– Siyaset, İktisat ve Toplum Araştırmaları Vakfı (SETA) Araştırmacısı Kevser Hülya Akdemir, Türk medyasında bayana şiddet ve bayan cinayeti haberlerinde görsellerin kullanımındaki yanlışların mağduriyetleri daha da artırdığını kaydetti.
AA muhabirinin sorularını yanıtlayan Akdemir, Türk medyasında bayan cinayetlerinin ve bayana şiddetin ele alınışına ait değerlendirmelerde bulundu.
Akdemir, bayanların toplumda değişen pozisyonunun çağdaşlaşmanın de tesiri ile epeyce sık gündeme geldiğini belirterek, bayanların çeşitlenen ve çoğullaşan statülerinin getirdiği hakların birden fazla vakit bu hakların ihlalinin neden olduğu kabahatlerle birlikte anıldığını söyledi.
Bayanlara yönelik işlenen kabahatlerin başında yaşama hakkını gasp eden cinayetlerin geldiğini vurgulayan Akdemir, bayan cinayetlerinin tahlilinde asıl olan toplumun soruna olan bakış açısının hakikat inşa edebilmesi olduğunu kaydetti.
Akdemir, bayanın toplumda ya da medyada değişmez bir yeri olduğunu düşünmediğini anlatarak, “Toplumda bayan sıkıntısına farklı yaklaşan birçok küme var. Fakat medyanın toplumun görüşünü şekillendirmedeki tesiri sorgulanamaz derecede büyük bence. Bu nedenle bilhassa bayanlara dair işlenen hataların medyaya yansıma formları bayanlara yönelik toplumun makul bir kısmında var olan yanlış algıları ve genel kabulleri yıkmaya yönelik olmalı.” diye konuştu.
Medya ve toplumun yalnızca olayları aktarmak ve öğrenmek üzerine değil bayan cinayetleri üzere problemleri durdurmak üzerine bir sistem inşa etmesi gerektiğini lisana getiren Akdemir, bayan cinayetlerinin haberleştirilmesi konusunda hazırladığı rapora değindi.
Akdemir, bayan cinayetlerinin haberleştirilmesi ve medyaya yansıma biçimlerini incelediği raporu hazırlamaya başlarken evvel ulusal ve memleketler arası yayın unsurlarını ve basın meslek maddelerine baktığını söyledi.
Araştırmaları sonucunda dünyanın rastgele bir yerinde bayanlara karşı şiddet haberlerinin transferi üzerine belirlenen net kriterler olmadığı sonucuna ulaştığını aktaran Akdemir, şöyle devam etti:
“Rapordaki kriterler birçok kaynağın taranmasının akabinde yanlış gerekçelendirme, infial oluşturma-korku uyandırma, hatası sıradanlaştıracak halde söz kullanımı, belli bir kümesi gaye gösterme, failin ruhsal durumunun ön plana çıkarılması, failin kurbanla yakınlık derecesini ön plana çıkarak halde yanlış tanımlanması, kurban öyküsü ve hatalı kıssası transferinde daha çok cürümlünün öyküsüne odaklanılması ve mağdurların kanlı-yaralı hallerini ya da olay yeri imajlarını yansıtacak halde yanlış haber görseli kullanımı olarak belirlendi. Çoğunlukla dağınık halde bulunan kriterlerin ise uygulanıp uygulanmadığını denetim eden bir düzenek geliştirilmemiş. Bayanlara karşı şiddet haberlerinin sunumu için öncelikle yasa niteliği taşıyan ve şahısların inisiyatifine bırakılmayan derli toplu bir kriter şeması belirlenmeli diye düşünüyorum. Sonrasında da bu kriterlerin uygulanıp uygulanmadığını denetim eden, hem kamu yetkililerinin hem medya çalışanlarının ve bayan sivil toplum kuruluşlarının direkt dahil olabildiği bir denetleme sistemi olması büyük değişimleri beraberinde getirebilir. Denetleme düzenekleri her vakit cezai sürecin bir evvelki adımı ya da kısıtlama olarak düşünülüyor lakin benim kast ettiğim medya araçlarına yanlışsız yönlendirmenin yapıldığı, toplumun taleplerinin net tabir edildiği bir sürecin geliştirilmesi. Ayrıyeten teşvik edici olması açısından yanlışsız örneklere ödül sistemini de içinde barındırmalı.”
– “En kıymetli vazife medya çalışanlarına düşüyor”
Akdemir, bayan cinayetlerinin haberleştirilmesi noktasında en değerli vazifenin medya çalışanlarına düştüğüne dikkati çekerek, “Bu nedenle medya organlarının çalışanlarına gerekli bilgilendirmelerde bulunması, bu bahiste fikir sahibi olmaları için eğitimler sunması gerekiyor diye düşünüyorum. Dikkatsiz hazırlanan haberler toplumda olumsuz tesire neden oluyor fakat bunların büyük bir kısmı kasıtlı hazırlanan berbat haberler değil. Vakit zaman gerçekleşen kusurların bir kısmı bu alanda kâfi bilgi birikimine sahip olmamaktan kaynaklanıyor. Bu nedenle medya araçları çalışanlarına ilgili etik unsurları ve uygun habercilik lisanını anlatan eğitimler vermeli ve bu hususta net bir yazım kuralı belirlemeli.” diye konuştu.
Medya alanında tesirli olan mesleksel örgütler ve sivil toplum kuruluşlarının da bayan cinayetlerine dair yayınlanan haberlerin takipçisi olması gerektiğini anlatan Akdemir, gazetecilik meslek unsurlarına ve cinayet haberlerini transferine dair habercilik kıymetlerine ters bir durumun ilgili kurumlarla paylaşılmasının değerine işaret etti.
– Bayan cinayeti haberlerinde görsel kullanımı
Akdemir, bayan cinayetlerinin medyadaki sunumunda görsellere dikkat edilmesi gerektiğini belirterek, “Bu cins olayları haberleştirilirken olay yeri, cürüm aleti, mağdurun kanlı ve yaralı imajları, ceset fotoğrafı ve faillerin gülümseyen halleri görsel olarak kullanılmamalı. Ayrıyeten kurban ile empati kurulmasını zorlaştıracak halde failin gündelik imgelerine yer verilmemesi gerekir. Birçok haberde cinayeti işleyen şahısların mağdurla yakınlık derecesi ön planda. Örneğin fail şayet eski sevgilisi ise haberlerde evvelden kurbanla birlikte çekilmiş fotoğraflarına yer verildiği görülüyor sık sık. Bununla birlikte bir de ‘ayrılmak istediği erkek arkadaşı tarafından öldürüldü’ ya da ‘boşandığı eşinin diğeriyle evleneceğini duyunca öldürdü’ üzere başlıklar konulduğunda okuyan şahıslara cinayete dair bir münasebet sunulmuş oluyor. Bilhassa toplumsal medyadan paylaşılan bu üzere haberlerin altındaki yorumlarda ‘haketmiş’ üzere tabirlere bile rastlamak mümkün. Bu nedenle başlık ve görsel tercihi epey değerli. Haberlerde failin tutuklu ya da yargılanırken çekilen fotoğrafı kullanılması daha gerçek olacaktır. Kamu faydası olmadıkça cinsel hücum mağdurlarının manzaraları kullanılmaması da tekrar literatürde değinilen bahislerden biri.” tabirlerini kullandı.
Memurlar
