Dünya yeni tip koronavirüs (Kovid-19) ile uğraş ediyor. Dünya genelinde hadise sayısı 50 milyonu, vefatlar ise 1 milyon 250 bini geçti. Avrupa’da salgın yayılım suratı arttı. NTV’den Deniz Kilislioğlu, Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ) Avrupa Yöneticisi Hans Kluge ile konuştu.
NTV: Maske taktığınızı görüyorum lakin DSÖ salgının başında maske takılmasını tavsiye etmiyordu. Artık takıyor olmanız maskenin virüse karşı en tesirli araçlardan biri olduğunu kabul ettiğiniz manasına mı geliyor?
H. K.: Öncelikle pandeminin başında bile maske takılmasını tavsiye ediyorduk lakin yalnızca sıhhat çalışanları için. Zira o vakit global bir maske külfeti vardı. Bu türlü durumlarda öncelik vermeniz gerekiyor fakat virüsle ilgili bilgilerimiz de kısıtlıydı. Semptom göstermeyen şahısların virüsü yaydığını öğrendik. Birçok vakit bu türlü bir durum görülmez.
Lakin şu anda maske takılması taraftarıyız. 53 ülkenin sıhhat bakanlarıyla bir ortaya geldik. Projeksiyonlarımız maske ve toplumsal uzaklık ile 260 binden fazla kişinin hayatının kurtarılabileceğimizi gösterdi. 6 ay içerisinde Avrupa ülkeleri için bu türlü bir durum kelam konusu. Singapur’da yüzde 95 maske takılma oranı var. Bu oran Avrupa’da yüzde 65. Çok ucuz ve kolay bir halde hayat kurtarabiliriz.
‘İnsanların grip aşısı olması çok önemli’
NTV: Pekala pandemi konusunda nerede duruyoruz. Umutsuz bir tarafa hakikat gidiyormuş tablosu var.
H. K.: Can çıkmadan umut çıkmaz. İnsanlara umut vermek çok kıymetli. Bu işin sonunu pandeminin sonunu göreceğiz fakat önümüzde güç bir kış var. Avrupa’da hadiseler artıyor daha da artacak. Mevsimsel bir durum da var. Kışın aktiviteler iç yerlere taşınacak. Grip mevsimi de geliyor. İnsanların grip aşısı olması çok kıymetli. Ne yapılacağını biliyoruz. Dayanışmaya gereksinimimiz var.
NTV: Virüs mutasyon geçirmedi fakat önümüzde şiddetli aylar var diyorsunuz o denli mi?
H. K.: Evet sonunda önümüzde kasım ve aralık ayları var. Güney Yarımkürede ise hijyen tedbirleri sayesinde geçmişten çok daha az grip olayı olduğunu görüyoruz. En iyisini umalım lakin en berbatına hazırlıklı olalım.
‘Karantina son deva olmalı’
NTV: Avrupa ülkelerinin tedbirlerine karşın hadiseler artıyor. Karantina tahlil mü?
H. K.: Bizce karantina son deva olmalı. Bir yandan da artık kurallar değişti. Bugünkü karantina mart ayındaki karantina üzere olmayacaktır. İlkbaharda salgın süratli geldi. Bilgiler kısıtlıydı. Okulları ekonomileri ve ülkeleri kapattık. Şimdiki tavsiyemiz orantılı ve maksatlı tedbirlerle toplumu da işin içine katmak. Zira önümüzdeki en büyük zorluk pandemi yorgunluğu. Beşerler yoruldu ve salgından bıktı. Bunu anlıyorum iki genç kızım var ve bir yıllarını daha harcamak istemiyorlar. Toplumsal hayatı devam ettirmek için yeni yollar bulmak konusunda yaratıcı olmalıyız. Türkiye’de gördüklerimin beni çok etkilediğini söyleyebilirim. Beşerler maske takıyor. Toplumsal araya uyuyor. Yeni yollar bularak toplumsal hayata devam ediyorlar
‘Türkiye’de test ve takip son derece etkileyici, Koca’yı tebrik etmek istiyorum’
NTV: Türkiye’yi sormak istiyorum. Virüsle çaba nasıl gidiyor?
