Kovid-19 salgınında şimdiye dek binlerce hastanın hayatını kurtaran immün plazma (konvelesan plazma) tedavisi, hala virüse karşı çağdaş tıbbın elindeki en büyük silah. Salgının devletimizde başladığı birinci aylarda hasta sayısı çok düşük olduğu için, yeni vakalardaki muhtaçlığın karşılanmasında zorlukların yaşandığı günler artta kaldı. Zira Sıhhat Bakanlığı ve Türk Kızılayı işbirliği ile şimdiye dek yaklaşık 65 bin iyileşen hasta ile temas kuruldu, 30 bine yakınına ulaşıldı ve tıbbi kriterleri sağlayıp sağlamadıklarına dair testleri sürüyor. Testlerini tamamlayan bin 500 şahsa ise bağış yapmak üzere randevuları verildi. Salgının başından bu yana 5 binden fazla hastaya immün plazma nakli yapıldı. Şu anda ise Kızılay’ın eksi 40 kademelik biyobankalarında koruduğu yaklaşık 5 bin ünite immün plazma, 3 yıllık raf ömrü ile hem mümkün 2. dalga için kullanılabilecek, hem de muhtaçlık halinde anında Türkiye’nin her noktasındaki hastaya ulaştırılabilecek. Demirören Haber Ajansı’na kıymetli haberler veren Kızılay Yöneticisi Dr. Kerem Kınık, “Artık Türkiye’nin her tarafındaki Kovid hastasının immün plazma muhtaçlığı anında karşılanabiliyor. Ama başlarda daha çok büyük kentlerde muhtaçlık duyulan immün plazmaya bugünlerde Güneydoğu vilayetlerimizde daha çok muhtaçlık oluyor. Örneğin bu hafta en çok Mardin’den talep oldu” dedi.
“BİYOBANKADA ÜÇ YIL SAKLANABİLİYOR”
İmmün plazma tedavisinde Sıhhat Bakanlığı ile birlikte en değerli role sahip olan Kızılay’ın lojistik olarak tüm süreçleri tamamladığını anlatan Kınık, “Hem klinik araştırmalar hem de Bakanlığımızın bu mealdeki çalışmaları şunu gösteriyor ki immün plazma, hala Kovid’e karşı elimizdeki en güçlü silahlardan bir tanesi. Bağış yapabilecek kriterlerdeki iyileşen hastalarımızla irtibat kuruyoruz ve randevu vererek merkezlerimize davet ediyoruz. Aferez sistemiyle bağışçıdan toplanan immün plazma bileşenleri daha sonra 200’er mililitre halinde küçük porsiyonlar biçiminde her bir hastaya takılabilecek klinik dozlara ayırıyoruz. Bir bağışçıdan ortalama 600 mililitre plazma toplanıyor yani bir kimseden ortalama üç ünite immün plazma elde ediliyor. Daha sonra bunlar gerekli testlere tabi tutuluyor ve münâsib olanlar dondurularak biyobankalarımızda 3 yıl boyunca saklanabiliyor. Şu an günlük gereksinimlerimizi karşılayabilir durumdayız” halinde konuştu.
“ŞU AN PLAZMA GEREKSINIMINDE MARDİN ZİRVEDE”
Kovid vakalarındaki bölgesel değişimlerin immün plazma gereksinimlerine da yansıdığını vurgulayan Dr. Kınık, şu haberleri verdi: “Vakaların bölgesel olarak sıklet merkezleri değişiyor. Şu an Güneydoğu’da bir artış laf konusu. Mesela bugün itibariyle baktığımızda en fazla talebin Mardin’den geldiğini görüyoruz. Stoklarımızda 5 bine yakın immün plazma bileşeni var. Bunların gruplama ve gereksinimlere nazaran farklı kesimlere dağıtımını yapabiliyoruz. Doğal 2. dalga diye söz ettiğimiz süreç şimdi başlayamadı, zira şimdi 1. dalga sönümlenmedi. Aslına bakarsanız vaka sayısı ve yaygınlık itibariyle Kovid’le faal savaşımız hala devam ediyor. Ancak artık yüksek sayıdaki bağışlar sayesinde hem günlük gereksinimi karşılayabilir durumdayız hem de stoklayabilir durumdayız.”
