Küçük çocuğu olan anne babaların en sık kurdukları cümlelerin başında “Çocuğum çok iştahsız, yemek yemiyor” ya da “çok yemek seçiyor” gelir. Aslında bu durum büyüyüp okul çağına gelince de pek değişmez. Elinde kaşıkla bir tabak yemek yedirinceye kadar saatlerce çocuğunun peşinde koşan anne bitap düşerken, çocuğun yeme alışkanlıkları da yaşı büyüdükçe daha çok sıhhatsiz yiyeceklere yanlışsız evrilir.
Halbuki bilimsel çalışmalar çocuğun sağlıklı yiyecekleri “sevmeyi” öğrenebileceğini gösteriyor. İnsanların tat algısı daha anne karnındayken oluşmaya başlıyor. Bebeklerin ağızlarında yaklaşık 30 bin tat algılayıcı bulunuyor. Ağız içinde lisanda, damakta ve yanaklarda bulunan tat algılayıcılarının sayısı yaşlandıkça sayıları azalmaya başlıyor. Bunlar sağlıklı bir yetişkinde 9 bine kadar düşüyor.
Sağlıklı beslenme alışkanlıklarının temelinin atıldığı çocukluk devrinde sağlıklı yiyeceklerin çocuklara nasıl sevdirilebileceğini, Danimarka’da çocuklar ve büyükler üzerinde “tat öğreticiliği” üzerine çalışmalar yapan Danimarka Aarhus Üniversitesi Prof. Dr. Karen Wistoft’la konuştuk. Sabri Ülker Vakfının düzenlediği “Uluslararası Beslenme, Sıhhat Okuryazarlığı ve Eğitim Konferansı”na katılan. Dr. Wistoft, Danimarka’da 2014 yılında başlatılan bir “Taste for Life” ismi verilen bir projede yiyeceklerden tat almayı öğretiyor. “İyi bir hayat, tat almayı öğrenerek sağlanabilir” diyen Prof. Dr. Wistoft, tat hissinin, sağlıklı gelişime, hastalıklardan uzak kalmaya ve keyifli hissetmeye yardımcı olduğunu belirterek, birebir vakitte berbat beslenmenin de önüne geçebileceğini söylüyor.
TADIN YEDİ BOYUTU VAR
Tat alma hissinin yalnızca ağız içindeki algılayıcılar ve beyinle sonlu olmadığını belirten Prof. Dr. Wistoft, bütün bunların yanı sıra ruh halimiz, anılarımız, içinde bulunduğumuz durum, etrafımızla irtibatımızın de yiyeceklerden aldığımız lezzetin de tesirli olduğunu vurguluyor. Tat sisteminin ruhsal, zihinsel ve toplumsal sistem olmak üzere üç ana noktada toplandığını söz eden Prof. Dr. Wistoft “Psikolojik sistemini, sinirsel yansılar ve algımız yönetirken, zihinsel sistem şuur, anılar ve deneyimlerden oluşmaktadır. Toplumsal sistem ise irtibat, iyi anlaşmak ve yemeği aile yahut arkadaşlarla yemekle gelişir. Bunlar da tadın yedi boyutunu meydana getirir” diyor.
BİRLİKTE YEMEK YAPIN
Bilhassa annelerin çocukları mutfaktan uzak tutmaya çalıştığını söyleyen Prof. Dr. Wistoft, bunun kıymetli bir yanılgı olduğunu söz ediyor. Annelerin yemek yaparken çocuklarını mutfağa sokmalarını tavsiye ederek “Yemek yapan yahut yapılmasına yardım eden çocuklar bu sırada atıştırırlar. Böylelikle yemek olarak önüne gelmeyen kimi tatları da öğrenir. Bu yüzden çocuklarınızı yemek üretim sürecine dahil edin ve yaşlarının yettiği vakit da bırakın mutfağı fethetsinler” diye anlatıyor.
YEMEK İSTEMİYORSA
Zorlamayın öğretin
Anne babaların çocukların yemek alışkanlığı ile ilgili yaptığı en büyük yanılgı seçici ve yemeğe ilgisiz olarak görmeleri. Bunun için yemek istemediği yiyecekleri yemeye zorluyorlar. Çocuğun tat zevkini yönetmeye çalışmak beyhude bir gayret ve yanlış bir algı. Yetişkinler çocukların tat zevkini denetim etmeye çalışmak yerine o tadı sevecek hale getirmektir.
SAĞLIKLI YEMEK
Lezzetliyse yer
Çocukların sağlıklı yiyeceklerin tadını sevmelerinin önündeki mahzur, sunumu. Şayet sağlıklı yemek lezzetliyse ve tadı hoşsa çocuklar sorunsuz bir halde yiyecektir. Sağlıklı yemek demek tatsız, lezzetsiz çocukların sevmediği yahut sıkıcı bulduğu yemek olmamalıdır.
SİZ DE YİYİN
Rol model olun
Anne babanın çocukların sağlıklı yiyecekleri tercih etmesindeki rol model olmaları çok değerli. Siz yemek seçerseniz, kimi yiyecekleri sevmediğinizi çocuğun yanında söylerseniz makus örnek olursunuz. Çocuk tadını bilmeden, denemeden o yiyecekleri yemeyi reddeder.
AİLE YEMEKLERİ
Masaya birlikte oturun
Yiyeceklerle örnek olmak kadar kıymetli bir öteki mevzu da masaya birlikte oturulmasıdır. Çocuk oturabilecek yaşa geldiğinde masaya oturmalı ve günün bahislerinin tartışıldığı, ailenin en çok irtibatta olduğu bu anı birlikte yaşamalı. Böylelikle tatlarla bağdaştırabileceği hoş anılar da beynine kaydolur.
ABUR CUBUR DÜŞKÜNLÜĞÜ
Neden tatlı sever?
Herkesin başında “çocuklar neden şekerleme, çikolata, abur cuburları daha çok sever?” sorusu var. Çocuklar daha tatlı ve yağlı yiyeceklere yönelme içgüdüsüyle doğar. Anne sütü yağlı ve şekerli olduğundan bebekler bu tada karşı hassastır. Öbür tat ve dokuları öğrenmeleri gerekir.
ZİYNETİ KOCABIYIK
Memurlar
