Tolungüç, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Türkiye’de yeni tanınmaya başlayan ve psikolojinin uygulamalı alt kısımlarından biri olan trafik psikolojisine ait bilgiler verdi.
Bu disiplinin, insan, araç ve etraf ortasındaki etkileşimi incelediğini belirten Tolungüç, emellerinin trafikteki insan davranışını anlamak, iyi istikamette değiştirmek, trafik kazaları ile can kayıpları ve yaralanmaları azaltmak olduğunu söyledi.
Tolungüç, bu kapsamda sürat yapma, emniyet kemeri kullanmama, kural ihlalleri ve alkol ya da unsur tesiri altında araç kullanma üzere problemli insan davranışları yanında, motosiklet ve bisiklet şoförleri, engelliler, yayalar, yolcular üzere özel kümeler üzerine de çalışmalar yapıldığını tabir etti.
“Kadınlarda risk algısı erkeklere nazaran daha yüksek”
Trafik kazalarının en değerli nedenlerinden birinin “hızlı araç kullanma” olduğuna işaret eden Tolungüç, yolun gerektirdiği ve yasanın söylediği hududun üzerinde araç kullanmanın hem Türkiye’de hem de dünyada trafik kazalarının en büyük sebeplerinden biri olduğunu kaydetti.
Bayan ve erkek davranışları ortasındaki farklılıkların trafikteki tesirlerine de değinen Burcu Tekeş Tolungüç, şöyle konuştu:
“Trafik kazalarına baktığımızda, dünyada yapılan çalışmalar, trafikte bayanların kusurlara, erkeklerin ise ihlallere daha yatkın olduğunu gösteriyor. Yani bayanların karıştığı kazalar, niyetli olmadan yapılan davranışlarla bağlıyken, örneğin aynayı denetim etmeden yola çıkmak üzere, erkeklerin karıştığı kazalar ise sürat yapmak ya da öndeki araçla kâfi aralık bırakmamak üzere niyetli davranışların sonucu olarak gerçekleşiyor.”
Bu farklılığın, toplumsal ve gelişimsel sebepleri olduğu kadar risk algısındaki farklılıklarla da ilgisi olduğuna dikkati çeken Tolungüç, şu değerlendirmelerde bulundu:
“Erkeklerin risk algısı daha düşük. Yani riski, bayanlara nazaran daha az algılıyorlar. Risk taşıyan bir durumla karşılaştıklarında, örneğin sıkışık bir yerden geçmek gerektiğinde erkekler, çarpma riskini düşük algılıyor. Bayanlarda ise durum tam aksisi, risk algısı erkeklere nazaran daha yüksek ve çarpma mümkünlüğünü daha yüksek algılıyorlar. Bu yüzden de beklemeyi ya da geçmeye çalışmamayı tercih ediyorlar. Hasebiyle, bu durum bayanların trafikte güvenliği daha ön plana koymalarıyla sonuçlanıyor.”
“Hem en fazla risk altındalar hem de en fazla risk yaratanlar”
Dünya Sıhhat Örgütü ile tüm dünyada yapılan akademik çalışmalara değinen Tolungüç, bilhassa 18-25 yaş ortası genç erkeklerin trafikte daha fazla vefat oranına sahip olduğunu, birebir yaşlardaki genç bayan şoförlerin mevt oranlarının ise bunun neredeyse yarısı olduğunu bildirdi.
Tolungüç, 18-25 yaş ortası genç ve erkek şoförlerin trafikte hem en fazla risk altında bulunan hem de en fazla risk yaratan kümelerin başında geldiğinin tüm dünyada kabul gören bir gerçek olduğunu söz ederek, genç şoförlerin tamamının “problemli yol kullanıcıları” olarak tanımlanıp özel ilgi gerektirdiğini aktardı.
Düşünülenin tersine, genç şoförlerin içinde bulunduğu riskin sebebinin yalnızca tecrübe eksikliği olmadığını vurgulayan Burcu Tekeş Tolungüç, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Özellikle hafta sonları ve gece geç saatlerde alkol alarak toplumsallaşma, emniyet kemeri kullanımının bu yaş kümelerinde daha düşük olması, araç kullanırken cep telefonları ile meşgul olma ve bilhassa yüksek süratte araç kullanma üzere davranışsal ögeler da gençleri riske atmaktadır. Araştırmalara nazaran, araç içerisinde tıpkı yaşlarda yolcu olması, bir akran tesiri yaratarak kaza riskini arttırmaktadır.”
“Genç şoförler şoförlük hünerlerini objektif değerlendiremiyor”
Öte yandan, bu yaş kümesindeki gençlerin sahip oldukları birtakım ruhsal özelliklerin de davranışları üzerinde tesirli olduğunu anlatan Tolungüç, şunları kaydetti:
“Yapılan araştırmalara nazaran, genç şoförler, yaşlarının bir özelliği olarak kendi şoförlük hünerlerini objektif formda değerlendiremiyorlar ve riski etraflıca tartmadan hareket ediyorlar. Bu da onları trafik kurallarını ihlal etmeye daha meyilli hale getiriyor.
Ayrıyeten beynin yargılama, karar verme, risklerin ve sonuçların kıymetlendirilmesi üzere marifetlerinden sorumlu olan kısmı (prefrontal korteks), ergenlik periyodunda hala gelişmeye devam ediyor. Bu da 18-25 yaş ortasındaki genç şoförlerin trafikte en fazla risk yaratan ve risk altındaki kümeler ortasında yer almalarına sebep oluyor. Tüm bu bilgiler ele alındığında genç şoförlere özel müdahalelere odaklanılmasının çok manalı olduğu tartışmasız bir gerçek.”
Memurlar
