Milliyet’ten Ozan Ömer Kadüker’in haberine nazaran: Koronavirüs nedeniyle Mart 2020’de uzaktan eğitime geçen okullarda bir yıl geride kaldı. Bu süreçte birçok kere yüz yüze eğitim kararı alınıp ertelendi. Son olarak 15 Şubat’ta köy okullarında, yüz yüze eğitime başlandı. 1 Mart’ta da ilkokullar, 8 ve 12. sınıflar ile özel eğitim okullarında salgının seyrine nazaran seyreltilmiş formda yüz yüze eğitime geçilmesi hedefleniyor. Ulusal Eğitim Bakanı Ziya Selçuk’un açıklamasına nazaran tüm sınıfların birebir anda ve tam vakitli olarak yüz yüze eğitime geçmesi kısa vadede mümkün görünmüyor. Uzaktan eğitim sürecinde öğrenciler, öğretmenler ve veliler teknik sorunlar başta olmak üzere birçok sıkıntıyla boğuşuyor. Lakin bir de işin iktisat boyutu var. Birçok bölümü etkileyen eğitimde, kimi iş kolları büyük ziyan gördü. Özel okulların bir kısmı kapanırken birtakımı işçi azaltmak zorunda kaldı. Öte yandan okul kantinleri ve servisleri ise neredeyse hiç çalışamadı. Bu nedenle iflas edenler, dal değiştirenler ya da kredilerle geçinmeye çalışanların sayısı hayli fazla. Ekonomik meselelerle uğraşan dal temsilcilerine pandeminin tesirlerini sorduk:
‘Doluluk yüzde 42’ye düştü’
Türkiye Özel Okullar Derneği İdare Heyeti Lideri Zafer Öztürk: “Çocuklarda yaşanan kayıp farklı, okullarda yaşananlar başka. Bilhassa okul öncesinde problemler önemli boyuta ulaştı. Anaokullarının nerdeyse yarısı kapandı, durumu askıda olanlar da var. Öte yandan özel okullarda Aralık 2019’da, 220 bin 746 işçimiz vardı, bugün bu sayı 193 bin 474’e düştü. 2019’da doluluk oranı yüzde 49.67’ken bu oran yüzde 42.66’ya düştü. Bilhassa Anadolu’daki özel okullar, sıkıntı durumda. Veliler de bankalara ödeme yapmakta zorlandı. Erken kayıt devrinde okullar hem velilere takviye olmak hem de kendini ayakta tutmak için burs dilimlerini artırdı. Ödeme kolaylıkları sağlandı.
KDV oranı yüzde 1’e indirildi fakat 1 Haziran’dan sonra ne olacağı muhakkak değil. Bir an evvel karar verilmesini bekliyoruz. Şu an muhakkak olmadığı için okullar, KDV hariç fiyat veriyor. KDV tartışması bitmesi için açıklanması gerekir. Gelecek yıl için de KDV’nin yükseltilmemesini bekliyoruz. Aldığımız sinyaller bu istikamette. Eğitimde koronavirüs nedeniyle yaşanan meselelerin çözülmesi için uzun bir vakit gerekiyor. Zira gelecek yılların daha da güç olması bekleniyor. Eğitim başlasa bile bir anda toparlanmak mümkün değil. İktisat bir zincir, bir yerde dert varsa her yerde düşünce vardır.
‘Okul fiyatı iade edilmez’
Kimi veliler koronavirüs nedeniyle hizmetin mukavelede belirtildiği formda verilemediği gerekçesiyle özel okullardan fiyat iadesi talebinde bulunuyor. İzmir Vilayet Tüketici Hakem Heyeti, bir velinin başvurusu üzerine eğitim fiyatının kısmen iadesini kararlaştırdı. Kararın geneli yansıtamayacağını belirten Öztürk “Online eğitimin yüz yüze eğitim yerine geçtiği MEB tarafından açıklandı. Tüketici Hakem Heyeti, İzmir’deki okulun online eğitimini kâfi bulmadığı için mi bu kararı verdi bilemiyoruz. Bundan evvel bu kararın karşıtında yüzlerce olumsuz karar var. Yani söylendiği üzere bu sonuç, emsal olacak demek anlamsız. Burada tüzel bir destek yok.”
‘Kantinciler kovidzede sayılmalı’
Türkiye Kantinciler Güç Birliği Platformu Sözcüsü ve Ankara Kantinciler Odası Lideri Bayram Şahin: “Son bir yılda fakat 20 gün açık kalabildik. Onda da esasen herkes gitmediği için birçok kantinci açmadı. Üyelerimiz 2021 Eylül’e kadar pek umutlu gözükmüyor. Bu da 18 aylık süreçte kantincilerin meskenine ekmek götürememesi manasına geliyor. Geçen yıl eylülde açılır umuduyla kredi kullandık. Erteleme yapıldı fakat kredileri hiç kullanmadan faizli formda geri ödemeye başladık. Her kesim etkilendi ancak kantinciler, servisçiler hiç çalışamadı. Ortalama 20 bin kantin işletmesi var. Bu hususta dal tahlili yapılmalı. Kapalı olanlara dayanak olunmalı. Nasıl afet bölgelerinde esnaflara yardım ediliyorsa kantinciler de ‘kovidzede’ sayılmalı. Zira bizim için afet tesiri yarattı. 18 ay iş yapamayan kimse ayakta kalamaz. İflas eden, öbür işe yönelenler var. Kapalı kantine her ay damga vergisi, muhasebe fiyatı, Bağ-Kur primi veriyoruz. Bunlarla ilgili yasal düzenlemeler yapılmalı. Para kazanamıyoruz bari borçlanmayalım.”
‘Servisçiler önlerini göremiyor’
İstanbul Umum Servis Aracı İşletmecileri Esnaf Odası (İSAROD) Lideri Hamza Öztürk: “Boşta kalan otomobillerin öbür iş seçmelerinin önüne geçildi. Servisçiler okulların açılması devamlı ertelendiğinden önlerini göremedi ve farklı bir işe de başlayamadı. 1 Mart’ta açılacak deniyor. Kaç öğrenci okula gidecek? Hiç çalışmamamıza karşın riski sıfıra düşmüş sigortalar, yüzde 30-40 oranında arttı. Bandrole yüzde 25 artırım geldi. Sigorta, bandrollerin, muayenelerin mahsuplaşılması lazım. Otomobiller çalışmadığı için aküleri bitti. Ödeyemediğimiz kredilerin faizleri ve yeni hibeler konusunda takviye bekliyoruz.”
Memurlar
