DÜNYANIN en büyük parçacık fiziği laboratuvarları CERN ve Fermi Ulusal Hızlandırıcı Laboratuvarı’nda (Fermilab) çalışmalar yürüten Dr. Emrah Tıraş (33), ABD’de çalıştığı laboratuvarı gezen anası Durkadın Tıraş’ın (66), ‘Biz senin muallim olmanı bekliyorduk’ kelamını toplumsal medya hesabında paylaşınca binlerce beğeni aldı.
Antalya’nın Döşemealtı ilçesinde çiftçilik yapan Osman ve Durkadın Tıraş çiftinin 4 evladından en küçüğü Emrah Tıraş, köy mektebinde başladığı eğitim hayatını, Atatürk Üniversitesi Fizik Kısmı’nda devam ettirdi. Tıraş daha sonra akademik kariyer için ABD’ye gitti. Iowa Üniversitesi’nde çalışmalara başlayan Tıraş, doktora tezini dünyanın en büyük parçacık fiziği laboratuvarı olan CERN’deki CMS deneyi için geliştirdiği dedektör sistemleri ve fizik tahlillerini yaptığı nötrino parçacıkları üzerine yazdı.
Akabinde bu sistemleri hem CERN’de hem de Fermilab’da test eden Tıraş, Fermilab’taki ANNIE ve NOVA nötrino deneylerinde çalışmak için teklif aldı. Burada çalışmalarına devam eden Dr. Emrah Tıraş, 2018’de ikiz evlatları dünyaya gelince Antalya’da yaşayan ana ve babasını ABD’ye davet etti ve onlara çalıştığı laboratuvarları gezdirdi.
TÜRKİYE’DE NÖTRİNO ARAŞTIRMA MERKEZİ HAYALİ
Dr. Tıraş, anası Durkadın ve babası Osman Tıraş’a, çalıştığı laboratuvarları gezdirdi ve yaptıkları deneyleri gösterdi. Ana Tıraş, oğlunun çalıştığı laboratuvarı görünce, ‘Biz senin hoca olmanı bekliyorduk. Sen çok ilerletmişsin, galiba artık hoca olmayacaksın’ dedi. Anasının bu kelamını yaklaşık 2 yıl sonra toplumsal medya hesabında paylaşan Dr. Emrah Tıraş’ın paylaşımı, binlerce kişi tarafından beğenildi. Dr. Tıraş, Türkiye’de önümüzdeki yıllarda kurulmasını hayal ettiği, simülasyonlarını geliştirdiği milletlerarası Nötrino Araştırma Merkezi ve Ar-Ge Dedektörü Girişimi’ni gerçekleştirmek istiyor.
‘YA AİLEME YARDIM EDECEK YA DA ÜNİVERSİTEYE GİDECEKTİM’
Birinci ve ortaokul hayatını Antalya’daki köy mekteplerinde tamamladığını söyleyen Dr. Emrah Tıraş, ?Anadolu liseleri testini kaçırdım ve Karatay Üstün Lisesi’nde okudum. Üniversite imtihanında aldığım puan çok yüksek bir puan değildi. Önümde iki seçenek vardı. Puanımın yettiği bir üniversiteye gitmek ya da bir yıl daha hazırlanıp birebir devranda aileme yardım etmek. Babam pazarcılık ve çiftçilik yapıyordu, tıpkı devirde hayvanlarımız vardı ve onlara bakıyorduk. Bir sene daha imtihana hazırlanmayı göze alamadım ve Atatürk Üniversitesi Fizik Kısmı’nı kazandım” dedi.
‘CERN’DE ÇALIŞMAK İSTİYORUM’
Üniversitenin son iki yılında azimle çalıştığını belirten Tıraş, ?İlk iki yıl temel derslerle geçti ve nitekim bu kısmı okumak istiyor muyum diye düşündüm. Lakin son iki yıl azimle çalıştım. Mahsusen TÜBİTAK’ın atom altı parçacıkları ve CERN’i anlatan tanınan bilim kitaplarını okudum. Kısımdaki öğretmenlerime ‘CERN’de çalışmak istiyorum’ dediğimde bana yardımcı oldular. Son iki yıl hayatım kütüphanede geçti diyebilirim. TÜBİTAK’ın ve Ulusal Eğitim Bakanlığı’nın verdiği yurt dışı doktora burslarını kazandım” diye konuştu.
‘FERMİLAB’DAN TEKLİF ALDIM’
2009 yılının başında doktora için ABD’ye geldiğini söyleyen Tıraş, ?Bir sene sonra 3 mektepten doktora kabulü aldım. Bu mekteplerden Iowa Üniversitesi’nin CERN’deki deneylerde çok güçlü bir kümesi vardı. Ben de bu kümeye katıldım ve bir mühlet sonra araştırma hizmetlisi olarak çalışmaya başladım. 2016 yılında da doktora tezimi CERN’deki CMS deneyi için geliştirdiğimiz dedektör sistemleri ve fizik tahlillerini yaptığım nötrino parçacıkları üzerine yazdım. Bu sistemleri CERN’de de test ettik. Daha doktora tezimi savunmadan Fermi Ulusal Hızlandırıcı Laboratuvarı’nda ANNIE ve NOVA nötrino deneylerinde çalışmam için Iowa Eyalet Üniversitesi’nden teklif aldım” dedi.
