Vakıflar Genel Müdürü Burhan Ersoy, Galata Kulesi’nin onarımı sırasında orjinal duvarlarının yıkıldığı argümanlarına ait, “Birkaç gündür kamuoyu önünde gündemi meşgul eden yüklenici firmanın özgün olmayan malzemeyi çıkartırken kullandığı formül bizi de en az sizler kadar üzmüştür. Makineyle yapılan yıkımın güya yapıtın özgün duvarlarının yıkımı biçiminde kamuoyuna yansıtılmasını ise iyi niyetle bağdaştıramıyoruz. Tarihi yapıya değil, çimento harç ile örülmüş kısma müdahale edilmiştir.” dedi.
Galata Kulesi’nin onarımı sırasında yepyeni duvarların yıkıldığı tezleri münasebetiyle Vakıflar Genel Müdürü Burhan Ersoy ile Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürü Gökhan Yazgı, Galata Kulesi’nde basın toplantısı düzenledi.
Ersoy, basında yer alan onarım projesinin konseyden geçmediğine yönelik açıklamaların, büsbütün yanlış olduğunun altını çizerek, şunları kaydetti:
“Mülkiyeti 13 Mayıs 2019 tarihinde İstanbul Büyükşehir Belediyesinden Kule-i Yer Vakfına geçmiştir. Mülkiyet döneminden sonra da yıllarca ihmal edilen bakımsız kalan yapının, özgün yapısına müdahale edilen Galata Kulesi için genel müdürlüğümüzce titiz ve kapsamlı rölöve restitüsyon projeleri oluşturulmuş ve uygulamaya geçilmiştir. 21 Mayıs 2020 tarihli 57497 sayılı yazı, yeniden 8 Haziran 2020 tarihli 62652 sayılı yazılarımızla müdafaa şurası onaylı projeler ve müellifli hakkı İBB’den istenmiş, lakin bunlar bize verilmemiştir. Hala da geri dönüş beklenmektedir. Geri dönüş de olmamıştır. Bunun üzerine Galata Kulesi rölöve, restitüsyon, onarım ve mühendislik projelerinin hazırlanması, onarım ve müzeleştirme, uygulama işi için 22 Haziran 2020 tarihinde ihaleye çıktı. Yönetimimiz ile mevcut Es Yapı Mimarlık Onarım Sanayi Ltd. Şti. ile 29 Haziran 2020 tarihinde kontrat imzaladık. Kontrat bedeli basında da çıktığı üzere 11 milyon liradır. 30 Haziran 2020 tarihinde yer teslimi yapılmış ve çalışmalara fiilen başlanmıştır. Galata Kulesine ait alınan 4 Haziran 2020 tarihli ve 8303 sayılı İstanbul 2 numaralı Kültür Varlıklarını Müdafaa Bölge Heyeti’nin kuleye ait proje çizimine yönelik muhdesatlardan arındırılması ve raspa yapılması talebinin uygun olduğuna ve uygulamasını İstanbul Vakıflar 1. Bölge Müdürlüğü tarafından yapılmasına karar verildikten sonra yola çıktık.
Ayrıyeten bu karara istinaden yapının muhdesatlardan arındırılması işlerine yüklenici firma tarafından başlanmış, öncelikle yapı etrafında güvenlik tedbirleri alınmış, cephe iskelesi kurulmuş fakat iskelenin kurulduğu periyotta Ebabil kuşlarının üreme periyoduna denk geldiği için iskele sökülmüş, dış cephede yapılacak süreçler kuşların göç mevsiminden sonra yapılmak üzere ertelenmiştir.”
– “Tarihi yapıya değil çimento harç ile örülmüş kısma müdahale edilmiştir”
528 yılında inşa edilen yapıtın, özgün haliyle bağı olmayan eklentileri temizlemek için geniş çapta çalışma yürüttüklerini belirten Ersoy, “Çalışmalar 24 saat aslıyla devam etmektedir. Biz bu çalışmaları yaparken, birkaç gündür kamuoyu önünde gündemi meşgul eden yüklenici firmanın özgün olmayan malzemeyi çıkartırken kullandığı sistem bizi de en az sizler kadar üzmüştür. Makineyle yapılan yıkımın güya yapıtın özgün duvarlarının yıkımı formunda kamuoyuna yansıtılmasını ise iyi niyetle bağdaştıramıyoruz. Tarihi yapıya değil çimento harç ile örülmüş kısma müdahale edilmiştir. Galata Kulesi’nin taban katında yapılan uygulama ile basına yansıyan imgelerdeki mevcut süreç Kültür ve Turizm Bakanlığı 2 No’lu Muhafaza Konseyinin aldığı karara istinaden yapılmış ve muhdesatlardan deformasyona uğramış kısımların arındırılması istenmiştir. Yapılması mecburî bu süreç ne yazık ki evvelki periyotlarda müsaadesiz kaçak olarak tarihi yapıta eklenen, orjinal dokusunu bozan müdahaleleri, yapıdan arındırmaktır. Yapılan süreç literatürde çürütme ve tümleme olarak söz edilir. Kurumumuzun hassasiyetiyle uyuşmayan bir prosedür kullanan yüklenici firma ise uyarılmış ve gerekli yaptırımlar uygulanacaktır.” diye konuştu.
