SANKO Üniversitesi Hastanesi Üroloji Uzmanı da olan Doç. Dr. Küçükdurmaz, hematüri denilen idrarda kanamanın, üriner sistemin rastgele bir yerinden kaynaklanan, makroskopik (gözle görülür) ya da mikroskobik (idrar analizinde görülür) karşılaşılan ve malign de (kötü huylu) olmak üzere birçok hastalığın işareti olabileceğini söyledi.
Doç. Dr. Küçükdurmaz, bu değerli bulgunun muhtemel sebepleri, teşhis yolları ve tedavi seçenekleri ile ilgili bilgiler verdi.
Doç. Dr. Küçükdurmaz “Hematüri, böbrekler, böbreklerden idrar kesesine idrarı taşıyan ve üreter ismi verilen kanallar, idrar kesesi, idrar kesesinden dışarıya idrarı taşıyan ve üretra ismi verilen idrar borusu ve erkeklerde prostat bezinden kaynaklanan çeşitli sorunlara bağlı olarak ortaya çıkabilen bir bulgudur” diye konuştu.
İdrarda kanın iki biçimde saptanabileceğini kaydeden Doç. Dr. Küçükdurmaz, “Herhangi bir nedenle yapılan idrar tetkikinde mikroskop ile incelemede rastlanabilir. Buna ‘mikroskopik hematüri’ denir ve ekseriyetle az ölçüde kanın idrara karışması sonucu oluşur” tabirlerini kullandı.
Doç. Dr. Küçükdurmaz “Hastaların tabibe daha süratli ve panik halde başvurmasına sebep olan makroskopik hematür ise kişinin idrarında kanı görebileceği seviyede ve daha fazla kan hücresinin idrara karışmasıyla oluşmaktadır. Bu durumda idrar pembe, kırmızı, çay rengi yahut kahverengi olabilir” ihtarını yaptı.
Ekseriyetle altta yatan değerli bir patolojiyi işaret eden makroskopik hematüride hastaların en az yarısında değerli bir ürogenital sistem hastalığı bulunduğunu vurgulayan Doç. Dr. Küçükdurmaz, bu nedenle, makroskopik hematürinin altta yatan nedenini belirlemek için kesinlikle ileri kıymetlendirme yapılması gerektiğini anımsattı.
Doç. Dr. Küçükdurmaz, idrarda kanamaya en sık yol açan nedenleri şöyle özetledi:
“İdrar yolu iltihabı hastalıkları, bunların başında en sık sistit; prostat iltihabı ve kanseri, prostatın iyi huylu büyümesi üzere erkeklerde prostat hastalıkları; böbrek iltihabı ve kanseri üzere böbrek hastalıkları; böbrek ve idrar yollarındaki taş hastalığı ve mesane kanseridir.
Bayanlarda adet devrinde idrara kanın karışması kazara idrar kanaması olarak kıymetlendirilebilir, o yüzden bu hususta dikkatli olunmalıdır. Bu durum idrarda kanama olduğunu göstermez.
Kan sulandırıcı ilaçlara dikkat
Kan sulandırıcı ilaç kullanımının da (aspirin de dahil) idrara kan karışmasına yol açabileceğine vurgu yapan Doç. Dr. Küçükdurmaz, şöyle devam etti:
“Yoğun antrenman sonrası idrarda kan saptanabilir, yük kaldırmak yahut aerobik antrenman buna sebep olabilir. Böbrek ve idrar yollarının hasar gördüğü travmalarda (trafik kazası, spor yaralanmaları, vb.) idrara kan karışabilir. İdrarda kan saptanması durumunda kesinlikle araştırılmalı ve neden kaynaklandığı ortaya konulmalı. Hem idrar yolları sıhhati hem de genel sıhhat açısından tedaviyi gerektiren bir durum varsa, vaktinde teşhis ve tedavi edilmesi kıymetlidir.”
