Davacı; davalı kurum tarafından kaçak tutanağı düzenlenmesi nedeniyle hazır beton üretimi tesisinde kullandığı kuyu suyu için abone olmak zorunda kaldığını,
Ardından kent suyu aboneliğini de yaptırdığını,
Her iki aboneliği nedeniyle davalı kurum tarafından başlatılan icra takipleri ve sonrasında açılan davaların lehine sonuçlandığını,
Daha fazla icra takibiyle karşılaşmamak için davalı kurum tarafından çeşitli tarihlerde düzenlenen toplam 134.250,40 TL fiyatındaki faturaları ödemek zorunda kaldığını,
Fakat yasal düzenlemeler nedeniyle davalı kurumun kuyu suyu aboneliği nedeniyle bedel talep etme hakkının bulunmadığını,
Ayrıyeten kuyu suyunun beton üretiminde kullanılması nedeniyle atık su oluşmadığı üzere kanalizasyon sistemi olmadığından kuyu suyu ve kent suyu için bedel istenmesinin de haksız olduğunu ileri sürerek; ödemek zorunda kaldığı 134.250,40 TL’nin ödeme tarihlerinden itibaren işleyecek avans faizi ile tahsilini talep etmiştir.
Yargıtay davacıyı haklı bulmuştur. İlamda şu münasebetlere yer verilmiştir:
Davalı yönetim, aboneliklerin bulunduğu yerde bir kanalizasyon hizmeti vermemektedir. Bu durumda, davalı yönetim tarafından Tarifeler Yönetmeliğindeki düzenleme uyarınca, kanalizasyon hizmeti verilmiş üzere atık su bedeli tahakkuk ettirilmiş olması da, tüzel destekten mahrumdur.
Belediyelere, mücavir alan sonları içerisinde yer altı sularından elde edilen kullanma ve sanayi sularından fiyat alma yetkisini veren Kanun kararı iptal edilmiş ve onun yerine, tıpkı yetkiyi içeren rastgele bir kanun kararı konulmamış bulunduğuna; mevzuatımızda bu tarafta ayrıca bir yasal düzenleme de mevcut olmadığına nazaran; somut olayda davalı yönetimin, kendisine ilişkin Tarifeler Yönetmeliğindeki düzenleme çerçevesinde, davadaki istirdat isteminin konusunu oluşturan kuyu suyu bedeli tahakkuk ettirmesinin, hukuksal destekten mahrumdur.
T.C. Yargıtay 3. Hukuk Dairesi
2018/3744 E.
2018/7147 K.
MAHKEMESİ :TİCARET MAHKEMESİ
Taraflar ortasındaki istirdat davasının yapılan yargılaması sonucunda, Yargıtay 13. Hukuk Dairesinin bozma ilamına direnilmesine dair verilen kararın, mühleti içinde davalı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine; 6763 sayılı Kanun’un 43. hususu ile değişik 6100 sayılı HMK’nun 373. unsurunun 5. fıkrası uyarınca evraktaki kağıtlar okunup gereği düşünüldü:
YARGITAY KARARI
Davacı; davalı kurum tarafından kaçak tutanağı düzenlenmesi nedeniyle hazır beton üretimi tesisinde kullandığı kuyu suyu için abone olmak zorunda kaldığını, ardından kent suyu aboneliğini de yaptırdığını, her iki aboneliği nedeniyle davalı kurum tarafından başlatılan icra takipleri ve sonrasında açılan davaların lehine sonuçlandığını, daha fazla icra takibiyle karşılaşmamak için davalı kurum tarafından çeşitli tarihlerde düzenlenen toplam 134.250,40 TL fiyatındaki faturaları ödemek zorunda kaldığını, lakin yasal düzenlemeler nedeniyle davalı kurumun kuyu suyu aboneliği nedeniyle bedel talep etme hakkının bulunmadığını, ayrıyeten kuyu suyunun beton üretiminde kullanılması nedeniyle atık su oluşmadığı üzere kanalizasyon sistemi olmadığından kuyu suyu ve kent suyu için bedel istenmesinin de haksız olduğunu ileri sürerek; ödemek zorunda kaldığı 134.250,40 TL’nin ödeme tarihlerinden itibaren işleyecek avans faizi ile tahsilini talep etmiştir.
