Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı 2020 yılı birinci çeyreğindeki datalara nazaran kamuda toplam 4 milyon 698 bin 941 kamu işçisi bulunuyor. Bu kadar büyük bir kamu işçisini istihdam eden kamu kesitinde hala işçi stratejisinin olmadığını üzülerek görüyoruz. Niye yoktur? Niye gerek duyulmamaktadır? Ya da bizim bilmediğimiz bir stratejisi var mıdır? Bugünkü yazımızda kamu işçi istihdam stratejisini ele alacağız.
Işçi stratejisinin olmaması da bir strateji midir?
Doğrusu bu sorunun karşılığını merak ediyoruz. Sanki kamu işçi istihdam stratejisinin olmaması da bir strateji olabilir mi? Gelinen noktada günü kurtarmaya yönelik zikzaklarla dolu yapboza dönüşen düzenlemeler ile kamuda farklı farklı uygulamaların ortaya çıkması sıradanlaşmaya başlamış. Halbuki bilimsel asıllarla hazırlanacak ve kamu kurumlarının uymak zorunda olduğu genel çerçeve çizilmesi gerekmez miydi?
Her hususta ahkam kesen muhalefet, maalesef kamu işçi istihdam siyaset tekliflerinde adeta ahraz olmuştur. Ayrıyeten, muhalefet partilerinin parti programlarına bakıldığında sistem bozuculuktan öte elle tutulur hiçbir teklif olmadığı görülecektir. Hükümet ne vakit muhalefetin tekliflerini yapmaya kalktıysa başı kahra girmiştir. 3600 ek gösterge ve emeklilere ödenen bayram ikramiyesi bunlardan ikisidir. Hakikaten 3600 ek gösterge çıkmaza girmiş, bayram ikramiyesi de bütçe istikrarlarını bozmuştur. Bunun içindir ki sorumsuzluğu tescillenmiş bir muhalefetin ülke idaresinde nasıl bir performans sergileyeceği de büyük bir soru işaretidir. Halbuki muhalefetin 4 milyonun üzerindeki büyük bir kitleye yönelik yol açıcı teklifleri olması gerekirdi.
Kamu işçi istihdam stratejisi niye değerlidir?
Kamuda istihdam edilen memur, personel, süreksiz emekçi ve her çeşit kontratlı çalışanın istihdam süreçlerinin nasıl olması gerektiği, bunların yetiştirilmesinde nasıl bir prosedür izleneceği, yurtdışında eğitim siyasetinin nasıl olması gerektiği, engelli istihdamında nasıl bir yol izleneceği, öğretmen istihdamında izlenene metodun kâfi olup olmadığı, meslek mesleklerdeki istihdam siyaseti nasıl olacak üzere birçok bahis kamu işçi istihdam stratejisinde yer alacaktır.
Tekrar literatürü takip edenler memur tarifin kâfi olmadığını ve bu tarifin yine gözden geçirilmesi gerektiği tenkitlerini görmüşlerdir. Bilhassa hizmetli işçinin yaptığı işler dikkate alındığında bunların da 12 hizmet sınıfı içerisinde yer alması memur tarifi üzerinde düşünülmesi gerektiğini göstermektedir. Kaldı ki bir devir bu işlerin hizmet alımı yoluyla paklık firmalarına yaptırıldığı bilinen bir gerçektir. Fakat, hizmetli işçi de on hizmet sınıfı içerisinde yer almaktadır.
Kamunun işte bu noktalarda önemli bir karar vermesi gerekmektedir. Uygulamaya baktığınızda birçok kamu kurumunun hiçbir halde yardımcı hizmetler sınıfına işçi almadığını ve bu kurumların bu işleri bir devir hizmet alımı usulüyle daha nitelikli bir biçimde özel dala yaptırdığını, artık ise takımlı personellere yaptırdığını göreceksiniz. Kimi kurumlar ise bu işleri çalışanlara ve yardımcı hizmetler sınıfında işçiye yaptırmaktadır. Bu durum ise işleri çıkmaza sokmaktadır.
Uygulama birliğini sağlamakla vazifeli Devlet Işçi Başkanlığı kaldırıldıktan sonra ise durum iyice karışık bir hal almaya başlamıştır. Yani hakemlik yapacak kamu kurumu zahmeti görülmeye başlanmış, hangi kurumun hangi hususlarda sorumlu olduğu karmaşık bir hal almaya başlamıştır. Halbuki bu alanda yapılacak bir işçi strateji çalışmasıyla norm ve standart birliğini sağlayacak kuruma muhtaçlık olduğu görülmektedir.
