11 yaşında görme yetisini kaybeden 54 yaşındaki Ayva, azim ve kararlılıkla çalışarak 1993’te Boğaziçi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi İşletme Kısmı’nı, 1996’da da tıpkı üniversitede yüksek lisansını bitirdi.
Doktora çalışmasına da tekrar birebir üniversitede 2009 yılında başlayan Ayva, “Geç Osmanlı ve Erken Cumhuriyet Devri (1875-1950) Engellilerle İlgili Çalışmalar” bahisli doktora çalışmasını 2021’de tamamlamayı planlıyor.
Lokman Ayva, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Boğaziçi Üniversitesinde Geç Osmanlı Erken Cumhuriyet Devri’ndeki engelli çalışmalarının kendi geliştirdiği kök teorisine nazaran incelenmesini ele alan bir mevzuyu çalıştığını söyledi.
Dersler ve tezin İngilizce olduğunu aktaran Ayva, “Bu yeni bir mevzu. Tarihi olarak çok bilinen, işlenen bir mevzu değil ve çok farklı şeylerle karşılaşınca tezim ister istemez daima güncellenmek, yeni boyutlar kazanmak zorunda kaldı. Hamdolsun o etapları bitirdik, artık son yazım kademesindeyiz, devam ediyor.” dedi.
“Bir medeniyet değişimini de gözlemlemiş oluyorum”
Lokman Ayva, doktora çalışması ve tez konusuna ait bilgi vererek, şöyle devam etti:
“Engellilerle ilgili birtakım problemler var. ‘Bu kadar enteresan, değişik, tuhaf problemler niçin karşımıza çıkıyor da toplumsal bakışı açısı kolay değişmiyor?’ diye kendi kendime sorunca, dedim ki: ‘Bunu araştırmam lazım. Nasıl araştırabilirim? Bugünümüzü etkileyen en yakın tarih ne vakit? Osmanlıların 1850’den sonraki devirleri ve Cumhuriyet’in birinci yılları. Yani bunlar son 20, 30 yılda olmuş şeyler değil. Bundan 100, 150 yıl evvel alınmış kararlar bugünü etkiliyor olsa gerek. Bugüne en yakın tarihten başlamak istedik ve orada çok enteresan bir şeyle karşılaştım. Osmanlı medeniyetiyle Batı medeniyetinin yer değiştirdiği bir tarihe denk geldim. Bu her araştırmacıya nasip olacak bir şey değil. Bu ortada bir medeniyet değişimini de gözlemlemiş oluyorum.”
Medeniyet değişiminin engelliler alanında çok muhakkak olduğuna işaret eden Ayva, Osmanlı medeniyetinden Batı medeniyetine geçişin de engelliler dünyasında da birebir biçimde olduğunu anlattı.
“Bu gerçekleri şimdi benden öbür kimse bilmiyor”
Ayva, görme pürüzüne karşın daha kolay doktora eğitimi alabileceği kısımlar varken, tarih ve bilhassa arşive dayalı çalışma tercih etmesine ait şunları söyledi:
“Doktora yapmaktaki gayem bir gerçeği, doğruyu bulmak. Bu da tez pozisyonda var. Yani yakın tarihteki yapılanları inceleyebilirsem, şu anki meselelerin kökenini bulmuş olurum. Sorun bu. Bunu bulmayacaksam doktora yapmamın bana getirisi yok, niçin kendimi yorayım, diğer işlerle uğraşırım. Hasebiyle bunu iyi ki yapmışım diye çok şükrediyorum. Zira bu gerçekleri şimdi benden öteki kimse bilmiyor. O zamanki yaşayanlar biliyor lakin onların da hepsini birden görme bahtı yoktu, benim o talihim da var. O meseleleri ve tahlilleri o dönemdekilerden daha iyi biliyorum ve şu anda bu problemleri Türkiye’de ya da dünyada benden öteki kimse bilmiyor. Esasen doktora bu demek, özgün bir şey bulmanız lazımdı. Hamdolsun bu türlü bir bahtım oldu. İnşallah bunu herkese bilir hale getirmek gerekiyor, doktora tezi ve gerisinde yapacağımız çalışmalarla. Baktığınız vakit akıl karı değil. Binlerce evrakın ortasında boğuluyorsun, bir de üstelik körü körüne yapıyorsun bu işi. Bir uzman bulmam lazım, bunun için beşerler istekli olarak yardımcı olmak istiyor lakin ben diyorum ki ‘Benim bir daha sizden yardım isteyebilmem için bunun profesyonelce olması lazım.’ Boğaziçi Üniversitesi bana asistan öğrenci veriyor. Üniversite, bütün engelli öğrencilerine asistan verir. O da işimi kolaylaştırıyor. Öteki bir şey de teknoloji, muazzam bir teknolojik imkanım var. Güzel ki teknoloji var diyorum ki bu çalışmaları yapabiliyorum.”
Lokman Ayva, AK Parti’de iki periyot milletvekilliği yaptığını hatırlatarak, bu devirde engellilerle ilgili çalışmalara ait şu değerlendirmesinde bulundu:
“Engellilerle ilgili her türlü çalışmalara katkı sundum diyebilirim. Engelliler Kanunu’nun çıkartılmasından tutun da bakanlıkların yapılarının tekrar kurgulanmasına, engelli eğitiminden kültür hayatına kadar her hayatı düzenleyebilecek, engelliler için ıslahat sayılabilecek birçok düzenleme yaptık. Alışılmış bütün bunlar Sayın Cumhurbaşkanımızın liderliğinde olduğu için biz işin hizmet kısmındaydık. Temel çalışmalar, Sayın Cumhurbaşkanımızın liderliğinde ve direktifleriyle gerçekleşti. Şunu argümanla söylüyorum, Türkiye’nin en süratli değişen toplumsal bölümü engelliler olmuştur.”
“Engelli eğitim görürse mahzurundan de kurtulur”
Türkiye Beyazay Derneği Onursal Başkanlığı vazifesini de yürüten Lokman Ayva, kurumun hafızası durumunda olduğunu lisana getirdi.
Engelli olup da eğitimini tamamlamak isteyenlere davette bulunan Ayva, şunları kaydetti:
“Fakir bir ailenin çocuğuydum, karnımı doyurmak için babamın miras bırakma bahtı yoktu. Eğitim görmeseydim, karnımı nasıl doyuracaktım, muhtemelen dilencilik yapacaktım. Bir engelli için eğitim o kadar kıymetlidir ki eksiyle artı üzeredir. Engelli eğitim görürse işe fayda hale gelir, toplumsal prestiji olur, yuva kurar, çoluk çocuk sahibi olur, üretmeye başlar, yararlı olur. Eğitim görmese bunların hiçbiri olmaz. Köşesinde bekler, birileri bir şey verecektir, karnını doyurursa doyuracaktır, sonra itilip kakılır. Bir engelli eğitim görmezse bilin ki en az ek iki mahzuru vardır lakin bir engelli eğitim görürse mahzurundan de kurtulur. Körlüğümün bana ziyanı yok, yararı var. Bu da eğitim sayesinde.”
Memurlar