“ŞİMDİYE DEK 30 BİN BAĞIŞÇI ADAYINA ULAŞTIK”
Tedavideki değişen birtakım protokoller nedeniyle immün plazmaya olan muhtaçlığın daha da artabileceğine işaret eden Dr. Kınık, “Konvelesan plazmanın endikasyon aralığı değişti. Birinci başlarda daha ağır durumdaki hastalara veriliyordu. Artık risk kümesi hastalar (yani eşlik eden önemli kronik rahatsızlıkları olanlar ve münhasıran bağışıklığı düşük olanlar), şimdi ağır bakıma gitmeden, teneffüs ezası başlamadan, plazma tedavisi uygulanabiliyor. Bu da immün plazma tasarruf ölçüsünün artabileceği manasına geliyor. Fakat biz buna da hazırlıklıyız. Düzgünleşmiş ve kriterlere uyan herkese ulaşmaya uğraş ediyoruz. Şimdiye dek 65 bin civarı kişiyle bu mealde temas kurduk ya da kuruyoruz; 30 binine ulaşmışız. Bunların testleri yapılıyor, bir kısmı iyilik bekliyor. Bin 500 civarında kişi de tutarlılığı tamamlamış ve bağış için randevusunu almış durumda” diye konuştu.
“PASİF AŞI GELİŞTİRME ÇALIŞMALARI SÜRÜYOR”
Bir kişinin birkaç kere bağış yapabildiğini de anlatan Dr. Kınık, “Mesela iki defa bağış yapan 560 bağışçımız, üç kere bağış yapan 435 bağışçımız, bir kere bağış yapan 2 bin 260 bağışçımız olmuş. Bunlar yalnızca Kızılay merkezine gelenler. Bir de pandemi hastaneleri ve başka aferez merkezlerinde alınanlar da oluyor. Binaenaleyh yaklaşık 5 bin civarında bağışçımızın Kızılay’a ve gayri merkezlere bazen bir bazen birkaç kere bağış yaptığını söyleyebiliriz” tabirlerini kullandı. İmmün plazma içindeki antikorları saflaştırarak elde edilen ve “pasif aşı” olarak bilinen “hiperimmünglobulin” geliştirme sürecinin de Sıhhat Bakanlığı ile birlikte sürdürüldüğünü belirten Dr. Kerem Kınık, laflarını şöyle noktaladı: “Bunlar, dozu ayarlanmış, bir ilaç üzere hastaya enjekte edilebilecek formlarda endüstriyel üretimi yapılabilecek saflaştırılmış immün palzma olarak tanımlanabilir. Sıhhat Bakanlığı Hıfzısıhha Laboratuvarı’nda buna yönelik çalışmalarda başarılı sonuçlar elde edildi. Üretimine geçebildiğimizde, daha amaçlı ve daha kalıcı bir tedavi noktasında konvelesan plazmayı konumlandırmamıza yol açacak.”
“BAĞIÇILARIMIZI MESKENLERINDEN ALIYORUZ”
Kızılay Çapa Kan Bağış Merkezi’nden Dr Burak Kızanlık, İstanbul’da iki munfasıl noktadaki kan bağış merkezinde immün plazma bağışı alabildiklerini anlatarak şu haberleri verdi: “Kartal Kan Bağış Merkezi ve Çapa Kan Bağış Merkezi’nde plazma bağışlarını topluyoruz. Vatandaşlarımız kendilerini aramamızı beklemeden de www.kanver.org internet sitemizden ya da Alo168 davet hattımızdan arayıp plazma bağışı için istekli olduklarını belirtebilir. İlgili işçi kendilerine ulaşıp gerekirse adreslerinden alarak plazma bağış noktalarına aktarımlarını sağlar ve burada yaklaşık bir saat süren bağış sürecinin akabinde konutlarına bırakılırlar. Bağışçılarımızdan şahsi düzenek içerisinde toplanan plazmaların, 20-24 kademe arasında bir sıcaklıkta tutularak şahsi akülü kutularımızla (Blue Box) Bağcılar’da bulunan Yer Kan Merkezi’ne aktarımı sağlanıyor. Orada gerekli süreçler ve testler yapıldıktan sonra biyobankamızda depolanıyor ya da muhtaçlığı olan hastalar için acil olarak hastanelere sevk edilebiliyor. Biz burada günde 32 randevuyu tamamlayabilecek kapasitedeyiz. Muhtaçlık halinde 50’ye de ulaşabiliyoruz. Vatandaşlarımızdan tek ricamız, randevularına sadık kalmaları ve vaka sayısı azaldı diye düşünüp bağışçı olmayı ihmal etmemeleri. Zira sıradanlaşmanın başlamasıyla birlikte plazma bağışlarında da azalmalar gözlemliyoruz.”