Davalı; dava konusu faturaların bir kısmının ödeme tarihleri prestijiyle zamanaşımına uğradığını, temel tarafından ise davacıya kuyu suyu ve işyeri abonelikleri nedeniyle tahakkuk ettirilen bedellerin gerçek olduğunu savunarak, davanın reddini istemiştir.
Mahkemece; Anayasanın 73. hususundaki asıllar çerçevesinde belediyelerin verdikleri kamu hizmetlerinin karşılığını oluşturan vergi, fotoğraf, harç ve gibisi ödemelerin kanunla düzenlenmesinin gerektiği, Anayasa Mahkemesinin 31/03/1987 tarih ve 1986/20 Temel 1986/9 Karar sayılı kararı ile Belediye Gelirleri Kanunu’nun 97. unsurundaki “… ve belediye mücavir alan hudutları içerisinde yeraltı sularından kamu ve özel bireyler tarafından elde edilen kullanma ve sanayi suları ….” ibaresi ile ” yeraltı sularından kamu ve özel şahıslar tarafından elde edilen kullanma ve sanayi sularına ilişkin fiyatlar …’da İSKİ, 3030 Sayılı Kanunun uygulandığı yerlerde Büyükşehir Belediyeleri tarafından tahsil edilir. ” düzenlemesinin iptal edildiği, iptal kararından sonra yeni bir yasal düzenleme yapılmadığı, davalı yönetimin kendi tarifeler yönetmeliğine dayanarak kuyu suyu bedeli talep etmesinin mümkün olmadığı, öteki taraftan 2560 Sayılı Kanun ve 3305 Sayılı Kanunla eklenen Ek-4 unsurundaki düzenleme dikkate alındığında atık suların uzaklaştırılması için hizmet vermesi halinde davalı yönetimin atık su bedelini talep edebileceği, lakin davalı yönetim tarafından davacının adresinde kanalizasyon çizgisinin olmadığının bildirildiğini, bu durumda atık suyun uzaklaştırılması için hizmet vermeyen davalı yönetimin bedel talep etmesinin de mümkün olmayacağı gerekçesiyle, davanın kabulüne dair verilen karar, davalı tarafça temyiz edilmiş ve Yargıtay 13. Hukuk Dairesinin 17.10.2012 günlü ve 2012/16956 E. 2012/23601 K. sayılı ilamıyla;
(… 1-Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı kanıtlarla yasaya uygun gerektirici nedenlere ve bilhassa kanıtların takdirinde bir isabetsizlik bulunmamasına nazaran davalının aşağıdaki bendin dışında kalan sair temyiz itirazlarının reddi gerekir.
