Toroslar’ın bin metreyi aşkın yaylalarında arıcılık yapan kimi üreticiler, dağları, ormanları adım adım gezerek, arı kovanlarından oğul vererek ayrılan kaçak arıların ağaç kütükleri, taş aralıkları üzere yerlerde yaptıkları yuvaları arıyor. Evvel arıların yuvalarını tespit eden bal avcıları, daha sonra çeşitli formüllerle balları topluyor. Arıcılar, ziyan vermeyecek biçimde ağaçları oyuyor ve balı bulundukları yerden çıkarıyor, akabinde kaçak arıları yanlarında getirdikleri arı kovanlarına bırakmak için kraliçe arıyı yakalayarak kovana koyuyor.
Akseki ilçesinde amatör olarak arıcılık yapan Yıldırım Çoban, ilkbaharda arılar oğul verdiği vakit kovandan ayrılan arıların yüksek, sarp yerlere yahut ağaç kovuklarına girerek yuva yaptıklarını söyledi. Çoban, “Biz, bölgeyi adım adım dolaşarak bunları tespit ediyoruz ve hasat periyodunda ballarını alıyoruz. Almazsak kış devrinde bu arılar telef olur. Bunları kovana alarak öbür kovanlarımızın yanına ekliyoruz” diye konuştu.
Günlerce süren çalışmanın akabinde bala ulaşılıyor
Akseki bölgesinde çiçek cinsinin epey fazla olduğunu ve Akseki’nin balının çok bilindiğini anlatan Çoban, şöyle konuştu:
“Bölgemize ilkbahar devri birçok vilayet ve ilçeden binlerce kovan geliyor. Oğul mevsiminde birtakım arılar tabiatta diğer yuvalar oluşturuyor. Biz tabiattaki bu yuvaları bulmaya çalışıyoruz. Yuvalara ulaşmak saatler, bazen günler sürüyor. Dağı taşı karış karış geziyoruz. Talihimiz yaver giderse birtakım yuvalarda 2 ila 8 kilogram ortasında bal çıkartabiliyoruz. Bazen bulduğumuz yuvadan hiç bal çıkmıyor. İnsan eli değmeden büsbütün katkısız olduğu için bu ballar çok yüksek sayılarla satılıyor.”
Antalya’nın Akseki ilçesinde arıların izini süren çobanlar da tabiatta bizatihi yaptıkları kovanların izini sürüyor. Manavgat ilçesi Gebece köyünde hayvancılıkla uğraşan ve yaz aylarında keçilerini otlatmak için Akseki’nin yaylalarına çıkan Ramazan Topaça, kazak arıların izini sürenler ortasında. Topaça, temmuz ve ağustos aylarında çeşitli nedenlerle kovanlarından kaçan arıların bıraktığı atıklarından yola çıkarak sabahın erken saatlerinde güneş ışığı ile yüksek zirvelerden geçiş noktalarını günlerce takip ederek doğal kovanlarını bulmayı başarıyor. Kovanlarda ortalama 10 kilo bal bulan Topaça, büsbütün doğal ortamda üretilmiş balı, kendi kovanlarında ürettiklerinin neredeyse 3 katı fiyata satışa sunuyor.
Bu bir büsbütün baht
Son takibinde, sabahın erken saatlerinde güneş ışığı ile birlikte izini sürdüğü arıları kilometrelerce Gidengelmez dağlarında ağaç kovuğunda bulduğunu söz eden Topaça, “Ağaç kovuklarında bulduğumuz arıları ve balını alırken ağaçlara ziyan vermemeye dikkat ediyoruz. Bazen de arılar kendilerini inanca almak için yüksek kayalıkların kavuğuna da yuva yapıyorlar. Birçok vakit kayaların kovuğundan da bal bulduğunu söz eden Topaça, “Kaçan arıları Toroslar’ın tepesinde yüksek kayalıkların deliğinde kolay kolay kimse bulamaz. Bu kayanın içinden bazen 5 kilo, bazen de 10 kilo bal çıkardım” dedi.
