Grup otosu yayaya çarpıp vefatına sebep olursa kusurlu yönetimdir.
Hadisede, takım otosu bir yayaya çarparak vefatına sebebiyet vermiştir.
Isimli Tıp Kurumu Trafik İhtisas Dairesinin raporuna nazaran; davalının tali kusurlu, davacıların murisinin ise hadisede asli kusurlu olduğuna yönelik rapor vermiştir.
Dava, trafik kazası sonucu mevt nedeni ile uğranılan maddi ve manevi zararın ödetilmesi istemine ilişkindir. Mahallî mahkemece, istemin bir kısmı kabul edilmiş; karar, davalılar tarafından temyiz edilmiştir.
Açılan kamu davasında Yargıtay 9.Ceza Dairesinin 04.02.2008 gün ve 2007/5482 temel, 2008/626 karar sayılı kararı ile de, “sanığın misyonu sırasında atılı cürmü işlediğinin tez edilmiş olması karşısında 4483 sayılı Yasa kararları uyarınca soruşturma müsaadesi için durma kararı verilmesi gerektiğinin gözetilmemesi” gerekçesiyle kararın bozulmasına karar verilmiştir.
Yargıtay Hukuk Genel Konseyi ise bu kararı bozmuştur:
davalının vazifesi dışında kalan ferdî kusuruna dayanılmamasına, dikkatsizlik ve tedbirsizliğe dayalı da olsa aksiyonun vazife sırasında ve vazifeyle ilgili olmasına ve hizmet kusuru niteliğinde bulunmasına nazaran, eldeki davada hasımlık, kamu görevlisine değil, yönetime düşmektedir.
T.C.
Yargıtay Hukuk Genel Heyeti
Temel No:2013/1235
Karar No:2015/849
K. Tarihi:18.2.2015
Taraflar ortasındaki “maddi ve manevi tazminat” davasından ötürü yapılan yargılama sonunda; İstanbul 12. Asliye Hukuk (kapatılan Şişli 3. Asliye Hukuk) Mahkemesince davanın kısmen kabulüne dair verilen 22.02.2011 gün ve 2006/373 Esas- 2011/70 Karar sayılı kararın incelenmesi davalılar vekili tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay 4.Hukuk Dairesinin 20.06.2012 gün ve 2011/7590 Esas-2012/10846 Karar sayılı ilamı ile;
(…1-Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı ispatlarla yasaya uygun gerektirici nedenlere, bilhassa kanıtların değerlendirilmesinde bir isabetsizlik görülmemesine nazaran davalı İ.. B..’nın temyiz itirazları reddedilmelidir.
2-Davalı İ.. B..’in temyizine gelince:
Dava, trafik kazası sonucu mevt nedeni ile uğranılan maddi ve manevi zararın ödetilmesi istemine ilişkindir. Mahallî mahkemece, istemin bir kısmı kabul edilmiş; karar, davalılar tarafından temyiz edilmiştir.
Davacılar, 09/09/2003 tarihinde meydana gelen trafik kazası sonucunda takviyeleri H.. B..’ın vefat ettiğini belirterek maddi ve manevi tazminat istemişlerdir.
Davalılar ise istemin reddi gerektiğini savunmuşlardır.
Mahallî duruşma, 18/09/2008 ve 20/04/2010 tarihli kusur ve hesaba ait eksper raporlarını karara temel alarak her iki davalı tarafından davanın kısmen kabulüne karar vermiştir.
Kamu vazifelilerinin yetkilerini kullanırken yahut vazifelerini yaparken şahıslara ziyan vermesi ilgili kamu kurumunun hizmet kusurunu oluşturur. Bu durumda sorumlu, kamu görevlisinin buyruğunda çalışmakta olduğu kamu kurumu olup dava o kurum aleyhine açılmalıdır. (T.C. Anayasası 40/III, 129/V, 657 Sy. K.13, HGK 2011/4-592 E., 2012/25 K.) Bu hususta yasal düzenlemeler emredici kararlar içermektedir. Öbür yandan Sorumluluk Hukukunun temel unsurları açısından bakıldığında da bu halde düzenlemenin mevzuatta yer almış olması ziyan görenin ziyanının karşılanması tarafında değerli bir teminattır.