MEMLEKETLER ARASI NÖTRİNO DENEYLERİNİN GIRIŞIM EKİBİNDE
CERN’den sonraki en büyük hızlandırıcı laboratuvarı olan Fermilab’ta çalışmaya başlayan Dr. Tıraş, ?Son 3,5 yıldır Amerika’daki Fermi Ulusal Hızlandırıcı Laboratuvarı’nda birçok deneyde çalışıyorum. Tıpkı devirde CERN’deki çalışmalarımız da devam ediyor. Amerika’daki önümüzdeki 10 yılda kurulması planlanan ve dünyadaki en büyük nötrino deneylerinden olacak olan THEIA’nın girişim ekibinde yan alıyorum. Türkiye’de de bir iki deney girişimim var, bu deneyleri orada da yapmak istiyorum. Erciyes Üniversitesi ismine Amerika’ya geldim. Üniversitede takım alma durumum var. Bu gerçekleştiği takdirde Fermilab ve CERN’deki çalışmalarım devam edecek. Fermilab’daki nötrino deneylerine Erciyes Üniversitesi, Türkiye’den birinci sefer canlı iştirakçi üniversite olacak” diye konuştu.
‘BİZ SENİN MUALLIM OLMANI BEKLİYORDUK’
Evlatları doğduktan sonra ana ve babasının ABD’ye gelip çalıştığı ortamı görmelerini istediğini söyleyen Dr. Tıraş, ?Aktif rol aldığım deneylerin birçoğu yanın altında. Onlara üzerinde çalıştığım deneyleri ve laboratuvarları gezdirdim. Annem görünce çok duygulandı. Anamın ben fizik okurken ileride muallim olacağım mütalaası vardı. Bunun üzerine ‘Biz senin hoca olmanı bekliyorduk. Sen çok ilerletmişsin, galiba artık muallim olmayacaksın’ dedi. Benim için de çok his dolu bir andı. Bu anı toplumsal medyada paylaşınca bu kadar reaksiyon geleceğini kestirim etmiyordum. Memleketimizin kişileri çok hoş iletiler attılar” dedi.
‘ÜLKEMİZİ TEMSİL EDİYORUZ’
Üniversitede yıllık plan ve program yapmak gerektiğini belirten Dr. Tıraş, ?Asıl düşünmemiz gereken üniversite bitince ne olacak olmalı. Öğretmenlerin verdiğiyle yetinmemek gerekiyor. Programlama lisanı günümüzde çok kıymetli. Bizim yurt dışındaki şahıslardan hiçbir farkımız yok. Yalnızca biraz daha disiplinli çalışmak gerekiyor. Toplumsal medya üzerinden bana yazan mekteplilere vaktim nispeten yardımcı olmaya çalışıyorum. Devletimizi buralarda temsil etmeye çalışıyoruz. Türkiye’de de gerçekleştirmek istediğimiz girişimler var. Ülkeni sevdikten sonra nerede olursan ol ülkene hizmet ediyorsun” diye konuştu.
‘ÇİFTÇİLİK YAPARAK OKUTTUK’
Oğullarının çalıştığı alanda her memleketten insan olduğunu söyleyen Durkadın Tıraş ise, ?Biz çiftçiyiz, pazarcılık yapardık, süt satardık. Onunla uğraş ettik, o halde okuttuk evladımızı. Rabbim gönlümüze nazaran, ona da yol açıklığı verdi. Evladımız da bu raddeleri buldu. Biz yanına Amerika’ya gittiğimizde onun bu noktalara geldiğini bilmiyorduk. Meğer o daha yükseklere ulaşmış. Çalıştığı alanları gördük, her memleketten insan var. Biz onu hoca geldi, muallim gitti diye biliyorduk. Oğlumuzu hoca sanıyorduk lakin o yükselmiş. Biz onun bu aşamalara ulaşmasından çok memnunuz” dedi.
‘OĞLUMUZLA GURUR DUYDUK’
Oğlunun aslında muallim olmasını istediğini belirten baba Osman Tıraş da, ?İlk ve ortaokulu köy mekteplerinde okudu. Liseyi Antalya’da okudu ve Erzurum’da üniversiteyi aşamayla bitirdi. Biz onun hoca olmasını istiyorduk lakin o yükseldi gitti. Devletimizin bursuyla oralara gitti. Biz çalıştığı yanları görünce onunla gurur duyduk. Çalıştığı tarafa indiğimizde ‘Oğlum sen bunun altında mı çalışıyorsun’ dedim. Meğer o yükseklere gidiyormuş, bizim bundan haberimiz yokmuş. Bizi çok gururlandırdı fakat devletine dönmesini istiyoruz” diye konuştu.
Memurlar
