Misyonda yükselmelerdeki imtihansız atamalara ivedilikle müdahale edilmelidir
Sayıştay Başkanlığı, imtihansız vazifede yükselme uygulamalarındaki suiistimallere raporlarında sıklıkla yer vermeye ve tenkitlerini arka arda sıralamaya başlamıştır. Bu durum kamu kurumlarının vazifede yükselme uygulamasında yaptığı suiistimalleri önleyecek yeni düzenleme yapılmasını mecburî kılmaktadır.
Belediyelerdeki imtihansız yükselmeler kısmen düzeltilmişti
Kamu işçi idaresinin istisnalar dışında en makus uygulandığı kurumlar, belediyeler ve bağlı kuruluşlarıdır dersek herhalde abartma olmaz. Sayıştay raporlarına bakıldığında bu durum zati açıkça görülmektedir. Bu nedenle buralarda uygulanan mevzuat yakın vakit içinde değiştirilmişti. Başka kamu kurumlarında yaşananların da belediyelerden kalır yanı yoktur.
Bilhassa hem kamu kurumlarında hem de belediyelerde vazifede yükselme imtihanına girmeden istisnai tekniklerden yararlanılarak müdür takımlarına atanma yaygın olarak kullanılan bir sistemdir. Belediye ve Bağlı Kuruluşları ile Mahalli Yönetim Birlikleri İşçisinin Misyonda Yükselme ve Unvan Değişikliği Temellerine Dair Yönetmelik ile belediyelerde bu durumun önüne kısmen de olsa mani olunmaya çalışılmıştır. Lakin, Etraf ve Şehircilik Bakanlığı’na misyonda yükselmeye ait yöneltilen sorulara bakıldığında imtihansız atamalar için kapı aralığı arandığı açıkça görülmektedir.
Daha evvel Lider Yardımcılığı yapan şef müdür olarak atanabilir mi?
Yönetmelik, 02.07.2020 tarihinde yürürlüğe girdikten sonra gelen soru belediyelerde imtihansız yükselmelerin nasıl devam ettiğini göstermektedir. Bir belediyenin yönelttiği bir soruda 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’na tabi belediye lider yardımcısı takımında yedi ay misyon yaptıktan sonra şef takımına atanan işçinin boş bulunan müdür takımlarına imtihansız atamanın yolunun araştırıldığı görülmektedir.
Soruya verilen karşılıkta; “..Yukarıda yer verilen mevzuat kararları ve açıklamalar birlikte değerlendirildiğinde; mevzuata uygun olarak belediye lider yardımcısı takımına atanan ve bu takımda en az altı ay müddetle misyon yapanların, Belediye ve Bağlı Kuruluşları ile Mahalli Yönetim Birlikleri İşçisinin Misyonda Yükselme ve Unvan Değişikliği Asıllarına Dair Yönetmeliğin 19 uncu unsuruna nazaran idare hizmetleri kümesinde bulunan “müdür ve şube müdürü” takımlarına atanabilecekleri, hasebiyle yedi ay müddetle belediye lider yardımcısı takımında vazife yaptıktan sonra şef takımına atanan işçinin yönetmelikte müdür takımı için belirlenen alt vazifelerde çalışma mühleti kaidesi hariç olmak üzere, aranan öteki özel kaideleri taşıması kaydıyla belediyenizde boş bulunan müdür takımlarından birine atanabileceği değerlendirilmektedir” tabirlerini görüyoruz.
Görüleceği üzere, hala imtihansız yükselmenin metodunun olup olmadığı araştırılıyor. Hasebiyle yapılan düzenleme imtihansız atamayı yalnızca geciktirmiştir.
Değişiklik öncesinde kimi müdürlükler asansör olarak kullanılmaktaydı
İmtihansız olarak belediyelerdeki müdür ve şube müdürü takımına atanmada zabıta müdürü ve itfaiye müdürü takımları asansör olarak sıklıkla kullanılmaktaydı. Bu nedenle imtihansız olarak müdür ve şube müdürü takımlarına atanmayı zorlaştırmak için imtihansız atanılan zabıta müdürü ve itfaiye müdürü takımlarında en az iki yıl çalışma kaidesi getirilmiştir. Daha evvel bu takımlarda bir ay üzere çok kısa mühlet misyon yapanlar imtihansız olarak müdür ve şube müdürü takımına atanabilmekteydi. Adeta zabıta müdürü ve itfaiye müdürü takımları asansör görevi görmekteydi. Yeni düzenleme kısmen de olsa bunun önüne geçmiştir.
Belediyelerdeki idari vazifelere imtihansız yükselmeler merkezi kurumlarda motamot devam etmektedir. Fakat, şuana kadar bu mevzuda önemli bir önlem alınamamış ve genel yönetmelikteki istisnai düzenlemeler motamot devam etmektedir.
Akraba atamaları Etik Şura Kararlarına yansımıştı
Kimi misyonlarda bulunanların daha dikkatli olması gerekmektedir. Su başında bulundum gerekçesiyle testi doldurmaya çalışan çok fazla kamu görevlisine rastlanabilir. Kıymetli olan su başında bulunanların şeffaf prosedürlerle kaplarını dolduramayacak hale getirilmesidir. Bunun yolu da sistem kurmaktan ve şeffaflıktan geçmektedir. Gök kubbenin altında kapalı gizli bir şeyin kalmayacağı bilinmelidir. Yalnızca yanlış işlerin ne vakit ortaya çıkacağını kimse bilemez. Hasebiyle kamu vazifelisi, yaptığı işin ortaya çıkması halinde utanması gerekiyorsa o işi yapmaması gerektiğini bilmelidir.