Kanamanın sebepleri
Doç. Dr. Küçükdurmaz, idrarda kanamaya sebep olacak hastalıklarla ilgili şu temel bilgileri paylaştı:
“Sistit (mesane enfeksiyonu): Bu olgularda çoklukla idrar yaparken yanma, sık idrara gitme, gece idrara kalkma, tuvalete sıkıntı yetişme üzere bulgular görülür. Sistit bilhassa bayanlarda sık karşılaşılan bir durumdur. Çoklukla antibiyotik ile çarçabuk tedavi edilebilir. Menopoz sonrası periyotta ve cinsel olarak yeni faal olan bayanlarda tekrarlamalar görülebilir. Bu türlü durumlarda yinelemeleri önlemek için doktor kimi tedbirler önerecektir. Üstteki tabloya titreme, ateş ve yan ağrısının eklenmesi, hadisenin kolay bir sistit olmaktan çıktığının ve böbreklerin de iltihabi vakaya karıştığının bulgularıdır. Bu durumda kişinin acil olarak bir uzmana başvurması gerekir. Üriner sistem taş hastalığı: Karın yan tarafında bele vuran çok şiddetli ağrı, bulantı ve kusma ile birlikte olan idrar kanaması ekseriyetle taş hastalığını düşündürür. Bu durumda taş hastalığını ortaya koymak için ultrasonografi yapılır ya da batın tomografisi çekilir. Taş saptanması durumunda taşın yerine ve boyutuna nazaran tedavi planlanır. Prostat hastalıkları: Prostat erkek üreme sisteminde yer alan bir salgı bezidir. İltihaplandığı durumlarda sık idrara çıkma, idrarda yanma ve ağrı, ateş ve bunlara eşlik eden idrarda kanama olabilir. Yaşla birlikte prostat büyüyebilir ve erkeklerde ileri yaşlarda sıkça rastlanan birtakım işeme sorunlarına yol açabilir. Bu durumda da idrarda kan görülebilir. Erkeklerin en sık saptanan kanseri olan prostat kanserinde de idrarda kanama saptanabilecek bulgulardan birisidir. Mesane kanseri: Kanamanın idrarda gözle görünecek kadar ağır olması, bilhassa de pıhtılar içermesi çoklukla önemli bir hastalığın habercisi olabilir. Bu türlü bir durumun bir kere yaşanması bile, asla ihmal edilmemelidir. Böbrek ve idrar yollarından kaynaklanan makûs huylu bir hastalığın belirtisi olabilir. Ülkemizdeki en sık kanserlerden biri olan mesane kanserinin en değerli belirtisi idrarda ağrısız kan görülmesidir. Bilhassa sigara kullanımı olan bireylerde risk daha fazladır. Böbrek kanseri: Sık olmamakla birlikte idrarda kan görülmesi böbrek kanserinin bulguları ortasında yer almaktadır. Yeniden sigara kullanımı olan, obez yahut hipertansif bireylerde böbrek kanseri riski daha yüksektir.”
Hastalığın teşhis ve tedavisi
Tabibi teşhis konusunda yönlendiren en kıymetli ögenin, hastadan alacağı rahatsızlığa ilişkin öykü olduğunun altını çizen Doç. Dr. Küçükdurmaz, kanamanın müddetinin, kanamaya eşlik eden bulguların varlığının tanıya giden yolda yol gösterici olduğunu kaydetti:
İkinci kıymetli etabın, kişinin fiziki muayenesi olduğunu, bunlardan sonra laboratuvar ve görüntüleme tetkiklerinden yararlanılacağını söyleyen Doç. Dr. Küçükdurmaz, kelamlarını şöyle tamamladı:
“Tanıda İdrar ile ilgili ek birtakım tetkikler, birtakım kan testleri, idrar yolları ultrasonografisi – bilgisayarlı tomografisi yahut manyetik rezonans görüntüleme (MR) gerekli durumlarda tabip tarafından istenebilir. İdrar kesesinin içine ışıklı bir kamerayla bakılan endoskopik süreç (sistoskopi) ve biyopsi birtakım durumlarda gerekebilir.
Sonuç olarak idrarda kan saptanması değerli bir hastalığın belirtisi olabilecek önemli bir bulgudur ve kesinlikle kıymetlendirilmesi gerekir. Neden saptandıktan sonra uygun tedavi seçenekleri ile hastalığın ortadan kaldırılması hedeflenmektedir.”
Memurlar