Davalı İ.. B..’nın temyiz itirazlarının üstte (1) nolu bentte açıklanan nedenle reddi ile kararın buna ait kısmının onanmasına, temyiz olunan kararın (2) nolu bentte açıklanan nedenle davalı İ.. B.. faydasına bozulmasına…)
gerekçesiyle oyçokluğuyla bozularak belge yerine geri çevrilmekle, tekrar yapılan yargılama sonunda, mahkemece evvelki kararda direnilmiştir.
HUKUK GENEL ŞURASI KARARI
Hukuk Genel Kurulunca incelenerek direnme kararının müddetinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve direnme kararının verildiği tarih itibariyle 1086 sayılı HUMK’nun 2494 sayılı Kanun ile değişik 438/II. fıkrası kararı mucibince davalı İ.. B..’in duruşma isteğinin reddine karar verilip evraktaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:
Dava, trafik kazası sonucu vefat nedeni ile uğranılan maddi ve manevi zararın ödetilmesi istemine ilişkindir.
Mahkemece, istem kısmen kabul edilmiş; davalıların temyizi üzerine karar Özel Dairece, üstte başlık kısmında açıklanan münasebetle bozulmuş; mahkemece evvelki kararda direnilmiştir.
Direnme kararını, davalılar temyize getirmiştir.
I-Davalı İ…. B.. vekilinin temyiz istemi tarafından yapılan incelemede;
Direnme yoluyla Hukuk Genel Heyeti önüne gelen uyuşmazlık; kamu vazifelisi davalı polis memurunun gerçekleştirdiği trafik kazasının davalı kamu görevlisinin hizmet kusurundan mı, yoksa şahsî kusurundan mı kaynaklandığı, varılacak sonuca nazaran isimli yargı yerinde açılan maddi ve manevi tazminat davasında hasımlığın kamu görevlisine yöneltilip yöneltilemeyeceği noktasında toplanmaktadır.
Uyuşmazlığın tahlili için öncelikle, kamu vazifelilerinin hareketleri nedeniyle oluşan ziyanlardan devletin sorumluluğuna ait yasal düzenleme, kavram ve kurumlar irdelenmelidir:
Kamu vazifelisi, 5237 sayılı TCK’nın 6.maddesinin 1.fıkrasının (c) bendinde; “kamusal faaliyetin yürütülmesine atama yahut seçilme yoluyla ya da rastgele bir surette daima, müddetli yahut süreksiz olarak katılan kişi” olarak tanımlanmıştır. Bu tanıma nazaran, kişinin kamu vazifelisi sayılması için aranacak yegane ölçüt, gördüğü işin bir kamusal faaliyet olmasıdır.
Kamusal faaliyette anılan husus münasebetinde; “Anayasa ve kanunlarda belirlenmiş olan yöntemlere nazaran verilmiş olan bir siyasal kararla, bir hizmetin kamu ismine yürütülmesidir” halinde tanımlanmıştır.
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 4.maddesinin 1.fıkrasında, “Kamu hizmetlerinin; memurlar, kontratlı işçi, süreksiz işçi ve çalışanlar eliyle gördürülür” kararı yer almaktadır. Tıpkı unsurun (D) bendinde ise; “işçiler: (A), (B) ve (C) fıkralarında belirtilenler dışında kalan ve ilgili mevzuatı mucibince tahsis edilen daima emekçi takımlarında bilinmeyen müddetli iş kontratlarıyla çalıştırılan daima çalışanlar ile mevsimlik yahut kampanya işlerinde ya da orman yangınıyla çaba hizmetlerinde ilgili mevzuatına nazaran süreksiz iş durumlarında altı aydan az olmak üzere muhakkak müddetli iş kontratlarıyla çalıştırılan süreksiz emekçilerdir.” formunda tanımlanmıştır.
Kamu çalışanının mali sorumluluğuna ait düzenlemelere baktığımızda ise;
2709 sayılı T.C.Anayasasının; “Temel Hak ve Hürriyetlerin Korunması” başlıklı 40.maddesinde:
“Anayasa ile temel hak ve hürriyetleri ihlal edilen herkes, yetkili makama geciktirilmeden başvurma imkanının sağlanmasını isteme hakkına sahiptir.
Devlet, süreçlerinde, ilgili bireylerin hangi kanun yolları ve mercilere başvuracağını ve müddetlerini belirtmek zorundadır.