2-Davacı, davasında kuyu suyu için davalı idarece bedel istenemeyeceğini, kuyu suyunun beton üretimi için kullanılıp atık su oluşmadığını, dava konusu yerde kanalizasyon hizmeti verilmediğini ileri sürerek talepte bulunmuş; davalı, davacının su ve atık su bedelinden mevzuat kararlarına nazaran sorumlu olduğunu savunmuş, mahkemece ise davalı yönetimin davaya bahis fabrika binasının bulunduğu yerde şimdi kanalizasyon şebekesinin bulunmadığı ve davalının kuyu suyu bedelini tahsil yetkisi olmadığı gerekçesiyle davanın tümden kabulüne karar verilmiştir. Halbuki ki 2560 Sayılı Yasaya nazaran kurulan davalı … …’da kullanma suyu ve atık sular için tesisler kurmak, tarifeler hazırlamak ve bu sular için para tahsil etmek misyon ve yetkisiyle donatılmış, bu yetkiler ismi geçen yönetimin inhisarına verilmiştir. Her abonenin kullandığı su kadar atık su ürettiğinde duraksamaya yer olmamalıdır. … bu atık suları kanalizasyon vasıtasıyla yahut toplama çukurlarına boşaltmak suretiyle zararsız hale getirecektir. Yönetimin imkanlarının yetersiz kaldığı ve hizmeti şahsen yerine getirmediği durumlarda, bu iş için uygun teknik donanıma sahip gerçek yahut hukukî bireylere ruhsatname verilmek suretiyle hizmetin kısmen bunlara gördürülmesi, maddeden kaynaklanan hak ve yetki monopolünün ortadan kalktığı manasına gelmez. Öbür taraftan yönetimin hizmeti hiç yerine getirmemesi, yönetim hukukunun “hizmet kusuru” kavramı çerçevesinde sorumluluğunun doğmasına yol açabilirse de bu durum rastgele bir halde su kullananan ve bu nedenle de mecburî olarak atıksu üreten abonelerin müsaade almaksızın ve kontrat imzalamaya yanaşmaksızın gelişi hoş atıksu boşaltmalarına ve hizmetin yerine getirilmediği münasebetine dayanarak atık su bedeli ödemekten kaçınmalarına hak vermez. O nedenle davalı yönetimin anılan yerde kanalizasyon şebekesinin bulunmadığından bahisle davacının davasının tümden kabulüne karar verilmesi yanlıştır. Hakikaten Yargıtay Hukuk Genel Şurası’nın 1996/93-346 E. 1996/699 K. sayılı kararında da belirtildiği üzere tahakkuk ettirilen atık su bedeli bir hizmet karşılığı olabileceği üzere ekonomik şartlara nazaran oluşturulan … kentinin içme, kullanma ve sanayi suyu muhtaçlıklarının yeraltı ve yerüstü kaynaklardan sağlanması, muhtaçlık sahiplerine dağıtılması, kullanılmış sular ve bunların uzaklaştırılması bölge içindeki su kaynaklarının ve yer altı sularının kullanılmış sularla kirlenmesini önlemek için yeni tesisler kurmak, konseyi olanların bakım ve işletilmesini sağlamak gayesiyle bu hizmetlerin görülmesinin temini hedefiyle taraflar ortasında özel hukuk alanında yapılan mukavelenin geçerli olduğu ve davacının atık su bedelinden ve beton üretiminde kullanılan kuyu suyu bedelinden 2560 Sayılı Yasa ve Tarifeler Yönetmeliği kararları kapsamında sorumlu olduğu kabul edilmelidir. Mahkemenin bu istikametleri gözardı ederek eksik incelemeyle yazılı formda davayı kabul etmiş olması yol ve yasaya muhalif olup, bozmayı gerektirir…)
Gerekçesiyle bozulmuştur.
Mahkemece; birebir münasebetlerle, bozma ilamına karşı direnilmesine karar verilmiş; karar, davalı vekili tarafından temyiz edilmiştir.
Dava, davalı yönetim tarafından; davacıya ilişkin kuyu suyu aboneliği nedeniyle tahakkuk ettirilen kuyu suyu ve atık su bedeli ile işyeri aboneliği nedeniyle tahakkuk ettirilen atık su bedelinin istirdadı istemine ilişkindir.
Belediyelerin yerine getirmekle yükümlü bulundukları kamu hizmetlerinin gerektirdiği harcamaların karşılığını oluşturan ve büyük bir kısmı kamu hukukuna dayalı olan gelir kaynakları, 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nda sayılmıştır. Anılan kanunun “Ücrete tabi işler” başlıklı 97. unsurun birinci fıkrası; “Belediyeler bu Kanunda harç yahut katılma hissesi konusu yapılmayan ve ilgililerin isteğine bağlı olarak ifa edecekleri her türlü hizmet ve belediye mücavir alan sonları içerisinde yer altı sularından kamu ve özel bireyler tarafından elde edilen kullanma ve sanayi suları için belediye meclislerince düzenlenecek tarifelere nazaran fiyat almaya yetkilidir. Belediye’ye inhisar olarak verilmiş işler kendi özel kararlarına tabidir.” kararını içermekteydi. Fakat, unsur metnindeki “…ve belediye mücavir alan hudutları içerisinde yer altı sularından kamu ve özel şahıslar tarafından elde edilen kullanma ve sanayi suları…” ibaresi ve ayrıyeten “Yer altı sularından kamu ve özel bireyler tarafından elde edilen kullanma ve sanayi sularına ilişkin fiyatlar …’da İSKİ, 3030 sayılı Kanunun uygulandığı yerlerde Büyük Kent Belediyeleri tarafından tahsil edilir.” kararını taşıyan ikinci fıkrası, Anayasa Mahkemesinin 31.3.1987 gün ve 1986/20 Temel 1987/9 Karar sayılı kararı ile iptal edilmiştir.