Ersoy, ayrıyeten Galata Kulesi çalışmalarının 5 yeni üyesiyle Bilim Heyeti tarafından desteklendiğini aktararak, “3 Temmuz 2020 tarihinden Bilim Şurası kararıyla kat kullanımları konusunda ortak bir görüş oluşmuştur. Bilhassa Galata Kulesi’nin giriş kısmında ziyaretçilerin İstanbul’un en etkileyici görüntü ve tasvirlerinin İstanbul görünümleriyle karşılanması kararlaştırılmıştır. Altıncı kat ise birebir vakitte üstten aşağı katlara iniş kısmında merdivenin de olduğu ağır sirkülasyon katıdır. Bu nedenle yönlendirme katı olarak da değerlendirilecektir. Yedinci katta içeriden İstanbul izletilecek. Tıpkı vakitte yerin ortasında İstanbul’un, Galata’nın oluşumu ve Galata Kulesi’nin kademelerinin gösterildiği bir plan olacaktır.” dedi.
– “Kamuoyunun bu görkemli tarihi yapıta gösterdiği hassasiyete çok sevindik”
Kulenin sekizinci katı ise ziyaretçilerin İstanbul’un seyredilebileceği en değerli kat olduğunu söyleyen Ersoy, şu bilgileri verdi:
“Ziyaretçiler, kuleden bakarken gördükleri İstanbul’un yapıları hakkında tablet, telefon yahut öbür elektronik aygıtlarla dijital tahlillerle bunlar hakkında bilgilendirilecek. Ayrıyeten bu katta, kalıcı fakat kafeterya biçiminde olmadan kahve, çay ikramında bulunacağız. 5. katta ise İstanbul’un prehistorik devrinden itiberen tarihçesi olacak. 4. katta İstanbul’un kıymetli yapıları, Topkapı Sarayı, Süleymaniye Cami, Sultanahmet Cami, Ayasofya-i Kebir Cami-i Şerifi, Beyazıt Cami, Çamlıca üzere muhakkak yerler gösterilecek. 3. kata indiğimizde İstanbul’un tabiatı, laleleri, erguvanı, kuşları, balıkları anlatılacak.”
Ersoy, ikinci katta da çocuklara yönelik sunumlar olacağına işaret ederek, “Bu sunumlar içerisinde muhtemelen Hezarfen Ahmed Çelebi imajı olacak. 1. kat ise ikramlık eşya satış ofisi olarak pahalandırılacak.” tabirlerini kullandı.
Vakıflar Genel Müdürlüğü olarak 18 yıldır Türkiye’de onarım çalışmaları yaptıklarını lisana getiren Burhan Ersoy, şunları kaydetti:
“Kendi haline bırakılmış yıllarca sahipsiz kalmış bu eserler genel müdürlüğümüzce bir bir ayağa kaldırılıyor. Halihazırda ülkemizde 230’un üzerinde şantiyemiz mevcut. Yalnızca Galata Kulesi’nde değil, vakıf kurucuların bizlere emanet ettiği her yapıtın ayağa kaldırılması güçlendirilmesi ve gelecek jenerasyonlara emanet edilebilmesi için uzman takımımızla ve bilim kurullarımızla onların görüşleri ve teklifleri doğrultusunda restorasyonumuza devam ediyoruz. Galata Kulesi bir vakıf yapıttır. Tüm insanlığın malıdır. Onarım çalışmalarının akabinde Galata Kulesi, sonradan eklenen yapılardan kurtarıldıktan sonra asıl kimliğine kavuşacak, dünya var epeyce da yaşayacaktır. Kamuoyunun bu görkemli tarihi yapıta gösterdiği hassasiyete çok sevindik ve bu hassaslıktan ötürü da milletimize şükranlarımızı arz ediyoruz.”
