Emekli Tümamiral Deniz Kutluk, Yunan kumandan yönetimindeki İrini Harekatı’nda misyonlu Alman fırkateyninin, Libya’ya insani yardım materyali taşıyan Türk bandıralı yük gemisinde arama yapmasının memleketler arası deniz hukukunu ihlal ettiğini belirterek “Türk gemisine müdahalenin kapalı siyasi gayesi var. Almanya, aralık sonunda gerçekleştirilecek AB Önderler Doruğu öncesi Türkiye’ye bildiri vermek istiyor. Bir yandan da Yunanistan’ı yatıştırma atılımı olarak görüyorum.” dedi.
Taşıdığı insani yardım materyali ile İstanbul’dan demir alarak Libya’ya hareket eden Türk bandıralı “MV Roseline A” gemisi, 22 Kasım’da Yunanistan Deniz Kuvvetlerinden bir komutanın sevk ve yönetiminde yapılan İrini Harekatı’nda misyonlu Alman fırkateyni tarafından Mora Yarımadası’nın güneybatısında durduruldu.
Kaptan’ın iş birliği göstererek geminin yükü ve seferi hakkında detaylı bilgi paylaşmasına karşın saat 17.45’te İrini Harekatı silahlı unsurlarınca gemiye çıkılarak 16 saat süren çok uzun bir “denetleme” yapıldı. Zorla üstleri aranan tüm işçi alıkonuldu. Kaptanın başına silahlı asker dikilerek güç kullanmak suretiyle konteynerler arandı.
Türk Dışişleri Bakanlığı, bayrak devleti olarak Türkiye’nin ve gemi kaptanının isteği alınmadan gerçekleştirilen müdahaleye sert reaksiyon gösterdi.
Bakanlık Sözcüsü Hami Aksoy, “Silah ambargosunu ihlal etmediği görülen gemimizin ağır hava kaideleri altında saatlerce güzergahından alıkonulmasını, ayrıyeten denetleme sırasında çalışana adeta hatalı muamelesi yapılmış olmasını esefle karşılıyoruz. Yetkisiz ve güç kullanılarak yapılan bu aksiyonu protesto ediyoruz. Bundan doğabilecek ziyan ve kayıplara karşı ilgili gerçek ve hukukî bireylerin her türlü tazminat hakkı tabiatıyla gizli olacaktır.” açıklaması yaptı.
Aksoy, AB’nin legal Libya hükümetiyle, Türkiye ve NATO’yla istişare etmeden başlattığı İrini Harekatı’nın tarafsızlığının tartışmalı olduğunu vurgulayarak “İrini operasyonu, taraflı bir operasyondur. Darbeci Halife Hafter’e gelen silah dayanaklarını denetlemeyen, keyfi uygulamalarda bulunulan, legal Libya hükümetini cezalandırmaya yönelik bir harekattır.” tabirini kullandı.
“Hukuki değil, siyasi bir hareket”
Emekli Tümamiral Dr. Deniz Kutluk, AA muhabirine hususla ilgili değerlendirmelerde bulundu.
Milletlerarası sularda ticari gemilere müdahale edilebilmesi için bayrak devletinin isteğinin alınması gerektiğini belirten Kutluk, Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulunun (BMGK) Libya’ya silah ambargosu kararının da Türk bandıralı gemiye müdahale hakkı tanımadığını söyledi.
Kutluk, Alman-Yunan iş birliğiyle kotarılmış arama sürecinin tüzel değil, siyasi bir hareket olduğunu vurgulayarak “Türk gemisine müdahalenin kapalı siyasi maksadı var. Almanya, aralık sonunda gerçekleştirilecek AB Başkanlar Tepesi öncesi Türkiye’ye bildiri vermek istiyor. Bir yandan da Yunanistan’ı yatıştırma atılımı olarak görüyorum.” dedi.
BMGK’nin silah ambargosu kapsamında Libya’ya yaklaşan gemilerin, yasal Trablus hükümetinin onayı dahilinde, Libya önündeki açık deniz alanlarında kaideleri karşılandığında lakin durdurulabileceğine dikkat çeken Kutluk, şöyle devam etti:
“Gemi arama, bayrak ülkesi müsaadesine bağlıdır. Burada gemi, Libya kara suları yakınındaki açık deniz alanlarında değil oralardan 200 kilometre uzaktaydı. Trablus hükümetinden de gerektiği halde müsaade alınmadı.
Türkiye’ye soruldu fakat Türkiye de onay vermedi. Bu durumda 1670’ten beri yürürlükte olan açık denizlerin ticaret gemilerince hür kullanımı hakkının (Freedom of Seas- Mare Liberum) ihlal edildiğini görüyoruz. Bunun sonuçları olacaktır.”
“Yunanistan’ın bu yaptığı pandoranın kutusunun açılmasıdır.” diyen Kutluk, “Bundan sonra dünyanın rastgele bir yerindeki bir Yunan gemisi, Türk savaş gemisi tarafından aranabilir. Memleketler arası hukuk bunu tanır mı, tanır. Hukuk normlarını ihlal edenlere, hukuk dışı mukabele hakkı tanınmıştır (Reprisal).” diye konuştu.
“Tazminat hukuku talebiyle bu iş geçmiş sayılmaya bırakılamaz”
Kutluk, milletlerarası hukuka alışılmamış hareket eden devletlerin hukuka uygun yola sokulmasının yollarından birisinin de misli ile mukabele olduğunu vurguladı.
Yunan bayraklı ticaret gemilerinin, AB ticaret gemisi toplamının yüzde 54’ü üzere, çok sayıda olduğunu belirten Kutluk, “Bu da Türkiye’ye onların bir ikisinin açık denizlerde emsal koşullarda aranmasını, alıkoymasını haklı hale getirir ve çok müsaitlerdir. Bundan sonra sıra Alman ticaret gemilerine gelir. Bir ikisi de tıpkı sürece maruz bırakılır. Böylelikle İrini-mirini gerekçesiyle yoldan çıkmadan evvel iki sefer düşünür hale getirilir.” sözünü kullandı.
Kutluk, Yunanistan’ın Türkiye’nin aleyhine olan her şeyi kendi lehine görme üzere hasmane, düşmanca bir tavrı bulunduğunu, Türk gemisini durdurarak bir fırsat yakaladığını düşündüğünü lisana getirdi.
Almanya’nın da Yunanistan üzere bir yanılgı yaptığına işaret eden Kutluk, şunları kaydetti:
“Almanya, NATO müttefiki bir ülkenin bayrağını taşıyan bir gemiye düşmanca komandolarını göndermiştir. Onların gemi çalışanına sert davrandığını biliyoruz. Hasebiyle Almanya’nın da Türkiye’den bir alacağı vardır.
Yalnızca özel hukuk bireylerinin tazminat hukuku talebiyle bu iş geçmiş sayılmaya bırakılamaz. Misilleme, birebir ile mukabele gerekiyor. Sırça köşkte oturanlar, böylelikle oburlarının camına taş atmanın sonuçlarını görmüş olurlar.”
Memurlar
