Yenişafak Gazetesi muharrirlerinden Ahmet Ünlü bugünkü yazısında ‘Farabi’ye nazaran kamu yöneticilerinde aranan özellikleri’ aktardı.
Ünlü yazısında:
İşte Farabi’de bu alanda baş yormuş değerli bir alim. Tam künyesiyle Ebü Nasr Muhammed bin Muhammed bin Tarhan bin Uzluğ el-Farabi et-Türkidir. Batı’da ise Alpharabius ve Abunaser diye anılmaktadır. Farabi’nin El-Medinetü’l-Faıla’sında kamu yöneticilerinde bulunması gereken özellikleri yararlı olacağını düşündüğümüz için günümüze uyarlayarak sıralamaya çalışacağız.
1- Yöneticinin bedeninin tam ve her uzvunun yerli yerinde olması lazımdır ki görevini kolaylıkla yapabilsin
Elbette engelliler de yöneticilik yapabilirler. Lakin Farabi faal bir yöneticilik yapabilmek için beden bütünlüğünün yerli yerinde olmasını öneriyor. Yöneticilik yapanların yüksek bir performans göstermeleri gerektiğinden yola çıkarsak, yöneticinin zihinsel, ruhsal ve bedensel olarak güçlü olması gerektiğini vurgulamaktadır. Çağdaş idare ideolojisiyle uğraşan muharrirler da emsal niyetleri söz etmekten kaçınmıyorlar. Gerçekten özel bölümde engelli yöneticilere çok ender rastlanmaktadır.
2- Kendisine söylenen her şeyi kavrayarak iyi anlaması lazımdır ki hem söyleyenin niyetini hem de mevzuyu olduğu üzere anlasın
Peter Drucker’in söz ettiği üzere bağlantıda en değerli yaklaşım söylenmeyeni duymaktır. Bu nedenle yöneticinin yanlış anlamalara gelebilecek kelam ve sözler yerine anlaşılmayı tercih etmesi gerekir. Lakin, birtakım yöneticilerin anlaşılmama üzerine bir idare sergilediklerine şahit olabilirsiniz. Bu nedenledir ki kamu yöneticilerinde sıklıkla astlarının kendisini anlamakta zorlandıkları ve astlarının yetersiz olduğunu sıklıkla duyarsınız. Halbuki bu serzenişler yeteneksiz yöneticilerin kendi kabiliyetsizliklerini gizlemek için kullandığı klasik bir usuldür.
3- Hafızası kuvvetli olmalıdır ki anladığı, gördüğü, işittiği ve düşündüğü her şeyi iyi öğrensin ve unutmasın
Yöneticilerin zeka seviyesinin ortalamanın üzerinde olması tesirli idarenin olmazsa olmaz kuralıdır. Bu durum en fazla üst seviye toplantılarda fark edilir. Toplantıya katılan yahut yöneten kişinin mevzuyu algılaması ve yönlendirmesi zeka seviyesini açık bir formda gösterir. Sorulan sorular ve alınan karşılıklar seviyeyi en iyi gösteren ögelerden birisidir. Dün söylediğini bugün hatırlamayan, daima suçlayıcı bir üslupla talimat verdiği işler yerine talimat vermediği işlerin yapıldığını tez etmeler zayıf yöneticilerde sık karşılaşılan özellikleridendir. Kimse beni anlamıyor, bu kadar yeteneksiz insanları nasıl yönetim edeceğimi bilemiyorum, benim söylediklerimin karşıtı yapılıyor üzere sözler tanıdık geliyor mu?
Hafızasına güvenmeyen yöneticilerin iyi not alması ve notlarını toplantıların özelliğine nazaran kullanması iyi bir prosedürdür. Bir muharririn söz ettiği üzere gerekirse gömlek koluna not alma tekniği kullanılmalıdır.
4- Uyanık ve zeki olmalıdır ki gördüğü en ufak kanıtı anında farkedip yerinde kullanmasını bilsin
Yöneticinin anlamsız datalardan manalı sonuç çıkarması onun yöneticilik yeteneğinin göstergesidir. Astlarının çırpınarak izah etmeye çalıştıkları birçok sorunu anlamakta zorlanan yöneticilere sıklıkla karşılaşılmaktadır. En kolay bahislerde dahi bir arpa uzunluğu yol alınamaması, saatler süren toplantılar ve daima gerginliklerin hakim olması idarede zafiyet oluşturur. Zeki bir yönetici toplantıları adeta beyin avcılığına çevirir ve yönetici adaylarını tek tek tespit eder.
5- Konuşma kabiliyeti olmalıdır ki hem astlarını hem de üstlerini ikna edebilsin
Yöneticileri öteki çalışanlardan ayıran en büyük özelliklerden birisi de hoş konuşma yeteneğidir. Ağzından sözlerin taksitle çıktığı bir yöneticinin hem kendisine hem de astlarına önemli rahatsızlık verdiği bilinmektedir.
