Yaygın görülen bir demans (bunama) tipi olup beyin hücrelerinin yok olmasına neden olan ilerleyici bir nörolojik hastalık olan Alzheimer, hakkında açıklamalarda bulunan Medicana Kadıköy Hastanesi Nöroloji Uzmanı Uzm. Dr. Şebnem Usta, “Dünya genelinde 2010 yılı için 35,6 milyon demanslı birey bulunduğu saptanmış olup bu sayının önümüzdeki her 20 yılda iki katına çıkacağı iddia edilmektedir” tabirlerini kullandı. İleri yaşlarda deman görülme riskinin arttığını lakin bunun yalnızca yaşlanma ile ortaya çıkan bir belirti olmadığını belirten Usta, “Alzheimer hastalığının sebebi tam olarak bilinmemekle birlikte, genetik ve çevresel faktörlerin tesirli olduğu gözlemlenmiştir. Genel kabul görmüş risk faktörleri yaş, cinsiyet ve aile hikayesidir. Hipertansiyon, diyabet, kolesterol yüksekliği üzere kimi kronik hastalıklar, düşük eğitim düzeyi, düşük sosyo-ekonomik seviye, demir-alüminyum-kurşun-bakır üzere toksik hususlara maruz kalmak, östrojen eksikliği, menopoz, enfeksiyon, beslenme yetersizlikleri, homosistein yüksekliği, vitamin B12 eksikliği, hipotiroidi, inme üzere çok sayıda risk faktörünün de Alzheimer hastalığının meydana gelmesinde tesiri olabileceği düşünülmektedir” diye konuştu.
HASTALIK MÜHLETİ 1,5 İLE 15 YIL ORTASINDA
Alzheimer hastalığının klinik tablosunda erken evrede söz bulmada zorluk, unutkanlık, kişilik değişikliği, hesaplamada zorluklar, eşyaları kaybetme, soru yahut cümlelerin tekrarı, hafif oryantasyon bozukluğunun olduğunu belirten Usta, hastaların yeni bir bilgi öğrenme kapasitesinin hudutlu olduğuna dikkat çekti.Hastalığın son evresinde, bireylerin yatağa bağımlı hale gelebileceğine vurgu yapan Usta, “Yatak yarası enfeksiyonları, akciğer embolisi yahut enfeksiyonu, üriner enfeksiyon, beslenme bozuklukları üzere durumların yarattığı olumsuz sonuçlar esas vefat nedenlerini oluşturur. Hastalık müddeti 1,5 yıl ile 15 yıl arasındadır” dedi.
Usta, “İleri evrede ise; beslenmede bağımlılık, idrar kaçırma, hareket etme ile ilgili sorunlar, yatağa bağımlılık ve konuşamama oluşabilmektedir. Orta evrede hafıza kaybında artış, uygunsuz söz kullanma, öz bakım yeteneklerinde bozulma, kişilik değişiklikleri, gece ve gündüzü karıştırma, geceleri artan huzursuzluk ve uykusuzluk, akraba/arkadaş hatırlayamama, bağlantı zorluğu, gezinme, halüsinasyon, huzursuzluk ön plandadır. Yeni bir bilgi öğrenme yetenekleri kaybolmuştur. Konut dışında tek başına dolaşamazlar ve konut dışında kaybolabilirler” tabirlerini kullandı.
“DEMANSI DURDURMAK YA DA YAVAŞLATMAK MÜMKÜN”
Demans hastalığının ilerlemesini durdurmak ya da yavaşlatmanın mümkün olduğunu fakat hastalığın büsbütün yok olmasının mümkün olmadığını söz eden Usta, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Demansa neden olan hastalıkların birçoklarının kesin tedavisi yoktur ve kullanılan ilaçlar çoklukla semptomatik tedaviye yöneliktir. Olağan basınçlı sıvı birikmesi, vitamin B12 eksikliği, hipotiroidi ya da öbür metabolik bozukluklara bağlı demansiyel sendromlar tedaviye iyi cevap veren tablolardır. Bu sebeple bir kısmı da tedavi edilebilir demanslar listesi içinde yerlerini almıştır. Demans tedavisinde öncelikle hastanın algısını bozabilecek ilaçları kesmek ve sistemik hastalıkları tedavi etmek gerekir. Böylece demansa neden olan hastalığa yönelik spesifik tedaviye başlanabilir.”