Kamu Vazifelileri Etik Konseyi 07/03/2018 tarihli kararında kıymetli bir bahse parmak basarak kamu vazifelilerinin atamalarda nasıl hareket etmesi gerektiğinin altını çizmişti. Ümit ederiz ki bu kararlar birçoklarına bilhassa de akrabalarını dama taşı üzere tek tek idari vazifelere dizenlere ders olur. Bu kararda; …Genel Müdürlüğü’nün terfilerde mevzuata uygun davranmadığı, misyonda yükselme imtihanı yapılarak şube müdürü takımlarına asaleten atama yapmak yerine bu takımların büyük kısmına liyakatsiz ve idarecilerin akrabası olan şahısların vekaleten görevlendirildiği, 52 şube müdürü takımının 45 adedinin vekaleten ve tedviren yürütüldüğü, kelam konusu Genel Müdürlüğün İnsan Kaynakları ve Eğitim Dairesi Lideri’nin kızının mevzuata muhalif halde şube müdürü olarak tedviren görevlendirildiği söz edilmiştir.
Genel müdürlükten gelen bilgi ve evraklarda 52 şube müdürlüğünün 6’sının tedviren 39’unun vekaleten yürütüldüğü münasebetiyle kelam konusu genel müdürlüğe vekaleten yahut tedviren görevlendirme sürecinin yaklaşık % 90’lık bir oran ile daima hale getirildiği tespit edilmiş olup, meslek ve liyakat unsurları kamu işçi rejimini düzenleyen 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’ndaki temel prensiplerindendir. Ayrıyeten 657 sayılı Kanun’un 86’ncı hususunda yer alan vekaleten görevlendirmenin fakat aşikâr şartlarda süreksiz ve istisnai hallerde başvurulabilecek bir prosedür olarak düzenlendiği, tedviren görevlendirmeye ise maddede yer verilmediği, dolayısı ile kelam konusu genel müdürlüğün vekaleten ve tedviren atama metodunu genel ve daima bir sistem haline getirmesi 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 3. hususunda belirlenmiş olan meslek ve liyakat prensipleri ile mezkur yönetmeliklere karşıtlık teşkil ettiği anlaşıldığından genel müdür, kamu vazifelileri; tüm aksiyon ve süreçlerinde yasallık, adalet, eşitlik ve dürüstlük prensipleri doğrultusunda hareket ederler kararına karşıt bir süreçte bulunmuştur.
Görüleceği üzere, kapı aralık bırakılırsa birileri geçmeyi kendine hak görebilmektedir. Keşke utanma duygusu bu kadar yerlerde sürünmeseydi.
Belediyelerdeki imtihansız atamalar için getirilen altı ay hududu tahlil mü?
Belediyelerdeki vazifede yükselmeyi düzenleyen yönetmelik kapsamı dışındaki daha üst misyonlarda bulunanların müdür ve şube müdürü olarak imtihansız atanabilmesi için de en az altı ay mühletle çalışmış olma kaidesi getirilmişti. Buna nazaran yönetmelik kapsamı dışındaki daha üst vazifelerde en az altı ay bulunanların, alt misyonlarda çalışma müddeti koşulu hariç olmak üzere, aranan başka özel koşulları taşımaları kaydıyla, idare hizmetleri kümesi, araştırma, planlama ve savunma hizmetleri kümesi ve hukuk hizmetleri kümesinde gösterilen takımlar ile unvan değişikliğine tabi takımlara imtihansız, genel kararlara nazaran atanabilmesi mümkün olabilecektir. Bu düzenleme öncesinde de üst seviye takımlarda kısa müddette bulunmak müdür takımlarına atanmak için kâfi olmaktaydı. Fakat, yapılan düzenleme sonrasında en az altı aylık çalışma mecburiliği getirilerek imtihansız atanmanın evresi azaltılmıştır. Bilhassa belediye lider yardımcılığı takımları imtihansız olarak müdür takımına atama için sıklıkla kullanılmaktaydı.
Elbette bu düzenlemeler sorunu kökten çözmemiştir. Lakin, imtihansız müdür atamaları epeyce zorlaştırılmış ve geciktirilmiştir. Mümkündür ki artık de belediyeler zabıta müdürü ve itfaiye müdürü takımlarına asaleten atama yapıp vekaleten de belediyelerdeki müdür takımlarına baktıracaklardır. Bundan sonra belediyelerdeki özel kalem müdürü takımlarının da asansör takım olarak sıklıkla kullanıldığını da göreceğiz. Çünkü bu takımlarda muhakkak bir müddet çalışma mecburiliği da bulunmamaktadır. Âlâ de Sayıştay ve Etik Heyeti kararlarına yansıyan merkezi kurumlardaki imtihansız atamalar nasıl sonlandırılacak? Belediyeler yanlış yapar merkezi kurumlar yanlış yapmaz deme üzere bir durum da kelam konusu değildir. Çünkü yaşananlar hiçte iç açıcı değil. Bu nedenle ivedilikle misyonda yükselmeyi düzenleyen genel yönetmelikte kapı aralıklarını büsbütün kapatan, adalet ve eşitliği merkeze alan değişiklik yapılması gerekmektedir.
Memurlar