– 1100 kamyonet moloz çıkarıldı
Proje mimarı ve yüklenici firma yetkilisi Sevilay Tuncer de toplantının akabinde basın mensuplarıyla kuleyi gezdi. Seyahatin akabinde gazetecilere açıklama yapan Tuncer, kulede 1967 yılı onarımı sonrasındaki eklentilerle yaklaşık bin 1100 kamyonet molozun çıkartıldığını aktararak, “Galata’nın bütün katlarında misal biçimde döşemede, tabanda ve tavanda pek çok katmanda yapı elemanları mevcuttu. Onların söküm süreci yapıldı ve uzaklaştırıldı. Tüm Galata’dan sökülen yapının özüyle hiçbir bağlantısı olmayan, 1967 onarımı sonrasındaki eklentilerin hepsi, personellerin elleriyle sırtlarında taşınarak çıkartıldı.” dedi.
Kulede yüksekliği elverişli tavanlarda 4 kat eklemeler yapıldığına dikkati çeken Tuncer, şunları anlattı:
“Neden bu türlü hareket ettiklerini düşündüğümüzde, Galata’daki çalışma koşullarının çok güç olmasından kaynaklandığını kestirim ediyorum. Zira bu dar merdivenlerden materyalin çıkarılması, indirilmesi sıkıntı olduğu için buranın daha evvelki kullanıcıları hiçbir şeyi sökmeden orta ara eklemeler yapmışlar. En üst kattaki 8 metre 40 santimetre olan kat yüksekliği eklentiyle 4 metre 20 santimetreye kadar indirilmişti. Biz yeniden 8 metre 40 santimetre yüksekliğine kavuşturduk. Giriş kattaki duvarlardaki taş örgünün üzeri sıva ile kapatılmış. Heyet kararımız ve onarım prensipleri gereği bunları klasik tekniklerle alma sürecini gerçekleştirdik.
Koskoca yapının bu kadar hassas çalışılan ve uzmanın olduğu bir çalışmada 20 saniyelik bir imgeyle uzmanlarına danışılmadan yargılarda bulunulması hakikaten hüzün verici. Biz burada büsbütün klasik metotlarla sıvaları kaldırıyoruz, altından çıkacak malzemeyi kimse iddia edemez. Zira bu sıvayı yaparken rastgele bir çalışma yapılmamış bu sebeple her an bir sürprizle karşılaşıyoruz. Burayı kaldırdığımızda altındaki örgü sisteminin ne kadar sağlıklı olduğunu açtıktan sonra görebiliyoruz. Medyada yer alan imajın geçtiği köşe de sıvalı bir yüzeydi, sıvaların raspasını yaptıktan sonra duvar örgüsünün devam etmediğini gördük. Buranın uygulayıcıları daha evvel duvar örmek yerine beton dolgu yapmışlar. Münasebetiyle çalışma arkadaşlarımıza bu beton dolgunun her zamanki üzere klâsik prosedürlerle alınması talimatını verdik. 3. kattaki ziyaretimize devam ederken ses duyduk ve bunu duyar duymaz aşağıya indik, birinci dakikalarda buna müdahale ettik ve durdurduk. Burada arkadaşların seçtiği teknik yanlıştır, ama süreç doğrudur. Tarzına uygun halde çürütme yapıldıktan sonra o kısım yapı taşının kendi harcının ve örgüsünün materyaline en yakın materyalle tamamlandı.”
Yapılan kusurlu süreç sonrasında özgün dokunun ziyan görmediğini söz eden Tuncer, “Üzerindeki çimento sıva 10-12 santimetreydi ve böylesine bir sıva yüzeyi kapattığında, organik bir malzemeyi çürütür. Tahminen 30 yıldır nefes almadan duran bir yapının çürümeye maruz kalması doğaldır. Taşlardaki bozuk manzaranın sebebi esasen bundan ileri gelmektedir.” biçiminde konuştu.
Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürü Gökhan Yazgı ise kulenin 15 Eylül’de tamamlandıktan sonra müze kartla ziyaret edilebileceğini söyledi.
Toplantıda ayrıyeten Kule’nin onarım çalışmaları hakkında bir sunum yapıldı.
CHP Milletvekilleri İlhan Cihaner ve Ali Şeker’in de ortasında bulunduğu heyet de yetkililerle birlikte kuleyi gezdi.
Memurlar