60 YAŞ ÖNCESİNİN YÜZDE 50’SİNDE AİLE HİKAYESİ BULUNUYOR
Genetik ve çevresel faktörlerin etkileşimi ile Alzheimer hastalığının oluştuğunu belirten Usta,
“Tüm Alzheimer hastalığı olgularının yüzde 1’inden azı kalıtsal olma özelliği taşır. Alzheimer hastalığının 40-50 yaş aralığında başladığı durumlarda aile hikayesi daha ön plandadır. 60 yaştan evvel başlayan olayların yüzde 50’sinden fazlasında aile öyküsü vardır. Alzheimer hastalığı olan bireylerin çocuklarında Alzheimer hastalığı görülme riski sağlıklı bireylerin çocuklarına nazaran 6 kat fazladır. Genetik mutasyonlar ve birinci derece akrabalarında Alzheimer hastalığı varlığında hastalığa yakalanma riski yüzde 29,2 ile yüzde 61,4 oranı ortasında değişir” diye konuştu.
“BESLENME ALZHEİMER İLE YAKINDAN İLİŞKİLİ”
Kollayıcı yaklaşımlardan biri olan beslenmenin Alzheimer hastalığı ile yakından bağlantılı olduğuna dikkat çeken Usta, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Bugüne kadar yapılmış olan çalışmalarda antioksidan özelliğe sahip vitamin ve minerallerin Alzheimer hastalığı tedavisinde olumlu tesire sahip olduğu kanıtlanmıştır. Ayrıyeten yüksek ölçüde zerzevat, tam tahıl eserleri, zeytinyağı, kakao, düşük ölçüde hayvansal ve doymuş yağ ve rafine karbonhidrat içermeyen Akdeniz diyetinin Alzheimer hastalığı prevalansını azalttığı belirtilmektedir. Değiştirilebilir risk faktörleri olan kan basıncı denetimi, başka vasküler risk faktörlerinin önlenmesi (obesite, sigara, yüksek kolesterol, diabet), devamlı mental ve fizikî aktivitenin sağlanması Alzheimer hastalığı görülme mümkünlüğünü bariz olarak düşürür. Alzheimer hastalığından ikincil müdafaa algı bozukluğu olan lakin demansı olmayan hastalarda Alzheimer hastalığı gelişim riskini önlemeye yöneliktir. Günümüzde de ispata dayalı tıp bilgisiyle Alzheimer hastalığı tedavisinde tesirleri gösterilmiş moleküller mevcuttur.”
HASTALARIN HAYAT ALANI DEĞİŞTİRİLMEMELİ
Pandemi devrinde Alzheimer hastalarının beşerlerle etkileşimleri kaybolduğunda hastalık süreçlerinin hızlanma eğilimi gösterebiliceğini söyleyen Usta, “Ev içerisinde oyalanabilecekleri aktiviteler yaratılmalıdır. Hastanın hayat alanını mümkün olduğunca değiştirilmemelidir. Koronavirüs hastalarının kimileri ağır bakım hizmeti almak durumunda kalmaktadır. Bu durum da gerilim ve davranışsal meselelerin artmasına neden olabilmektedir. Yapılan kısıtlı sayıdaki çalışmalar Covid-19 enfeksiyonunda demansın ileri yaşta mortaliteyi arttırdığı gösterilmiştir. Demans hastalarında Covid-19 enfeksiyonu deliryum, ajitasyon ve kognisyonda kötüleşme ile karşımıza çıkabilmektedir. Bütün bu sebeplerden dolayı demanslı hastalarda Covid-19 enfeksiyonuna yaklaşım çok taraflı olmalı ve kişiselleştirilmiş bir plan uygulanmalıdır. Pandemi sürecinde demans hastalarına psikososyal dayanak sağlanmalıdır” diyerek kelamlarını tamamladı.
Memurlar