Kişinin, resmi vazifeliler tarafından vaki haksız süreçler sonucu uğradığı ziyan da, kanuna nazaran, Devletçe tazmin edilir. Devletin sorumlu olan ilgili görevliye rücu hakkı gizlidir.”
düzenlemesi yer almaktadır.
Yönetime karşı yargı yolunu düzenleyen “Yargı Yolu” başlıklı 125.maddesinin birinci fıkrasının birinci cümlesinde: “İdarenin her türlü hareket ve süreçlerine karşı yargı yolu açıktır.”; hususun son fıkrası uyarınca “İdare, kendi hareket ve süreçlerinden doğan ziyanı ödemekle yükümlüdür.” Kamu vazifelilerinin misyon ve sorumluluklarını düzenleyen 129.maddesinin; birinci fıkrasında: “Memurlar ve öbür kamu vazifelileri Anayasa ve kanunlara sadık kalarak faaliyette bulunmakla yükümlüdürler.” beşinci fıkrasında: “Memurlar ve öteki kamu vazifelilerinin yetkilerini kullanırken işledikleri kusurlardan doğan tazminat davaları, kendilerine rücu edilmek kaydıyla ve kanunun gösterdiği form ve kaidelere uygun olarak, fakat yönetim aleyhine açılabilir.” kararları yer almaktadır.
Anayasanın anılan hususları ile memur ve başka kamu vazifelilerinin yetkilerini kullanırken kusurlu davrandıklarından bahisle haklı ya da haksız olarak yargı mercileri önüne çıkarılmasını önlemek, kamu hizmetinin sekteye uğratılmadan yürütülmesini sağlamak ve tıpkı vakitte ziyana uğrayan kişi tarafından de memur yahut öteki kamu görevlisine oranla ödeme gücü daha yüksek olan Devleti muhatap almak suretiyle kamu sistemini korumak amaçlanmaktadır.
Gerçekten, Yargıtay Hukuk Genel Konseyinin 14.09.1983 gün 1980/4-1714 E., 1983/803 K. sayılı kararında da Anayasa’nın 129/5.maddesinin konuluş gayesi tartışılmış; “T.C.Anayasası’nın zararın doğumuna neden olan hareket ve davranışlarla, buna bağlı hukuksal sorumluluğu hiçbir vakit ortadan kaldırmadığı; bilakis, ziyan görenler açısından daha inançlı sayılması gereken Devletin sorumluluğu prensibini getirdiği…” söz edilerek birebir sonuca varılmıştır.
Bu anayasal kararlara paralel düzenleme 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun, 12.05.1982 tarih ve 2670 sayılı Kanun’un 6.maddesi ile değişik, 13.maddesinde yer almaktadır.
657 sayılı Kanunun “Kişilerin Uğradıkları Zararlar” başlıklı 13.maddesinin, 06.06.1990 tarih ve 3657 sayılı Kanun’un 1. hususuyla değişik, birinci fıkrasında:
“Kişiler kamu hukukuna tabi misyonlarla ilgili olarak uğradıkları ziyanlardan ötürü bu misyonları yerine getiren işçi aleyhine değil, ilgili kurum aleyhine dava açarlar. Lakin, Devlet dairelerine tevdi yahut bu dairelerce tahsil yahut koruma edilen para ve para kararındaki pahalı kağıtların ilgili işçi tarafından zimmete geçirilmesi halinde, zimmete geçirilen ölçü, cezai takibat sonucu beklenmeden Hazine tarafından hak sahibine ödenir. Kurumun, genel kararlara nazaran sorumlu çalışana rücu hakkı gizlidir.”
Kararı öngörülmüştür.
Anayasa’nın 129/5.maddesinin uygulama yasası olan 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 13.maddesinin münasebetinde;
“Bu unsur, kamu hukukuna tabi misyonlar bakımından yönetim edilenlere verilecek ziyanlar konusundaki sorumluluğu düzenlemektedir.
Husustaki teminat iki açıdan incelenmelidir;
Her şeyden evvel, yönetim edilenler lehine bir teminat mevcuttur. Yönetim edilenler, kamu hukukuna tabi vazifeler münasebetiyle kendilerine verilmiş olan zararlarda, direkt doğruya vazife sahibi kurum aleyhine dava açabilecekler ve böylelikle asıl ödeme kabiliyeti olan bir davalı bulmuş olacaklardır. Aksi takdirde, bilhassa büyük ziyanlar bakımından, davayı kazansalar bile, ödeme kabiliyeti olmayan bir memurla karşı karşıya kalmaları mümkündür. Halbuki unsurdaki formuyla, her vakit için karşılarında ödeme kabiliyetine sahip bir kurum bulabileceklerdir.