Belediyelerin gelir kaynaklarının büyük bir kısmı kamu hukukuna dayandığından ve üstlenilen kamu hizmetlerinin gerektirdiği harcamaların karşılığını oluşturduğundan, belediyelerin alacakları vergi, fotoğraf, harç ve benzerlerinin Anayasa’nın 73. hususunda öngörülen temeller dairesinde kanunla konulması mecburidir. Diğer bir sözle; belediyeler, kanunla düzenlenmemiş olan rastgele bir gelir kaynağını oluşturamazlar ve kullanamazlar. Aksi takdirde, o gelir kaynağı hukukî destekten mahrum olur.
Üstte açıklandığı ve direnme kararında da değinildiği üzere; belediyelere, mücavir alan hudutları içerisinde yer altı sularından elde edilen kullanma ve sanayi sularından fiyat alma yetkisini veren Kanun kararı iptal edilmiş ve onun yerine, birebir yetkiyi içeren rastgele bir kanun kararı konulmamış bulunduğuna; mevzuatımızda bu istikamette ayrıca bir yasal düzenleme de mevcut olmadığına nazaran; somut olayda davalı yönetimin, kendisine ilişkin Tarifeler Yönetmeliğindeki düzenleme çerçevesinde, davadaki istirdat isteminin konusunu oluşturan kuyu suyu bedeli tahakkuk ettirmesinin, hukuksal destekten mahrum bulunduğunun kabulü gerekir( HGK’nun 2008/4-321 E. 2008/303 K. sayılı ilamı da birebir yöndedir).
Öteki taraftan, davacıya ilişkin aboneliğin konseyi bulunduğu adreste, davalı yönetimin kanalizasyon çizgisinin bulunmadığı, uyuşmazlık konusu değildir. Başka bir anlatımla, davalı yönetim, aboneliklerin bulunduğu yerde bir kanalizasyon hizmeti vermemektedir. Bu durumda, davalı yönetim tarafından Tarifeler Yönetmeliğindeki düzenleme uyarınca, kanalizasyon hizmeti verilmiş üzere atık su bedeli tahakkuk ettirilmiş olması da, hukuksal destekten mahrumdur (HGK’nun 22.01.2014 gün ve 2013/13-508 E. 2014/39 K. ve 20.01.2016 gün ve 2014/13-193 E. 2016/16 K. sayılı ilamları da tıpkı yöndedir). Hakikaten, tıpkı bahiste taraflar ortasında görülen ve derecaattan geçerek katılaşan davalarda da, davalı yönetimin atık su bedeli talep edemeyeceği kabul edilmiştir.
Hal bu türlü olunca, mahkemenin tıpkı münasebete dayalı, davanın kabulüne dair direnme kararı adap ve yasaya uygun olup, onanmalıdır.
SONUÇ: Üstte açıklanan nedenlerle, davalı vekilinin yerinde bulunmayan bütün temyiz itirazlarının reddi ile metot ve kanuna uygun olan kararın ONANMASINA, 6100 sayılı HMK’nun Süreksiz Unsur 3 atfıyla 1086 sayılı HUMK’nun 440. hususu yeterince kararın bildiriminden itibaren 15 günlük müddet içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 26.06.2018 gününde oybirliğiyle karar verildi.
Memurlar