Topaca, doğal kovanlara ulaşmasının öyküsünü şöyle anlattı:
“Her yıl Manavgat ilçesinin Gebece Mahallesi’nden Akseki’nin yaylalarına hayvanlarımı otlatmaya geliyorum. Arıların her yıl temmuz ağustos aylarında birinci uçuş vakitlerinde arıların atıklarını takip ederek yuvalarına ulaşıyorum. Ayrıyeten sabah erken saatlerinde güneş ışığı ile yüksek zirvelerden geçiş noktalarını takip ediyorum. Bunu bulmak epeyce zordur. Tehlikeli ve yorucudur. Bazen 6-7 kilometre yürüyerek doğal kovanı bulmayı başarıyorum. Sarp dağlara gidiyoruz. Toros Dağlarında bazen kuru ağaç kovuklarında, bazen sarp kayalarda buluyoruz. Bunların yerlerini işaretliyoruz. Daha sonra ise bal vakti gelince balını alıyoruz. Yüksek kayalıklara ise yanımızda götürdüğümüz ağaçlardan iskele yapıp balyozla kayayı kırıyoruz. Arıların ballarını aldıktan sonra arıları bir kovana katıp getiriyorum. Onları da yine yetiştiriyorum. Arıların yaşamasını sağlıyorum. Yılda bazen 20 kilo bazen 40-50 kilo civarında bal buluyoruz. Bal büsbütün organiktir. Yılda bu biçimde 10 civarında kovan buluyoruz. Bu büsbütün bir talihtir. Bazen arıların yaptığı peteklerde bal olmuyor. Bu yıl ortalama 20 kilo civarında bal aldık. Bu organik balın kilosunu 450-500 liraya kadar satılıyor. Bunu bulmak epeyce sıkıntı. Bazen 6-7 kilometre yürüyerek arılara ulaşıyoruz. Sarp dağlara gidiyoruz. 2-3 saat yürüyoruz.”
Büsbütün doğal
Topaca, arıların yaptığı balın büsbütün doğal olduğunu, Toroslar’ın doruğundaki kekik ve yüzlerce çeşit çiçekten alınan balın da nadir bulunduğunu kaydetti. Bu balın müdavimleri olduğunu ve her yıl birebir müşterilerinin dönemi gelince bu balı beklediklerini, bilen şahısların kendilerinden bilhassa bu balı istediğini söz eden Topaça, kovanda üretilmiş olağan balın kilosunu 100-150 liradan satışa sunulurken bu balı 450-500 liradan sattıklarını bildirdi.
Yeniden Akseki’de amatör olarak küçük çaplı arıcılıkla uğraşan Mehmet Kara’nın öbür arıcılardan farklı bir uğraşı var. Kara, yılın belli devirlerinde su kenarlarını dolaşarak, çeşitli nedenlerle kovanlarından kaçmış arıları tespit ediyor. Suya gelen arıları bazen günlerce takip eden Kara, birçok kere arıların doğal kovanlarını bulmayı başarıyor. Kovanlarda ortalama 10 kilo bal bulan Kara, büsbütün doğal ortamda üretilmiş bu balı, ailesi ile birlikte tükettiklerini, ayrıyeten yakınlarına da verdiklerini söyledi.
Mehmet Kara, kovanlarından kaçan arıların dağda suya geldiğini anlatarak, suya yakın bir yerde şeker şerbeti yapıp arılara tattırdığını belirtti. Şerbeti tadan arıların uçtukları tarafı takip ettiğini belirten Kara, bazen kilometrelerce yürüyerek doğal kovanı bulmayı başardığını söyledi.
Arıların izini bulmak için 4-5 kilometre yürüdüğünü tabir eden Kara, “Kaçan arıları Toroslar’ın doruğunda yüksek kayalıkların deliğinde kolay kolay kimse bulamaz. Bulmuş olduğum arılarda bazen bal olmaz. Petek yapıp peteği büsbütün doldurmadığı vakit da oluyor ” dedi.
Kayadan balı aldıktan sonra arıları da kovana taşıdığını tabir eden Kara, kraliçe arıyı kovana aldıktan sonra öteki arıların da onu takip ettiğine değindi. En son kraliçe arıyı kovana yerleştirdiğini belirten Kara, “Arıları kovana katmak hayli güç. Her yıl 10-15 kovanlık arı buluyorum. Bu işler çok zordur. Tehlikeli ve yorucudur. Arılar bizleri sokuyor. Ben alışkın olduğum için bu mesleği severek yapıyorum.” diye konuştu.
Kara, arıların yaptığı balın büsbütün doğal olduğunu, Toroslar’ın doruğundaki kekik ve yüzlerce çeşit çiçekten alınan balın da seçkin bulunduğunu kaydetti.
Memurlar