İkinci teminat; memur, daha doğrusu ‘Kamu hukukuna tabi hizmetlerle vazifeli personel’ bakımındandır. Bu üzere işçi, misyonlarını yerine getirirken, daimi bir tazminat tehdidi altında kalmayacaklar ve hasebiyle kamu hizmetlerinin çok ağır görülmesi üzere bir sakıncayla karşılaşılmayacaktır. Lakin, daimi olarak ve birinci elden dava tehdidi altında bulunmamak, memurların külliyen sorumsuz hareket edebilecekleri halinde anlaşılmamalıdır. Bu unsur ile memur, mütemadiyen duruşmalarda kendi aleyhine açılmış davalarla uğraşmaktan korunmuştur fakat, vazifeleri münasebetiyle yönetime vermiş olduğu ziyanlardan dolayı yönetime karşı olan sorumluluğu devam etmektedir….” sözleri yer almaktadır.
Görülmektedir ki, Anayasa’nın 40/3, 125/son, 129/5.maddeleri ile uygulamanın çerçevesi net olarak çizilmiş; “memurlar ve öbür kamu vazifelilerinin yetkilerini kullanırken işledikleri kusurlardan doğan tazminat davalarının, lakin rücu edilmek kaidesi ile yönetim aleyhine açılabileceği” açıkça tabir edilmiştir.
Uyuşmazlığın tahlilinde Anayasa’nın 129/5.maddesinde yer alan “yetkilerini kullanırken işledikleri kusur” sözünden ne anlaşılması gerektiğinin belirlenmesi değer taşımaktadır ki, bu noktada “kusur” ile ilgili açıklama yapılmasında fayda vardır:
Kusurun kanunlarımızda tarifi yapılmamıştır. Uygulama ve öğretide kabul görmüş tanıma nazaran; kusur, hukuk nizamınca kınanabilen davranıştır. Kınamanın nedeni, öbür türlü davranma imkanı varken ve mecburî iken, bu formda davranılmayarak, bu şekilden sapılmış olmasıdır. Velhasıl; kusur, genel tarifiyle, hukuk sistemi tarafından bir davranış stilinin kınanması olup; bu kınama, o davranışın muhakkak şartlar altında bireylerden beklenen ortalama hareket biçiminden sapmış olmasından kaynaklanır.
Yeniden, öğreti ve uygulamadaki hakim görüşe nazaran, sorumluluk hukuku açısından kusurun, kast ve ihmal (taksir) olmak üzere ikiye ayrıldığı kabul edilmektedir. Bu bağlamda, kast hukuka alışılmamış sonucun bilerek ve isteyerek meydana getirilmesi; ihmal ise, hukuka alışılmamış sonucu istememekle birlikte, bu türlü bir sonucun önlenmesi için gerekli tedbirlerin alınmaması ve gereken ihtimamın gösterilmemesidir.
Yönetim hukuku prensipleri çerçevesinde hadiseye bakıldığında ise, bir kamu görevlisinin misyon sırasında, hizmet araçlarını kullanarak yaptığı hareket ve süreçlerine ait ferdî kusurunun, kasti hata niteliği taşısa bile hizmet kusuru oluşturacağı ve bu nedenle açılacak davaların fakat yönetim aleyhine açılabileceği bilinen prensiplerindendir (Danıştay 10.Daire T. 20.04.1989 gün ve 1988/1042 E., 1989/857 K. sayılı ilamı).
Yeri gelmişken “yetkilerini kullanırken” ve “bu vazifeleri yerine getiren personel” kavramlarıyla maksatlarının ne olduğu üzerinde durulmalıdır:
Devletin sorumluluğunun öbür bir koşulu da, zararın, memur ve öteki bir kamu vazifelisi tarafından “görevini yerine getirirken” ve “görevle ilgili yetkilerini kullanırken” gerçekleştirilmiş olmasıdır.
Şu halde “görevin ifası” “yetkinin kullanılması” ile gerçekleşen ziyan ortasında fonksiyonel (görevsel) bir bağ bulunmalı; ziyan, kamu misyonu (kamu yetkisi) yerine getirilirken, bu misyon ve yetki nedeni ile doğmuş olmalıdır.
