Sıhhat Bilimleri Üniversitesi (SBÜ) Kartal Koşuyolu Yüksek İhtisas Eğitim ve Araştırma Hastanesi Kardiyoloji Uzmanı Doç. Dr. Regayip Zehir, AA muhabirine yaptığı açıklamada, aortun kalpcilt çıkan ana damar olduğunu ve tüm bedeni besleyen damar ağını sağladığı üzere, kalbin kendini besleyen koroner damarların da bu ana damardan köken aldığını aktardı.
Kalbi çepeçevre saran bu koroner damarların solda ve sağda olmak üzeri iki tane olduğunu, bu damarlarda vakitle çeşitli risk faktörlerinin ve yaşlanmanın tesiriyle “ateroskleroz” denilen damar sertleşmesinin geliştiğini söz eden Zehir, damar sertliğinin “aterom” yahut “plak” olarak isimlendirilen sarkanın değişik oranlarda damarı tıkayan içi yağ asitleri, kolesterol ve iltihabi hücrelerden oluşan damar iç yüzeyindeki lezyonların oluşmasına neden olduğunu anlattı.
Zehir, bu duruma koroner arter hastalığı dendiğini belirterek, şunları kaydetti:
“Damarda oluşturdukları daralmanın derecesinden bağımsız olarak, bu plakların artmış gerilim yahut risk faktörleri ile alakalı öteki bir nedenle yırtılması, damarın pıhtı ve yağdan oluşan bir tıkaç ile tıkanmasına sebep olur. Bu durum kalp krizidir. Kalbi besleyen kan damarı tıkandığı için kalp kası gereğince oksijen alamaz ve sonuçta kalp dokusu hasara uğrar. Koroner arter hastalığı ve neden olduğu kalp krizi ülkemizdeki yaygın sıhhat sıkıntılarından biridir. Yaşlanmayla birlikte görülme sıklığı artmakla birlikte toplumun her kesitinde görülebilir. Kalp krizi için en yüksek riskli küme, kanıtlanmış kardiyovasküler sistem hastalığı, geçirilmiş miyokart enfarktüsü, akut koroner olay, koroner damarlara revaskülarizasyon (stent, balon, ameliyat) ve başka arteriyel revaskülarizasyon süreçleri, damar tıkanıklığına bağlı felç, periferik (kol, bacak) damar hastalığı, ileri evre böbrek yetmezliği, şeker hastalığına bağlı organ işlevlerinde bozulma (bunlardan rastgele birinin olması yeterli) olan şahıslardır. Günümüzde her 7 bireyden 1’i kalp krizi riskiyle karşı karşıya. Sıhhatsiz beslenme ve sigara tüketiminin artması nedeniyle gençlerde de kalp krizi sıklığı artmaktadır. Herkes kalp krizi geçirmeye aday olsa da kimileri daha fazla risk altındadır.”
Kalp krizi riskini artıran bu faktörlere dikkat
Kalp krizi riskini artıran faktörlere ait de bilgi veren Doç. Dr. Zehir, bunları şöyle sıraladı:
“- Yaş: 45 yaş ve üstü erkeklerin ve 55 yaş ve üstü bayanların kalp krizi geçirme mümkünlüğü, genç erkek ve bayanlara nazaran daha yüksektir.
– Cinsiyet: Kalp krizi riski açısından bayanların yaklaşık 10 yıllık bir avantajı kelam konusu. Yani 50 yaşında bir erkeğin riski yaklaşık 60 yaşında bir kadınınki kadar. Bu avantaj bayanlardaki östrojen hormonunun gözetici tesirinden kaynaklanır.
– Tütün: Sigara yahut tütün mamulleri kullanımı yahut uzun müddet maruziyeti damar hasarını tetikler ve hızlandırır.
– Yüksek tansiyon: Vakitle yüksek tansiyon, kalbinize giden arterlere ziyan verebilir. Obezite, yüksek kolesterol yahut diyabet üzere öbür durumlarda ortaya çıkan yüksek tansiyon riskinizi daha da artırır.
