki hissesi, bugün yüzde 41 üzere değerli bir düzeye ulaşmış durumda.
Her 5 kartlı ödemeden 2’si banka kartlarıyla yapıldı
Banka kartlarının ödemelerde kullanımı süratle yaygınlaşmaya devam ederken, 2020’de banka kartları ile yapılan ödemelerin toplam kartlı ödeme adedi içindeki hissesi yüzde 36’ya ulaştı. Böylelikle her 5 kartlı ödemeden 2’si banka kartıyla gerçekleşti.
2020’deki banka kartı süreç adetlerinin ödeme ve nakit çekim olarak dağılımında ise ödeme süreci hissesinin yüzde 67, nakit çekim süreci hissesinin ise yüzde 33 olduğu görüldü. Ödeme süreçlerinin hissesinin 2019’da yüzde 60 olduğu göz önünde bulundurulduğunda, bir yıl üzere kısa bir müddette gerçekleşen 7 puanlık artış, banka kartlarının artan bir formda ödeme aracı olarak konumlandığına işaret etti.
Banka kartlarının dışında, ticari kredi kartları da geçen yıl ödemelerde daha çok kullanılmaya devam etti. Ticari kredi kartlarıyla yapılan ödemeler yüzde 27 artışla 265 milyar TL’ye, bu ödemelerin toplam kredi kartı ödemeleri içindeki hissesi da yüzde 28 düzeyine ulaştı.
En fazla kartlı ödeme artışı elektronik eşya ve market-gıda bölümünde görüldü
Geçen yıl kartlı ödeme meblağının en süratli arttığı kesim elektronik eşya oldu. Elektronik eşya bölümünde kartlı ödemeler 2020’de bir evvelki yıla nazaran yüzde 65 artarak 88 milyar TL’ye ulaşırken, bu dalı yüzde 35’lik artış ve 341 milyar TL’lik kartlı ödeme meblağıyla market-gıda ödemeleri izledi. Üçüncü sırada ise kamu/vergi ödemeleri yüzde 31’lik artış ve 37 milyar TL’lik ödeme fiyatıyla yer aldı. Bunu, yüzde 29’luk artış ve 50 milyar TL’lik kartlı ödeme fiyatıyla yapı malzemeleri/nalburiye kesimi, yüzde 17’lik artış ve 38 milyar TL’lik kartlı ödeme meblağıyla mobilya/dekorasyon dalları takip etti.
Kartlı ödeme büyüklüğüne nazaran sektörel sıralamada ise birinci sırayı 341 milyar TL’lik büyüklükle market-gıda ödemeleri aldı. Bu kesimi 88 milyar TL ile elektronik eşya, 80 milyar TL ile giyim, yeniden 80 milyar TL ile akaryakıt ve 50 milyar TL ile yapı malzemeleri/nalburiye dalları izledi.
İnternetten kartlı ödeme fiyatı 260 milyar TL oldu
Fevkalâde periyotların yaşandığı 2020 yılında, internet ve taşınabilir teknolojilerin toplumun farklı kısımlarında artan kullanımıyla birlikte internetten ödeme alışkanlığı da her geçen gün yaygınlaştı ve bu durum kartlı ödeme istatistiklerine de yansıdı. 2019 yılında 190 milyar TL olarak gerçekleşen internetten kartlı ödemeler, 2020’de yüzde 37 artarak 260 milyar TL’ye yükseldi.
Hem kullanıcı hem de iş yeri tarafında yaşanan dijital dönüşümün tesiriyle internetten yapılan kartlı ödemelerin toplam içindeki hissesi ise yüzde 22’yi geçti. Buna nazaran, her 5 TL’lik kartlı ödemenin 1 TL’si internetten yapıldı.
Temassız ödemeler bir evvelki yıla nazaran 2,5 kat arttı
Temassız ödemeler, salgının tesiriyle hayatın vazgeçilmezi bir ödeme aracı haline geldi. Geçen yıl temassız kredi kartı adedi 45 milyona ulaştı. Bu ise her 5 kredi kartından 3 adedinin, toplam kredi kartlarının yüzde 60’ının temassız özellikli olduğu manasına geliyor.
Banka kartlarında da temassız dönüşüm süratle devam ederken, temassız banka kartı adedi 51 milyona, temassız banka kartlarının toplam banka kartları içindeki hissesi ise yüzde 27’ye yükseldi. Temassız ödeme yapılabilen terminal sayısı ise 2020’de süratle artarak 2 milyona yaklaşırken, bugün her 4 terminalden 3’ünde temassız ödeme yapılabilir duruma gelindi.
Kartlarla yapılan temassız ödeme adedi bir evvelki yıla nazaran 2,5 kat artarak 1,73 milyar adet oldu. 2019 toplamında 502 milyon adet temassız ödeme yapılırken, bugün gelinden noktada, tek bir ayda yapılan temassız ödeme adedi 200 milyona ulaşmış durumda. Mağaza içi yapılan kartlı ödemelerde ise her 5 ödemeden 2’si artık temassız gerçekleşiyor.
BKM’nin açıkladığı, 2020’de kartlı ödemelerin “en”leri ise şöyle:
“En fazla kartlı ödeme adedi 27 milyon süreçle 30 Temmuz Kurban Bayramı Arife Günü’nde gerçekleşti. 2020 yılında en fazla kartlı ödeme meblağı 5,5 milyar TL ile 31 Aralık’ta yılbaşı alışverişleri için gerçekleşti. İnternetten en fazla kartlı ödeme 1,9 milyar TL ile ‘Muhteşem Cuma’ olan 27 Kasım’da gerçekleşti. 31 Aralık’ta yılbaşı alışverişleri için 6 milyon kartla yapılan 11 milyon süreçle temassız ödeme rekoru kırıldı. Yıl içinde en fazla kartlı ödeme meblağı gerçekleşen gün haftanın pazartesi günleri olurken, günün saat aralığı ise 15.00-16.00 oldu.”
Memurlar