Memur ve öteki resmi vazifelilerinin kamu vazifelisi sıfat ve kapasiteleri dışında özel bir kişi olarak, özel hukuk kararlarına nazaran, özel işlerini yaparken üçüncü şahıslara verdikleri ziyandan direkt doğruya kendileri sorumludur (Fikret Eren, Borçlar Hukuku Genel Kararlar, 12.Bası, İstanbul 2010, s. 590 vd.). Öbür bir deyişle, bir kamu hizmetinin görülmesi sırasında, Devlet memurunun yahut casusunun hizmet kusuru sayılabilecek bir tasarruf yahut aksiyonu nedeniyle üçüncü bireyler ziyan görürlerse, hadise isimli kazanın misyon alanı dışında kalır; yönetim aleyhine idari yargı merciinde tam yargı davası açılmalıdır (Tekinay Borçlar Hukuku Genel Kararlar, Tekinay/Akman/Burcuoğlu/Altop, 7.Bası, İstanbul 1993, s. 504- 505).
Tüm bu açıklamalar göstermektedir ki, şahısların uğradığı ziyanla, ziyana sebebiyet veren kamu çalışanının yürüttüğü misyon ortasında rastgele bir ilgi kurulabiliyorsa, ortada misyonla ilgili bir durum var demektir ve bu cins davranışlar taammüden yahut ihmalen işlenmesine bakılmaksızın, kamu çalışanının hizmetten ayrılamayan ferdî kusurları olarak ortaya çıkmakta ve bu konu, 657 sayılı Kanunun 13.maddesindeki “kişilerin kamu hukukuna tabi misyonlarla ilgili olarak uğradıkları zararlar” ibaresinde tabirini bulmaktadır.
Öbür taraftan, Anayasa’nın 129/5.maddesinde “kusur” koşulundan bahsedildiğine nazaran yetkisini kullanan memurun yahut kamu görevlisinin işlediği aksiyonun taammüden mi yoksa ihmalen mi gerçekleştirildiğine bakılmaksızın bu aksiyonlarından doğan davaların lakin yönetim aleyhine açılması gerektiğinin kabulü mecburidir.
Gerçekten, Yargıtay Hukuk Genel Heyetinin 01.02.2012 gün ve 2011/4-592 temel, 2012/25 karar; 25.12.2012 gün ve 2013/4-419 temel, 2013/1690 karar; 26.02.2014 gün ve 2013/4-579 temel, 2014/155 karar; 19.11.2014 gün ve 2013/4-1120 temel, 2014/922 karar sayılı sayılı ilamlarında da tıpkı prensipler kabul edilmiştir.
Bu prensipler ışığında somut hadise değerlendirildiğinde; 09.09.2003 günü saat 08: 30 sıralarında davalı İ.. B..’in misyonundan ötürü sevk ve yönetimindeki 34….01 plaka sayılı araba ile Şişli istikametinden Mecidiyeköy istikametine yanlışsız seyrini sürdürürken vaka mahalline geldiğinde seyir istikametine nazaran sol taraftan kaplamaya giriş yapıp sağ tarafa gerçek geçmek isteyen davacıların murisi yaya H..B..’a yönetimindeki vasıtanın sol ön bölümü ile çarpması sonucu meydana gelen hadise nedeniyle kusurlu davranışı ile murislerinin vefatına sebebiyet verdiği argümanıyla polis memuru olan araç sürücüsü ile İ.. B..nı hasım göstererek davacıların eldeki tazminat davasını açtıkları anlaşılmaktadır.
Isimli Tıp Kurumu Trafik İhtisas Dairesinin raporuna nazaran; davalının tali kusurlu, davacıların murisinin ise hadisede asli kusurlu olduğu, ayrıyeten şoför davalı İ.. B.. hakkında ‘tedbirsizlik ve dikkatsizlik sonucu mevte sebebiyet vermek’ cürmünden kamu davası açıldığı, yapılan yargılama sonucunda verilen kararın temyizi üzerine Yargıtay 9.Ceza Dairesinin 04.02.2008 gün ve 2007/5482 temel, 2008/626 karar sayılı kararı ile de, “sanığın misyonu sırasında atılı hatası işlediğinin argüman edilmiş olması karşısında 4483 sayılı Yasa kararları uyarınca soruşturma müsaadesi için durma kararı verilmesi gerektiğinin gözetilmemesi” gerekçesiyle kararın bozulmasına karar verildiği anlaşılmaktadır.