H. K.: Her vakit sayılara bakmak lazım. Nisan’a nazaran test kapasitesi 3 katına çıktı. Test ve takip son derece etkileyici. Fahrettin Koca’yı tebrik etmek istiyorum. Birkaç gün öncesine kadar hadiselerde yüzde 70 düşüş vardı. Tabi artık tüm Avrupa üzere yüzde 50 artış var. Türkiye yaşlıların korunmasında öbür ülkelerden çok daha başarılı. Sıhhat sistemi Kovid dışındaki hastalıklarla da çaba ediyor. Lakin Türkiye 152 ülkeye yardım gönderdi. ABD’ye 2 uçak gönderdiler, İngiltere ve Almanya’ya takviye oldular. Buna yaklaşabilen bir öbür ülke yok.
‘Anahtar nokta ülkenin gerekeni yapıyor olması’
NTV: Tüm bu hususlara Türk yetkililere yazdığınız mektupta da değinmiştiniz. Bir yandan da Türk yetkililere tüm olayların açıklanması davetinde bulunmuştunuz. Türkiye’nin olayları değil hasta sayısını açıkladığını biliyoruz. İkisi ortasındaki fark nedir. Hastaların değil olay sayısının açıklanmasının ehemmiyeti nedir?
H. K.: Burada anahtar nokta ülkenin gerekeni yapıyor olması. Yani virüs taşıyan ya da virüs kuşkusu bulunan bireylerin karantinaya alınması. Hafif olayların da karantina alınması çok değerli. Türkiye zati bunu salgının başından beri yapıyor. Olay tanımlamalarının standart hale getirilmesi durumu var. Bu mevzuda birçok ülkede sorun var. Türkiye de semptomatik olaylarda olduğu üzere semptom göstermeyen hadiseler için de ayrıntılı raporlama yapıyor. Fakat temelde yapılan müdahalede bir farklılık yok. Bu hususta asemptomatik olayların da açıklanması davetinde bulunuyoruz.
NTV: Türkiye tüm sayıları sizinle paylaşıyor mu?
H. K.: Evet mutlaka. Ankara’da bir ofisimiz var ve Türkiye’nin takviyesiyle İstanbul’da da bir ofis kurduk. Bu manada çok yakın çalışıyoruz.
‘Tam sayıları daha sonra sizinle paylaşabiliriz’
NTV: Türkiye’deki günlük olayları paylaşabilir misiniz pekala?
H. K.: Yüzde 70, yüzde 50 üzere bir düşüş yaşandı hadiselerde. Tam sayıları daha sonra sizinle paylaşabiliriz. Bu mevzuda çok net olmamız gerekiyor. Sıhhat Kurulu toplantısına katıldığım için son sayıları bilmiyorum.
‘Salgını akışına bırakan hiçbir ülke olduğunu sanmıyorum’
NTV: Dünya Sıhhat Örgütü’nün sürü bağışıklığının ahlaki olmadığı konusunda bir açıklaması mevcut. Lakin birçok ülkede resmi açıklama yapılmasa bile sürü bağışıklığı uygulaması yapıldığını görüyoruz. Bu istikamette bir uygulama yapılıyor. Sürü bağışıklığı konusunda neler söyleyeceksiniz?
H. K.: Dünya Sıhhat Örgütü Avrupa bölgesinde yer alan 53 ülkeden bahsetmem gerekirse tümü birçok tedbir almış durumda. Yani salgını akışına bırakan hiçbir ülke olduğunu sanmıyorum. Lakin haklısınız birtakım ülkeler daha fazla adım atabilir. Dediğiniz üzere sürü bağışıklığı bir hastalık denetim stratejisi değildir. Nüfusun yüzde 30’unun tehlike altında olduğunu biliyoruz. Obez olanlar, kronik hastalıkları olanlar, yaşlılar ve kalp rahatsızlıkları bulunanlar var. Bu insanların enfekte olmasına müsaade vermek son derece riskli olacaktır. Çok kısa müddette gereksiz can kayıpları yaşanacaktır. Sürü bağışıklığına lakin aşılama ile ulaşabilirsiniz. Fakat burada da Kovid-19’dan koruyacak sürü bağışıklığı için nüfusun ne kadarının bağışıklık kazanması gerektiğini bilmiyor. Yüzde 70 mi yüzde 50 mi bilmiyoruz.