Hem günümüzde hem de geçmişteki liderlik özelliği gösteren yöneticilerin tamamına yakınında tesirli hatip olduğu bilinmektedir.
Tarihe damga vuran yöneticilerin sorunlu vakitlerde tesirli ve yerinde hitapları ile toplulukları nasıl harekete geçirdiği bilinmektedir. Yavuz Sultan Selim’in isyan eden askerlerin karşısına geçerek yaptığı konuşma hatırlanmalıdır. İki kelimeyi yan yana getirmekte zorlanan şahısların tesirli bir idare sergilemesi mümkün değildir.
6- Öğretmeyi ve öğrenmeyi sevmesi, buna kendini kaptırmış olması ve her şeyi kolaylıkla öğretmesi lazımdır ki öğretme ve öğrenme yorgunlukları ona ne ıstırap versin ne de bedeni yıpratsın
657 sayılı Kanun’da da amirlerin birlikte çalıştığı memurlarını yetiştirmekten, hal ve hareketlerini takip ve denetim etmekten vazifeli sorumlu oldukları belirtilmiştir. Az de olsa günümüzde astlarının yetişmelerinde değerli katkılar sağlayan yöneticilere rastlamaktayız.
7- Yemeye, içmeye ve bayanlara düşkün olmaması ve her türlü malayani oyunlardan sakınması lazımdır
Günümüz yöneticilerinin birçoğunun yorgunluk atmak gayesiyle en fazla müracaat ettikleri birçok oyun tipi ile saatler geçirdikleri hadiseyi adiye’den olmuştur. Çok yazık ancak maalesef gerçek durum budur. İşlerin daha iyi nasıl yapılacağının tartışılması gereken ortamlar oyun salonları olmaya başlanmıştır. Buralardan çıkan sonuçlar da lakin bu kadar tesirli olabilmektedir.
8- Doğruluğu ve doğruları sevmesi, palavradan ve yalancılardan nefret etmesi lazımdır
Yöneticilerin yanlışsız ile yanlışı birbirinden ayırt edebilmesi için feraset sahibi ve bilgi tarafından donanımlı olması gerekmektedir. Kimi palavraların yalan olduğu bilindiği halde kulağa beğenilen geldiği için yönetici açısından doğrulardan daha fazla sahip çıkıldığına şahit olunmaktadır. Bu nedenle yöneticilerin etrafına bakılarak bir kanaat sahibi olmak mümkündür.
9- Ulu olması ve ululuğu sevmesi lazımdır ki utandırıcı şeylere düşmesin ve tabiatıyla daima yüksek şeyleri arasın ve gümüşle altın üzere şeylere ve başka dünyalıklara göz koymasın
Daha evvelki yazılarımızda da belirttiğimiz üzere yöneticinin geçmişi epey kıymetlidir. Kamu hizmetinin bir yana bırakılıp tez elden kamu gücünün tesiriyle mal mülk edinmek hem dünyada hem de ahirette rezillik ve zillet getirir. Kamu gücü ile devleti alıp devleti satma yoluna başvuranlar yüzlerini astarı düşmüş yöneticilere rastlamak mümkündür. Bu nedenledir ki kısa bir dünya hayatı için yöneticiliğe yakışmayan işlere girişilmemesi gerekir.
10- Mutedil mizaçta olmalı ki kendisinden adalet istendiği vakit şiddet göstermesin, titizlik ve aksilik etmesin
Yöneticinin astlarının yapmış olduğu küçük kusurları mazeret ederek içindeki canavarı çıkarması gerçek değildir. Bilhassa öfke denetiminde zorlananların eğitim alması gerekir. Yöneticinin her vakit tatlı sert olması, kırıp dökmemesi ve her şeyi tadında bırakması gerekir. Aksi takdirde hiç beklenmedik sorunlara düşebilir. Nihayetinde karşısında olanların da insan olduğu bilinmelidir.
11- Büyük bir azim ve irade sahibi olmalı ki mecburî bulduğu şeyleri gerçekleştirmek konusunda cüret göstersin, korkak yahut yumuşak olmasın
Yönetimsel olarak deneyim ve bilgi sahibi olan bireylerin sergilemiş oldukları idarenin sanatkar bir tarafı da vardır. Kendisi neyi ne vakit yapacağını bildiği üzere asları da bu duruma ayak uydurur. Ne vakit ne yapacağı ve ne isteyeceği bilinmeyen yöneticiler kurumlar için adeta bir kabus üzeredir. Yeniden daima gelecek korkusu yaşayan bir yönetici hem kendine hem de astlarına hayatı zindan edebilir. Yönetici oturduğu koltuğun kendisine ilişkin olmadığını varsayarak vazifesine devam ederse hem kendi rahat eder hem de astları. Demek ki yıllar geçse de idaredeki doğrular kavramsal olarak değişse de içerik olarak değişmemektedir.
Memurlar
