– Ekonomistler, geçen yılın 36,7 milyar dolarlık cari açıkla tamamlanmasının akabinde, gerek büyümenin sürükleyicilerinin değişeceği gerekse turizm ve nakliyat gelirlerindeki artış beklentisi ile yıllık açıkta düşüş eğiliminin başlayacağını öngörüyor.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) datalarına nazaran, cari süreçler hesabı geçen yılın aralık ayında 3 milyar 210 milyon dolar açık verdi. Böylelikle 2020 yılında cari açık 36 milyar 724 milyon dolar seviyesinde gerçekleşti.
Ödemeler istikrarı hesabı 2019’da 6 milyar 759 milyon dolar fazla vermişti. Geçen yıl ise bu fazlanın yerini açığa bırakmasında, yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgını nedeniyle dış ticaret ve hizmetler istikrarı kalemlerindeki azalış tesirli oldu.
Dış ticaret istikrarı 2019’da 16 milyar 751 milyon dolar açık verirken, 2020’de bu açık 37 milyar 878 milyon dolara yükseldi.
Tıpkı halde hizmetler istikrarı kalemi altında elde edilen fazla, 2019’da bulunduğu 35 milyar 528 milyon dolar seviyesinden, 9 milyar 640 milyon dolara geriledi. Bu gelişmede, seyahat, nakliyecilik ve yolcu gelirlerindeki düşüş kilit rol oynadı.
– “2021’de daha düşük cari açık umabileceğimiz gelişmeler var”
Mevzuya ait değerlendirmelerde bulunan AA Finans Analisti ve ekonomist Haluk Bürümcekçi, aralık gerçekleşmesiyle geçen yıl verilen cari açığın 36,7 milyar dolara ulaştığını, ulusal gelire oranla da yüzde 5,2 seviyesinde gerçekleştiğini söyledi.
Bilgilerde geçmişe dönük bariz revizyon yapıldığına dikkati çeken Bürümcekçi, 2016’dan itibaren ikincil gelir istikrarı, direkt yatırımlar, portföy yatırımları ve öteki yatırımlar kalemleri başta olmak üzere çeşitli güncellemeler sayesinde yıllık cari açığın yaklaşık 1,7 milyar dolar aşağı çekildiğini kaydetti.
Bürümcekçi, ocak ayı öncü bilgilerin geçen yılın hafif altında dış açığa işaret ettiğini aktararak, “Turizm ve nakliyecilik gelirlerinde devam eden zayıflığa karşın baz tesiri nedeniyle yıllık cari açıkta düşüş eğiliminin başlayacağını düşünüyoruz.” dedi.
Cari açıkta aralık ayında gözlenen kötüleşmede turizm ile nakliyecilik gelirlerinin düşüşünü sürdürmesinin ana etken olduğunu anlatan Bürümcekçi, şunları tabir etti:
“Cari istikrarın iç talep kaynaklı büyüme, altın ithalatı, turizm ve nakliyat gelirlerinin sert düşüşü üzere birçok olumsuz faktörün bir ortaya gelmesi nedeniyle geçen yıl besbelli kötüleşme gösterdiği izlenmekte. Bu yılın seyri açısından bu faktörlerin gelişimi yeniden çok kritik olacaktır, lakin 2021’de daha düşük cari açık umabileceğimiz gelişmeler var. Petrol fiyatları geçen yıl cari açığı yükselten faktörler ortasında yer almamış, bilakis 2019 yılı ortalaması olan 65 doların altında kalarak cari açığı azaltıcı tesirde bulunmuştu. Bu faktör 2021’de fiyatların 61 dolarla 2020 ortalaması olan 43 doların üzerinde olunması nedeniyle aleyhimize dönecektir. Altın ticaretinde ise geçen yıl verilen açık 22,4 milyar dolarla evvelki yıla nazaran 13,1 milyar dolar arttı. Yerleşiklerin portföy tercihi TCMB rezervlerinde artan hissesi nedeniyle gözlenen bu yükseliş, 2021’de yerini geçmiş periyot ortalamalarına gerçek düşüşe bırakabilir. Buna ek olarak, turizm net gelirleri 2020’yi 9,2 milyar dolarla evvelki yıla nazaran 16,5 milyar düşüşle kapattı. Salgın kısıtlamalarıyla gözlenen bu düşüş aşılama çalışmalarına bağlı olarak yerini kısmi toparlanmaya bırakabilir.”
Bürümcekçi, yurt içinde kredi artış ivmesinin azalmasıyla iç talep artışının sürat kesecek olmasının cari istikrara olumlu yansıyabileceğine değinerek, “Bu tesir yavaşlamanın şimdilik ölçülü boyutta olmasıyla şimdi sonlu boyutta gözleniyor. Bu doğrultuda 2021’de 24 milyar dolar cari açık öngörürken, bu iddia üzerindeki risklerin hafif aşağı istikamette olduğunu düşünmekteyiz.” diye konuştu.
– “Turizm gelirinin yükselmesine bağlı olarak cari açıktaki tesirinin azalmasını bekliyoruz”
İntegral Yatırım Araştırma Müdür Yardımcısı Seda Yalçınkaya Özer, aralık ayında cari açığın 3,2 milyar dolar seviyesinde gerçekleşerek beklentilerin altında kaldığını, bu gelişmede dış ticaret açığının 3 milyar 344 milyon dolar gelmesinin tesirli olduğunu söyledi.
Geçen yıl 36,7 milyar dolar açık veren cari istikrarda, 2019’da 6,8 milyar dolar fazla oluştuğunu anımsatan Özer, “Bu yılın dinamikleri dikkate alındığında bunu olağan karşılıyoruz. Bilhassa hizmetler istikrarının en değerli kalemi olan seyahat gelirlerinin kıymetli ölçüde gerilemesi cari açıkta tesirli olan ögelerin başında geldi. Seyahat gelirleri 2019’da bulunduğu 25,7 milyar dolardan 2020’da 9,2 milyar dolara geriledi.” dedi.
Özer, direkt yatırımlarda 2020 yılının tamamında 4,6 milyar dolar yatırım girişi gerçekleştiğini aktararak, şunları kaydetti:
“Aralık ayı verisinde portföy yatırımlarında da 5 milyar 209 milyon dolar giriş dikkati çekiyor. Bu sayı 2020 yılının tamamında en yüksek giriş sayısı olmasına rağmen portföy yatırımları 2020’yi 5,4 milyar dolarlık çıkışla tamamladı. Revizyon Siyaseti doğrultusunda yapılan yıl sonu çalışmaları kapsamında, Net Yanılgı ve Noksan kalemi 2016’da 181 milyon dolara, 2017’de 71 milyon dolara, 2018’de 147 milyon dolara, 2019’da 341 milyon dolara ve 2020’nin ocak-kasım periyodu için 1 milyar 152 milyon dolara güncellendi. Tüm bu sonuçlarla birlikte aralık ayında TCMB’nin resmi rezervlerini 6 milyar 734 milyon dolar artırmayı başardık. Öteki bir deyişle aralık ayında kendimizi finanse etmekle kalmayıp rezervlere 6,7 milyar dolar ekledik. 2020 yılı genelinde resmi rezervlerden 31,8 milyar dolarlık çıkış oldu. Özetle 2020’de genişleyen dış ticaret açığı ve zayıf seyreden turizm gelirleriyle cari açıkta artış oldu. 2021’de turizm gelirinin yükselmesine bağlı olarak cari açıktaki tesirinin azalmasını bekliyoruz.”
Memurlar