‘Asıl husus üretilecek aşıya eşit ve adil olarak ulaşımın sağlanması’
NTV: Aşı çalışmalarını sormak istiyorum. Aşı ne vakit hazır olacak? Son etaba geçmiş 8-9 tane aşı var bildiğimiz kadarıyla.
H. K.: Üçüncü evre testlerin devam ettiği 6 aşı çalışması var. Çok fazla kişi üzerinde deneniyor. Lakin bu bahiste şimdi kimsede net bir karşılık yok. Büyük olasılıkla aşı bu kışa yetişmeyecek. Umarım gelecek yılın ortalarına hazır olur. Dünya Sıhhat Örgütü uğraşları organize etmek için görülmemiş bir süratle çalışıyor. Fakat bilimin vakit aldığını unutmamak gerekiyor. Yani aceleye getiremeyeceğimiz bir süreçten bahsediyoruz. Kimi testlere orta verildi. Ancak bu beklenen bir durumdu. Zorlanacak bir durum değil yani birkaç ay daha var. Fakat asıl bahis üretilecek aşıya eşit ve adil olarak ulaşımın sağlanması. Bilhassa fakir ve tehlike altındaki beşerler açısından.
‘Aşı çalışmalarına 180 ülkenin iştiraki var’
NTV: Pekala bu nasıl olacak?
H. K.: Dünya Sıhhat Örgütü, dünya aşı ittifakıyla birlikte çalışıyor. 180 ülkenin iştiraki var.
NTV: Kaç ülke?
H. K.: 180 ülke, Üst orta ve alt gelir kümelerinden tüm insanlara aşının ulaşabilmesi için işbirliği yapılıyor. Gaye aşının global bir kamu malı olması. Olağan ki birinci başta aşı arzının talepten az olacağını biliyoruz. Dayanışmanın değeri burada ortaya çıkıyor. Bir kere daha diyorum ki: hepimiz inançta olana kadar kimse inançta olmayacak.
NTV: Dünya Sıhhat Örgütü aşı programına daha fazla iştirak istiyor. 180 ülke dediniz. Yakın gelecekte daha fazla ülke katkı sağlayacak mı?
H.K.: O denli sanıyorum. Aslında Birleşmiş Milletler üyesi olan yaklaşık 200 ülkenin neredeyse tamamının takviyesine sahibiz. Muvaffakiyet sağlanırsa daha çok ülke katılmak isteyecektir. Buna inanıyorum.
NTV: Pekala pandemiden ne vakit kurtulacağız?
H. K.: Çok hoş bir soru. Bu yeni gerçeklikle birlikte biraz daha yaşamak zorunda kalacağız. Öncelikle Şükran Günü ve Noel var, insanların inançlı olarak bir ortaya gelmelerinin yollarını bulmamız gerekiyor. Zira yalnızlık da kıymetli bir sorun. Kovid-19 da son olmayacak.
Kovid 19’un kızamık kadar kolay bulaştığını ya da ebola kadar öldürücü olduğunu düşünün. Bu istikametten baktığınızda bu salgın gelecek için bir test özelliği taşıyor. Dünya Sıhhat Örgütü de sonraki salgına hazırlıklı olunabilmesi için ülkelerle birlikte çalışıyor. En kıymetli nokta da bu. Türkiye’ye, Cumhurbaşkanı Erdoğan’a, Sıhhat Bakanı Koca’ya İstanbul’daki ofis için teşekkürlerimi iletiyorum, 53 ülkenin sıhhatini buradan koruyacağız, daha hazırlıklı olmasını sağlayacağız.
Memurlar
