– Tüketici Dernekleri Federasyonu (TÜDEF) Genel Lideri Aziz Koçal, fahiş fiyat artışı belirlenen eserlerde, geçmişte de uygulanan “narh sistemi”ne dönülebileceği teklifinde bulunarak, “Üst satış fiyatı belirlenmesi ve bunun altında özgürlük olması, alış fiyatları ile satış fiyatları ortasında belirlenecek kar marjı oranı sistemi, tüketiciyi istismar eden kısımlar için düşünülebilir.” dedi.
Koçal, AA muhabirine, başta besin olmak üzere çeşitli eserlerde görülen fahiş fiyat artışlarına karşı alınabilecek önlemlere ait değerlendirmede bulundu.
Besinde üretim düştükçe fiyatların yükseldiğini belirten Koçal, Besin Komitesinin son toplantısında gündeme gelen “Erken İkaz Sistemi” kurulması planının dışında da çeşitli adımların atılması gerektiğini söyledi.
Koçal, bu sistemin 5 yıl evvel de gündeme geldiğini fakat uygulamada beklentileri karşılamadığını söz ederek, “İthalat gerçekleştirerek, kontrolleri sıklaştırarak, ceza keserek ya da Erken İkaz Sistemi ile besinlerdeki fiyat artışlarını önlemek yetersizdir. Öncelikle sorunu iyi teşhis etmek gerekir.” diye konuştu.
Besinlerdeki fiyat artışının iki taraftan incelenmesi gerektiğine dikkati çeken Koçal, şu değerlendirmede bulundu:
“Birincisi, piyasada eser azlığı ve bunlara talep nedeniyle imalatçı yahut satıcıların girdilerinde rastgele bir maliyet artışı olmadığı halde fiyatların artırılarak, vatandaşların mağdur edilmesi istikametiyle incelenmeli. İkincisi, üretimden tüketime kadar olan zincirdeki maliyet girdilerinin artması ve tarım siyasetleri istikametiyle bakılmalı. Birinci sorunun üzerine kontrol ve alınacak birtakım yasal tedbirlerle gidilmesi doğrudur lakin ikincisinde ziraî potansiyel göz önüne alınarak, eserlerin üretimden başlayıp işlenmesi, ambalajlanması, taşınması, raflara gelmesi evresindeki tüm maliyet ögeleri göz önüne alınmalı, ulusal bir tarım siyaseti oluşturmak üzere masaya yatırılmalıdır.”
– “Çiftçi üretime yönlendirilmeli”
Çiftçinin güçlendirilmesinin ve maliyetlerini düşürecek önlemler alınıp, üretime yönlendirilmesinin çok değerli olduğunu vurgulayan Koçal, insanların tarımdan uzaklaşmasının önüne geçilmesi gerektiğini bildirdi.
Koçal, Türkiye’de ve dünyadaki besin fiyatları incelendiğinde, üretim düştükçe fiyatların yükseldiğinin görüldüğüne dikkati çekerek, şunları söyledi:
“Tarım siyasetinde, üretimden başlayarak tüketime kadar olan zincirin iyi yönetilmesi gerekiyor. Aksi takdirde besin piyasası zincir marketlere teslim edilmiş olunur. Vatandaş olarak bizler de tüketimden gelen gücümüzü kullanmalıyız, şuurlu olmalı ve muhtaçlığımız kadar tüketmeliyiz. Besin fiyatlarını iyi takip ederek, fahiş fiyat artışlarını kesinlikle ilgili yerlere şikayet etmeliyiz. Haksızlığa uğruyorsak hakkımızı aramalıyız.”
– “Narh sistemi uygulanabilir”
Ticaret Bakanlığının Alo 175 çizgisine, Haksız Fiyat Kıymetlendirme Konseyine, Haksız Fiyat Artışı Sistemi (HFA) taşınabilir uygulamasına gelen şikayetleri ilgili yerlere gönderdiğini ve kontroller sonucu haksızlık varsa idari para cezası uyguladığını hatırlatan Koçal, bunun da tek başına kâfi olmadığını lisana getirdi.
Koçal, ulusal tarım siyasetleri ve ticari etik meselesinin tartışılması gerektiğini belirterek, şunları kaydetti:
“Fahiş fiyat artışı belirlenen eserlerde 1970’li yıllarda da yapılan ‘narh uygulaması’na dönülebilir. Üst satış fiyatı belirlenmesi ve bunun altında hürlük olması, alış fiyatları ile satış fiyatları ortasında belirlenecek kar marjı oranı sistemi, tüketiciyi istismar eden kısımlar için düşünülebilir.”
Memurlar