Strateji yokluğu işleri çıkmaza götürüyor
Bazen uygulamada o kadar çelişkili durumlarla karşılaşılmaktadır ki akla ziyan durumlar ortaya çıkmaktadır. Bir periyot kamu, güvenlik işlerini özelleştirmekte öbür yandan ise kimi kurumlar takımlı güvenlik elamanı almaya çalışmakta iken artık siyaset tam aksine dönerek bu işler için personel alımı yapılmaktadır. Yani ülkeler için çok kısa denilecek müddetlerde çok önemli siyaset sapmaları yaşanmaktadır. Halbuki bir otoritenin bu işe el atması ve kalıcı tahliller için norm ve standart birliği sağlaması gerekmektedir.
Yeniden engelli hizmetli alımı tam bir faciadır ve kimsenin bunu izah etmesi mümkün değildir. Görme engelli bir işçinin bu hizmeti nasıl yapacağı yahut bu çalışana hizmetin nasıl yaptırılacağının iyi hesap edilmesi gerekmektedir. Pürüz kümeleri dikkate alınmadan yapılan yerleştirmenin nasıl bir sonuç doğuracağının birileri tarafından hesap edilmediği anlaşılmaktadır. İstihdamla kamu faydası ve hizmet kalitesi nasıl eşleşecek doğrusu merak ediyoruz. Kervan yolda düzülür mantığı ise 21. Yüzyıl’da revaç görmeyen bir prosedürdür.
Ya emekçi alımında yaşananları nasıl izah edeceğiz? KPSS imtihanını bir kenara atarak kur’a ile seçilenleri kelamlı imtihanla emekçi yapmanın hangi istihdam stratejisine dayandığını nasıl izah edeceğiz? Bu yolun kaliteyi ve liyakati yerle bir edeceğini, nihayetinde de kamu hizmeti kalitesinin önemli yaralar alacağını bilmek için donanım sahibi olmaya gerek olmadığını söylemeye gerek yoktur diye düşünüyorum.
İşte bu anlattıklarımızın altında yatan temel sebep ise işçi alanında yapılma gereği dahi duyulmayan işçi istihdam stratejisi yokluğudur. Bu durum o kadar acıdır ki şu ana kadar bu türlü bir çalışmanın yapılmaması dahi tam bir faciadır. Işçi strateji oluşturma yerine ayrılan işçi sayısının oranlarına nazaran kamuya işçi almaya kalkışırsanız ortaya olağandışı görüntüler çıkması kaçınılmazdır.
Kamu bölümünün; alınacak işçinin sayısı, niteliği, hangi kuruma nasıl bir dağıtım yapılacağı, alınan işçinin eğitimi, çalıştırma koşulları, imtihanların çerçevesi üzere birçok bahiste maalesef bir stratejisi olmadığı için ilgili kurumların inisiyatifine bırakılmıştır.
Bu mevzularda bilimsel çalışmalarınız yoksa işlerin el yordamıyla yapılmasından diğer dermanınız yok demektir. Uygulamalar da bakandan bakana yahut bürokrattan
bürokrata değişecek demektir. El yordamıyla yapılan işlerin de nasıl bir sonuç doğuracağını ilgililerin takdirine bırakıyorum.
Gayemiz vatandaş memnuniyeti ise bunun yolu, iyi eğitilmiş işçi profilinden ve önemli kriterlere nazaran işçi seçiminden geçmektedir. Öncelikle uygulamanın içerisinde olanlarla akademisyenlerin hazırlayacakları işçi stratejisi bu işin birinci adımıdır. Özel kesim uygulamalarının araştırılması yapılmadan hazırlanacak işçi stratejisi ise bir ayağı aksak bir düzenleme olacaktır. Zira, özel bölüm işçi uygulamaları, kamuya önemli bir yol göstericilik sağlayacaktır.
Hazırlanacak strateji ardından ise yıllar evvel hazırlanmış ve hala yürürlükte olan mevzuatın bir an evvel değiştirilmesidir. Esasen temelli bir strateji hazırlığından sonra mevcut mevzuatın ne kadar yetersiz olduğu görülecektir. Ümidimiz bu anlattıklarımızı dikkate alan birilerinin çıkmasıdır.
Sonuç olarak, siz istediğiniz kadar tahlil önerisi üretin, teklifleriniz sahiplenilmediği sürece hiçbir manası yoktur. Şayet bu yazımız ilgililerde farkındalık oluşturursa bu dahi bizim için kâfi olacaktır. Nadiren de olsa bu köşede yer alan birçok önemli teklifin yıllar sonra dahi hayata geçirilmesi bizleri keyifli etmeye yetmektedir. Malum ümit yoksulun ekmeğidir.
Memurlar