Davacıların bu argümanı, içerikçe davalı İ.. B..nda polis memuru olarak çalışan, misyonu sırasında ve vazifesini ifa ederken işlediği bir kusura ve bu kusurun niteliği itibariyle de kamu görevlisinin ihmaline dayanmaktadır.
Hal bu türlü olunca, davalının vazifesi dışında kalan ferdî kusuruna dayanılmamasına, dikkatsizlik ve tedbirsizliğe dayalı da olsa aksiyonun vazife sırasında ve misyonla ilgili olmasına ve hizmet kusuru niteliğinde bulunmasına nazaran, eldeki davada hasımlık, kamu görevlisine değil, yönetime düşmektedir.
II-Davalılardan İ.. B.. vekilinin temyiz isteminin incelenmesinde;
Davalı İ.. B.. hakkında açılan davanın mahallî mahkemece kısmen kabulüne dair verilen kararın üstte başlık kısmında açıklanan münasebetle Özel Daire tarafından onanması ve davalı İ.. B..’nın karar düzeltme isteminin de reddine karar verilerek ismi geçen davalı tarafından karar kesinleştiğinden Bakanlığın direnme kararını temyizinde hukuksal faydası bulunmamaktadır.
Bu nedenle davalı İ.. B..nın temyiz isteminin reddine karar verilmelidir.
Görüşmeler sırasında bir kısım üyeler tarafından; davalı araç sürücüsünün hadisede şahsî ve hizmetten ayrılabilen kusuruna dayanıldığı ileri sürülerek lokal duruşma direnme kararının onanması gerektiği görüşü ileri sürülmüş ise de, bu görüş üstte belirtilen nedenlerle Şura çoğunluğu tarafından benimsenmemiştir.
Üstte açıklanan nedenlerle, Hukuk Genel Kurulunca da benimsenen Özel Daire bozma kararına uyulmak gerekirken, evvelki kararda direnilmesi yordam ve yasaya terstir.
Bu nedenle direnme kararı bozulmalıdır.
S O N U Ç : 1-Yukarıda (II) numaralı bentte açıklanan davalı İ.. B.. vekilinin direnme kararını temyizde türel faydası bulunmadığından temyiz isteminin REDDİNE, 18.02.2015 gününde yapılan birinci görüşmede oybirliğiyle,
2-Yukarıda (I) numaralı bentte açıklanan nedenlerle, davalı İ.. B..’in temyiz itirazlarının kabulü ile, direnme kararının Özel Daire bozma kararında gösterilen nedenlerden ötürü 6217 sayılı Kanun’un 30.maddesi ile 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’na eklenen “Geçici Unsur 3” atfıyla uygulanmakta olan 1086 sayılı Hukuk Yordamı Muhakemeleri Kanunu’nun 429.maddesi mucibince BOZULMASINA, istek halinde temyiz peşin harcının yatırana geri verilmesine, 25.02.2015 gününde yapılan ikinci görüşmede oyçokluğuyla karar verildi.
KARŞI OY
Karara temel alınan Isimli Tıp Kurumu Trafik İhtisas Dairesi’nin 18.09.2008 tarihli raporunda; davalı şoför İ.. B..’in, öbür davalı Kuruma ilişkin araç ile seyir halinde iken, yolu karşıdan karşıya geçmek isteyen yayaya ikazda bulunmadığı, karşıdan karşıya geçmek için yola giriş yapan yayayı gördüğünde fren tatbik etmiş ise de, 13 m. fren tatbikinin ardından yaya çarpması sonucunda meydana gelen vakada, dikkat ve ihtimam yükümlülüğüne ters hareketleriyle % 25 oranında tali kusurlu olduğu, davacıların takviyesi müteveffa yaya H.. B..’ın, araç trafiğini denetim etmeden ve yaklaşan aracın sürat ve arasını dikkate almadan kaplamaya giriş yapıp yolu karşıdan karşıya geçmek isterken birinci geçiş hakkı bırakmadığı davalı şoför idaresindeki vasıtanın çarpmasına maruz kalmasıyla neticelenen hadisede, dikkat ve itina yükümlülüğüne karşıt hareketiyle %75 oranında asli kusurlu olduğu belirlenmiştir. Öteki taraftan anılan rapordaki kusur oranı ile ceza mahkemesince alınan 28.09.2004 tarihli rapordaki kusur oranının paralellik arz ettiği de görülmektedir.