ÖTEKI HASTALAR KURTULSUN DİYE ISTEKLI OLDULAR
Erkek kuaförü olan Ahmet Kurfeyiz (53), mart ayı ahir teşhis aldığını ve iki hafta hastanede yattığını anlatarak “Ateş, baş ağrısı, ishalin eşlik ettiği, ağır bir tabloydu. 21 Mart’ta hastaneye yatırıldım 13 gün hastanede tedavi gördüm. Güzelleştikten sonra kendim istekli oldum. Gerekli kriterleri sağlayınca birinci sefer 15 gün evvel bağış yaptım. Bu 2. sefer plazma başında bulunuyorum” dedi. Elektrik teknisyeni Hasan Kavalcı (47) ise belirtilerden şüphelenince 31 Mart sabahı hastaneye başvurduğunu ve PCR testi müspet çıkınca üç gün hastanede tedavi görüp taburcu edildiğini anlatarak, “Sonrasında 45 gün yalnız yaşamak zorunda kaldım. Test sonucum negatif çıkana dek ailemden, çocuklarımdan uzak yaşamak zorunda kaldım. Allah’a şükürler olsun atlattın. Istekli olmayı planladığım günlerde Kızılay bana ulaştı ve bağışçı oldum. Ben çektiğim için bir oburunun da acı çekmesini ve bu hastalık yüzünden kıvranması istemedim” diye konuştu.
EKSİ 70 AŞAMADA ŞOKLANIP BİYOBANKAYA GÖNDERİLİYOR
Kızılay’ın İstanbul’da iki biyobankası bulunuyor. Kartal Kan Merkezi ve Bağcılar Kan Merkezi’ndeki biyobankalarda İstanbul’da bağışlanan immün plazmalar saklanıyor. Bağcılar Kan Merkezi’nden Tıbbi Laboratuvar Teknisyeni Ömer Alım, bağışlanan immün plazmanın kendilerine ulaştıktan sonraki sürecini şöyle özetledi: “Bağışçıdan plazma yekuna süreci tamamlandıktan sonra plazmaferez eserlerimiz kan aktarım araçlarımızla münasebetli ısıda ve koşullarda tarafımıza ulaştırılır. Burada evvel sisteme kabulleri yapılır daha sonra ölçüsüne nazaran bu eserleri kişisel cihazlarımızda külliyen steril olarak 200’er mililitrelik tekli aktarım torbalarımıza bölüyoruz. Bir torba bağıştan ortalama üç ünite plazmaferez çıkar umumiyetle. Bu sürecin akabinde kan kümesine nazaran etiketlemesi yapılır ve kutulara yerleştirilip şoklama cihazı dediğimiz kişisel dolaplarımıza yerleştirilir. Buradaki maksadımız, plazma eserlerimizi eksi 70 noktalık bu dolaplarda bir saat içinde eksi 30 noktanın altındaki sıcaklığa düşürmek ve eserin 3 yıla kadar saklanabilmesini sağlamak. Bu cihazın akabinde torbalar, gerekli güvenlik test sonuçları çıkana kadar karantina dolaplarımızda bekletilir. Testi berrak çıkanlar biyobankamıza teslim edilir.”
Memurlar
