– İstanbul Üniversitesi Tedrisat Üyesi Prof. Dr. Sefer Şener, 15 Temmuz hain FETÖ darbe teşebbüsünün direkt kişi başı maliyetinin yaklaşık 2 bin dolara tekabül ettiğini belirterek, “Ülke iktisadına dolaylı maliyeti ise 350 milyar doları bulmuştur.” dedi.
Fetullahçı Terör Örgütü’nün (FETÖ) 15 Temmuz’daki hain darbe teşebbüsü sonrası süratle tatbike alınan finansal tedbirler sayesinde Türk iktisadı bu şoku kısa vadede atlatsa da darbe teşebbüsünün iktisada faturası ağır oldu.
4 yıl evvel yaşanan FETÖ’nün hain darbe teşebbüsü sonrası piyasalar bir anda artan risk algısı sebebiyle güçlü bir periyoda girmişti. Devlette yaşanan dehşet durum sebebiyle artan riskler, ekonomik göstergeleri negatif istikamette etkilemiş, bunun birinci emareleri de döviz kuru üzerinde görülmüştü.
14 Temmuz 2016’da günü 2,8778’den kapatan dolar/TL, 15 Temmuz’daki FETÖ’nün hain darbe teşebbüsünün basına yansıması sonucu yurt dışı piyasalarda satış yüklü bir seyir izleyerek yüzde 5,1’lik artışla 3,0250 seviyesine yükselmişti.
Araya giren hafta sonu sebebiyle milletlerarası piyasaların gizli olması ve darbe teşebbüsünün kısa vadede bastırılması, göstergelerin daha da berbatlaşmasını engelleyen ögeler olmuştu.
Hain FETÖ darbe teşebbüsünün büyük nispette bastırıldığı pazartesi günü, BIST 100 endeksi 15 Temmuz cuma günkü kapanışa nazaran günü yüzde 7,08 düşüşle 76.957,61 puandan günü tamamlamıştı. Haftanın devamında da düşüş eğilimini sürdüren endeks, haftayı yüzde 13,39’luk paha kaybıyla kapatmıştı.
– Darbe teşebbüsü iktisadın her meydanını etkiledi
Haziranda 6 aylık bir yükseliş trendinin akabinde 107,4 seviyesine yükselen sanayi üretim endeksi, temmuzda 20 puandan fazla gerileyerek 86,9 seviyesine inmişti.
İhracat ve ithalat tarafı da darbe teşebbüsünden olumsuz istikamette etkilenmiş, ticari aktivitede kıymetli bir düşüş gözlemlenmişti. İhracat temmuzda bir evvelki yılın birebir devrine nazaran yüzde 11,5 azalmış, yavaşlayan tüketim harcamalarıyla birlikte ithalat da temmuzda bir evvelki yılın birebir ayına nazaran yüzde 19,4 düşmüştü.
Yılın birinci 2 çeyreğinde sırasıyla yüzde 4,5 ve yüzde 4,7’lik büyüme nispetini yakalayan Türk iktisadı, darbe teşebbüsünün yaşandığı üçüncü çeyrekte mevsimsellikten arındırılmış endekse nazaran yüzde 0,2 daralmıştı.
15 Temmuz sonrası piyasalarda oluşan tedirginliğin taban seviyeye indirilmesi için iktisat idaresi ve regülatörlerin aldığı birçok tedbir sayesinde darbe teşebbüsünün iktisada maliyeti minimuma indirilmeye çalışılmıştı.
Alınan tedbirler sayesinde iktisadın kısa vadede eski seviyelere ulaşılması sağlanırken, BIST 100 endeksinin darbe öncesi seviyelere yükselmesi 6 ay sürmüştü. Sonrasında bir yıl içinde yaklaşık yüzde 50 yükselen BIST 100 endeksi, Ocak 2018’de 120 bin seviyesini görmüştü.
– 15 Temmuz’un Türkiye’ye maliyeti 350 milyar dolar
İstanbul Üniversitesi Talim Üyesi Prof. Dr. Sefer Şener, AA muhabirine yaptığı açıklamada, 15 Temmuz hain FETÖ darbe teşebbüsünün birebir devranda Türk iktisadına karşı da bir darbe olduğunu tabir etti.
Hain FETÖ darbe teşebbüsünün devlet iktisadına direkt maliyetinin yaklaşık 158 milyar dolar olduğuna dikkati çeken Şener, “Darbe teşebbüsünün direkt kişi başı maliyeti yaklaşık 2 bin dolara tekabül ediyor. Memleket iktisadına dolaylı maliyeti ise 350 milyar doları bulmuştur.” değerlendirmesinde bulundu.
Şener, darbe teşebbüsüyle birlikte kredi aşamalandırma kuruluşlarının süratlice not indirimine gittiklerini gelgelelim darbe sonrası iktisatta yaşanan süratli toparlanma sayesinde bu indirimlerin gerekli olmadığını savundu.
Darbe teşebbüsü sebebiyle zarar gören ekonomik dinamiklerin iyileştirilmesi için ağır efor sarf eden hükümetin başkaca çeşitli mevzularda savaş etmek zorunda kaldığını belirten Şener, “Darbe teşebbüsünden sonra iktisada dönük yurt dışı kaynaklı manipülatif ataklar da durdurulmaya çalışılmıştır. 2018’de yaşanan kur manipülasyonunu da bu bağlamda pahalandırmak yanlışsız bir yaklaşım olacaktır.” tabirlerini kullandı.
Şener, darbe teşebbüsü sonrası süreçte yaşananlarla birlikte Türkiye’ye direkt yabancı anamal girişlerinde gözle görülür bir yavaşlama yaşandığını, 2016’da 16 milyar dolar olan bu fiyatın 2019’da 8,6 milyar dolara kadar gerilediğine dikkati çekti.
15 Temmuz öncesinde yüzde 8 seviyesinde bulunan siyaset nemasının darbe teşebbüsüyle birlikte önemli formda yükseldiğini bildiren Şener, “Darbe teşebbüsünün negatif tesirleriyle birlikte siyaset getirisi 2018’de yüzde 24’lere kadar çıktı. Hükümetin ve TCMB’nin ağır gayretleriyle bu nispet tekrar tek haneli rakamlara gelse de aradan geçen mühlet zarfında, Türkiye değerli bir bedel ödemek zorunda kalmıştır.” değerlendirmesinde bulundu.
Memurlar
