ING’nin IPSOS ile birlikte yaptığı Tasarruf Eğilimleri Araştırması’na nazaran; Türkiye’de tasarruf yapanların oranı 2020 üçüncü çeyreğinde yüzde 20,2’ye çıkarak 2011 yılından bu yana en yüksek düzeye ulaştı. Türkiye’de kişi başı tasarruf ölçüsü ise 15 bin lira civarında bulunuyor.
Türkiye’de yurt içi tasarrufların yatırımların gerisinde kalması sonucu büyümenin kaynağı olan yatırımlar daha çok dış tasarruflar ile finanse ediliyor. Yüksek ve sürdürülebilir büyümenin sağlanması ile dış kaynaklara olan bağımlılığın azaltılmasında yurt içi tasarrufların artırılması büyük değer taşıyor. Lakin, Türkiye’nin dünya tasarruf ligindeki yeri pek parlak değil. Tasarruf yapanların oranı yüzde 20,2 oranıyla 2011 yılından bu yana en yüksek düzeye ulaşsa da hanehalkı tasarrufları istenilen düzeyde değil. Türkiye’de tasarruf yapan hanehalkı, yüklü olarak ya banka hesabı açıyor ya da işe yapılan yatırım araçlarını tercih ediyor.
YASTIKALTI VARLIKLARI İKTİSADA KAZANDIRALIM
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın da son günlerdeki konuşmalarında dikkat çektiği tasarruf konusu, Türkiye’nin yatırım için muhtaçlık duyduğu finansmana kaynaklık edeceği için büyük kıymet taşıyor. Vatandaşlardan yastık altı varlıklarını iktisada kazandırmaları davetinde bulunan Erdoğan’ın konuşmalarında kazan-kazan vurgusu dikkat çekiyor: “Kendilerini inançta hissetmek ismine konutlarında döviz ve altın tutan vatandaşlarıma buradan bir davet da bulunmak istiyorum. Bu vatandaşlarımızdan ulusal servetimiz olan, konutlarındaki döviz ve altını çeşitli finans araçlarına yatırarak, iktisada ve üretime kazandırmalarını istiyorum.”
OECD ORTALAMASININ ÜZERİNDEYİZ LAKİN
Yapılan çalışmalara nazaran; Türkiye’nin yurt içi tasarruf oranı toplam yatırım oranının gerisinde kalmaya devam ediyor. Tasarruf-yatırım açığının sürüyor olması Türkiye’de yurtiçi tasarrufların artırılması konusunun hala kıymetli olduğunu gösteriyor. Türkiye’nin tasarruf oranı dünya ortalamasına yakın olmakla birlikte gelişmekte olan ülkeler ile Ortadoğu ve Kuzey Afrika ülkelerinin tasarruf oranlarının gerisinde. Türkiye’nin tasarruf oranının OECD ortalamasından yüksek, lakin içinde yer aldığı Orta-Yüksek Gelir kümesinden daha düşük olduğu dikkat çekiyor.
GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERİN GERİSİNDEYİZ
Çin ve Hindistan’ın da içinde yer aldığı gelişmekte olan Asya ülkeleri en yüksek tasarruf oranına sahip. Gelişmekte olan Asya ülkelerinde tasarruf oranı, 2017 yılında yüzde 41,0 oldu. Bu ülke kümesinde gözlenen yüksek tasarruf oranlarında son yıllarda görülen güçlü büyüme performansının da tesirli olduğu bedellendiriliyor. İlgili bölge 2000-2017 devrinde yıllık ortalama yüzde 7,8 oranla büyürken, birebir devirde ortalama dünya büyümesi 4,1 civarında kalmıştır.
BES’te toplam portföy büyüklüğü 171 milyar TL
Kişisel emeklilik sistemi 2020 Aralık ayı prestiji ile 17.yılını geride bırakarak 12,6 milyon iştirakçiye ulaştı. Bu iştirakçilerin 6,9 milyonu İstekli BES ve 5,7 milyonu Otomatik İştirak Sistemi’nde (OKS) yer aldı. 2020 sonu itibariyle BES’te toplam portföy büyüklüğü yaklaşık 171 milyar TL oldu. Bu büyüklüğün 160 milyar TL’lik kısmı istekli BES ve11 milyar TL’lik kısmı OKS’de yer aldı. İstekli BES portföy büyüklüğü 2019 sonuna nazaran yaklaşık yüzde 34 büyüme kaydetti. OKS portföy büyüklüğü 2019 sonundaki 8,2 milyar TL’lik bedelinden 2020 Aralık ayı sonunda 11 milyar TL’ye ulaşarak yüzde 38 arttı.
Bankalara da misyon düşüyor
Vatandaşların birikimlerinin yatırıma yönlendirilmesinde bankalara da büyük misyon düşüyor. Topladığı mevduatları tüketici kredisi olarak vermekten fazla; yatırım, üretim, istihdam ve büyüme odaklı krediler olarak kullandırılması öneriliyor. Türkiye’deki mevduat bankaların verdiği 3 trilyon 605 milyar liralık kredinin 653 milyar lirası tüketici kredilerinden oluşuyor. Bu tüketici kredileri; 252 milyar 62 milyon lirası konut, 9 milyar 276 milyon lirası taşıt ve 392 milyar 383 milyon 152 bin lirası başka krediler oluşturuyor.
TL’YE DÖNÜŞ DEVAM EDİYOR
Bankacılık bölümünün mevduatı arttı; 3,7 trilyon liranın üzerinde. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası istatistiklerine nazaran; bankacılık kesimindeki toplam mevduat (bankalar ortası dahil) 26 Mart ile biten haftada 121 milyar 620 milyon lira artarak 3 trilyon 702 milyar 897 milyon liraya yükseldi. Bu periyotta bankalardaki TL cinsi mevduat yüzde 4,52 artışla 1 trilyon 627 milyar 543 milyon lira, yabancı para (YP) cinsinden mevduat ise yüzde 2,63 artarak 1 trilyon 930 milyar 594 milyon lira oldu.
9,2 milyar $ daha çözüldü
Bankalarda bulunan toplam YP mevduatı, geçen hafta 9 milyar 265 milyon dolar azalarak 252 milyar 442 milyon dolara geriledi. Yurt içinde yerleşik şahısların YP mevduat fiyatı 223 milyar 667 milyon dolar olurken, bunun 140 milyar 195 milyon dolarını yurt içinde yerleşik gerçek şahısların, 83 milyar 472 milyon dolarını da yurt içinde yerleşik hukuksal bireylerin mevduatları oluşturdu.
TASARRUFUN YARISI DÖVİZDE
BDDK datalarına nazaran; Türkiye’deki toplam tasarruf ölçüsü 1 trilyon 864 milyar liraya ulaşmış durumda. 767,6 milyar TL’lik toplam tasarrufu bulunan İstanbul birinci sırada yer alıyor. 6 Kasım 2020 tarihi prestijiyle bireyler ve firmalar döviz mevduatlarının yüzde 54’ünü dolar, yüzde 28.9’unu avro, yüzde 15.2’sini altın, kalanını da öteki para cinsinden tutuyor. 48 vilayette tasarruflardaki döviz oranı yüzde 50’yi geçiyor. Türkiye’de döviz tasarruf oranı en yüksek vilayetlerin İç Anadolu Bölgesi’nde olduğu görülüyor. Mevduatlardaki yabancı para oranı 2003’te yüzde 56.2 ile tepeye çıkmış, 2011’de yüzde 27.6 ile en düşük düzeyini görmüştü.
Memurlar