Belirtmelidir ki, trafik kazası sonucunda bir kimsenin yaralanmasına yahut vefatına neden olunması, ona karşı işlenmiş bir haksız fiil niteliğindedir.
Mülga 818 sayılı Borçlar Kanunu (BK)’nun “haksız süreçlerden doğan borçlar”ı düzenleyen 41.(TBK’nin 49.) hususunda haksız fiil; “Gerek taammüden, gerek ihmal ve kayıtsızlık veyahut tedbirsizlik ile haksız surette öbür kimseye bir ziyan ika eden şahıs, o zararın tazminine mecburdur” formunda tanımlanmıştır.
Dava konusu vaka, 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu(KTK)’nda yer alan düzenlemelere ters davranış nedeniyle meydana gelen zararın ödetilmesi istemine ilişkindir. Davalı Yönetim, ismi geçen kanun kararlarına nazaran işleten pozisyonundadır. Birebir Kanun’un 106. hususunda genel ve katma bütçeli daireler ile özel yönetim, belediye ve iktisadi kamu teşebbüslerine ilişkin motorlu araçların neden oldukları ziyanlardan ötürü bu yasanın tüzel sorumluluğa ait düzenlemelerinin uygulanacağı belirlenmiştir. İşletenin tüzel sorumluluğunu düzenleyen 85 ve izleyen hususlarında ise motorlu araçların trafik kurallarına muhalif davranışları nedeni ile doğan ziyanlardan gerçek ve özel bireyler ile kamu hükmî bireyleri ayrımı yapılmaksızın birebir sorumluluk kurallarına bağlı olmaları öngörülmüştür.
Öteki yandan 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu(KTK), işleten ile şoförün sorumluluklarını düzenlemiş ve bu sorumluluğun müteselsil sorumluluk olduğunu belirlemiştir. Hakikaten KTK’nin 110.maddesi; “işleteni yahut sahibi Devlet ve öbür kamu kuruluşları olan araçların sebebiyet verdiği ziyanlara ait olanları dahil bu kanundan doğan sorumluluk davaları isimli yargıda görülür. Ziyan görenin kamu vazifelisi olması, bu fıkra kararının uygulanmasını önlemez” kararını öngörmüştür.
KTK’de tanımlanan karayolu şeridi üzerindeki araç trafiğinden kaynaklanan sorumlulukların özel hukuk alanına girdiği, yönetim tarafından kamu gücünden kaynaklanan bir yetkinin kullanılması kelam konusu olmadığı, ceza kanunu yahut öteki kanunlarda cürüm olarak öngörülen bir fiilin işlenmesi durumunda kamu vazifelilerinin sorumluluklarını üstlenmeleri gerektiği açıktır.
2918 sayılı Karayolları Trafik Maddesi’nin bu düzenlemeleri karşısında, kamu araçlarının verdikleri ziyanlardan ötürü yönetim, kamu hukuku kurallarına nazaran değil, “işleten” sıfatıyla özel hukuk kurallarına nazaran sorumlu tutulmalıdır.
Somut vakada davalı şoförün aksiyonlarının bir bütün halinde hizmet kusuruna bağlı olmaksızın şahsi kusur ve ihtimam borcunun gereği üzere yerine getirilmemesinden kaynaklanan bir dava olduğu anlaşılmaktadır. Gerek öğretide gerekse yargısal kararlarda işçinin şahsî hareket ve davranışları idari hareket ve süreç sayılmamış, ferdî kusura dayanan davaların inceleme yerinin Isimli Yargı yeri olduğu kabul edilmiştir. (Tekinay-Akman-Burcuoğu-Altop Borçlar Hukuku Genel kararları 1988 baskı, sh.681, Cüneyt Ozansoy-Tarihsel ve Kuramsal Açıdan Yönetimin Kusurundan Doğan Sorumluluğu, Doktora Tezi 1989 sh.330 vd.)
Şu halde, üstte açıklanan maddi ve tüzel olgular gözetilerek mahallî duruşmanın davanın kabulüne ait kararının onanması gerektiği fikrindeyiz.
Memurlar