– Yüksek kan kolesterolü yahut trigliserit düzeyleri: Yüksek seviyede düşük yoğunluklu lipoprotein (LDL) kolesterol (kötü kolesterol), büyük olasılıkla arterleri daraltacaktır. Diyetinizle ilgili bir cins kan yağı olan yüksek trigliserit düzeyi de kalp krizi riskinizi artırır. Bununla birlikte, yüksek seviyede yüksek yoğunluklu lipoprotein (HDL) kolesterol (iyi kolesterol) riskinizi azaltabilir.
– Obezite: Obezite, yüksek kan kolesterol düzeyleri, yüksek trigliserit düzeyleri, yüksek tansiyon ve diyabet ile irtibatlıdır. Beden yükünüzün yalnızca yüzde 10’u kadar kilo vermek bile bu riski azaltabilir.
– Diyabet: Pankreasınız tarafından salgılanan hormonu (insülin) gereğince üretememek yahut insüline uygun biçimde cevap verememek bedeninizin kan şekeri düzeylerinin yükselmesine neden olarak kalp krizi riskinizi artırır.
– Metabolik sendrom: Bu sendrom, obezite, yüksek tansiyon ve yüksek kan şekeriniz olduğunda ortaya çıkar. Metabolik sendroma sahip olmak, kalp hastalığı geliştirme olasılığınızın, sahip olmadığınız duruma nazaran iki kat daha fazla olmasını neden olur.
– Ailede kalp krizi hikayesi: Kardeşleriniz, ebeveynleriniz yahut büyükanne ve büyükbabanız erken kalp krizi geçirdiyse (erkekler için 55 yaşına ve bayanlarda 65 yaşına kadar) yüksek risk altında olabilirsiniz.
– Fizikî aktivite eksikliği: Hareketsiz olmak yüksek kan kolesterol düzeylerine ve obeziteye neden olur. Sistemli antrenman yapan şahıslar, düşük tansiyon dahil olmak üzere daha iyi kalp sıhhatine sahiptir.
– Gerilim: Gerilime kalp krizi geçirme riskinizi artıracak formlarda cevap veriyor olabilirsiniz. Çalışma yahut aile içi gerilim, toplumsal izolasyon, depresyon, anksiyete, çok sonluluk hali, bir travma sonrası gelişen gerilim bozuklukları kalp krizleri için risk oluşturur.
– Yasa dışı husus kullanımı: Kokain yahut amfetamin üzere uyarıcı ilaçların kullanılması, koroner arterlerinizde kalp krizine neden olabilecek bir spazm tetikleyebilir.
– Preeklampsi hikayesi: Hamilelikte yüksek tansiyona neden olan bu durum, hayat uzunluğu kalp hastalığı riskini artırır.
– Otoimmün hastalıklar: Romatoid artrit, gut yahut lupus (kelebek hastalığı) üzere bir duruma sahip olmak kalp krizi riskinizi artırabilir.
– Alkol: Bir anda fazla yahut uzun mühlet çok alkol tüketimi kalp krizine neden olabilir.
– Periodontal hastalık: Berbat ağız hijyeni nedeniyle ağızda üreyen bakteriler koroner arterlerde damar sertliğine neden olabilir. Kalp krizi riskinin bu hastalarda arttığı gösterilmiştir.
– Kandan ölçülebilen biyobelirteçler: İltihap belirteci olan C-reaktif protein, bir enzim olan lipoproteinle-ilişkili fosfolipaz 2, bir kan yağı-proteini olan lipoprotein (a), bir amino asit olan homosistein, bir pıhtılaşma faktörü olan fibrinojen seviyeleri kalp krizi riski ile bağlı olabilir. Kalp krizi sırasında kalp dokusunun yıkılması ile açığa çıkan troponin denilen yapı taşlarının kanda belirli oranın üzerinde tespit edilmesi kalp krizi risk göstergesi değil, kalp krizi göstergesidir.
– Genler: Bu bahiste açıkça suçlanan bir gen tespit edilmiş değil. Ama ailesel kolesterolemiler denen genetik hastalıkların kalp krizi riskini arttırdığı bilinmektedir. Hatta kolesterol düşürücü tedavilerin aktiflikleri birinci olarak bu hasta kümesinde kanıtlanmıştır.”
Memurlar
