Son periyotta, Amerikan Ulusal Alerji ve Enfeksiyon Hastalıkları Enstitüsü yöneticisi ve immunolog Dr. Anthony Fauci’nin de bulunduğu bir küme bilim insanı, çift maskenin bilhassa yeni varyantların da bulaşmasını engellemek için kıymetli olduğunu belirtti.
“MASKEDE FİZİKÎ BARİYER NE KADAR FAZLA OLURSA DAMLACIĞI O KADAR BLOKE EDERİZ”
Çift maske ile virüs geçirgenliğini azaltılmasının mümkün olduğunu belirten İstanbul Kültür Üniversitesi Moleküler Biyoloji ve Genetik Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Pınar Obakan Yerlikaya, çift maske kullanımı hakkında şunları söyledi:
“Maskelerin özelliği virüs içeren damlacıkları bloke etmek ve teneffüs yolumuza girişlerini engellemek. Bu noktada maskede fizikî bariyer ne kadar fazla olursa o kadar damlacığı bloke edebiliriz. Yanlışsız maskeleri kullanmak da çok kıymetli. 3 kat içeren cerrahi maskeleri ve N95 maskeleri tercih etmek kıymetli. Bilhassa yeni varyantlara maruz kalmamız kelam konusu olduğunda hastalık geliştirme olasılığımız daha da arttığı için çift maske takmak, toplumsal arayı korumak, kapalı yerlere mümkün olduğunca girmemek kesinlikle alınması gereken tedbirler.”
“MUTASYON, VİRÜSÜ DAHA GÜÇLÜ DE YAPABİLİR GÜÇSÜZ DE”
Virüs mutasyonu ve varyant kavramlarına da açıklık getiren Doç. Dr. Obakan Yerlikaya, virüslerin rastgele bir konak hücreyi enfekte etmedikleri sürece canlı yapılar olmadıklarını, çoğalmak ve canlı olmak için konak hücreye gereksinim duyduklarına işaret etti. Doç. Dr. Pınar Obakan Yerlikaya, “Kovid-19 virüsü çoğalırken yeni oluşan virüslere aktardığı kalıtım malzemesi RNA. Bu nedenle bir RNA virüsü. Evvel insan hücrelerini enfekte ediyor. Sonra protein meydana getirme sistemlerini kullanarak virüs RNA’sında kodlanmış proteinleri hücrelerimize yaptırıyor. Yani öbür bir deyişle yeni koronavirüslerin üretim fabrikası bizim hücrelerimiz oluyor” dedi.
RNA virüslerinin DNA virüslerine kıyasla daha çok mutasyon geçirdiklerini, SARS-COV-2’nin insan hücrelerine daha sıkı bağlanmak ve daha kolay çoğalmak için mutasyonlar geçirdiğini belirten Doç. Dr. Obakan Yerlikaya mutasyon sürecine ait şunları ekledi:
“RNA, DNA’ya emsal olarak nükleik asitler içerir. DNA yahut RNA her bölünmede yine sentezlenirken, yeni bir hücre yahut yeni bir virüs oluşur, mutasyon denilen nükleik asit değişimleri meydana gelir. Bu değişimler virüsleri daha güçlü de kılabilir daha güçsüz de. Güçten kastettiğimiz daha bulaşıcı ya da öldürücü olmaları. Kimi virüslerin konaklarına yahut ortamlarına ayak uydururken kısa vakitte adaptasyonlar geliştirdiğini görüyoruz. İşte bu adaptasyonlar da mutasyonlar oluyor.”
“S PROTEİNİNE DİKKAT”
Virüslerin bulaştıkça ve yeni konaklara girdikçe mutasyon geçirme oranlarının arttığına dikkati çeken Doç. Dr. Obakan Yerlikaya, “Viral varyant, mutasyon geçirmiş ve birinci ana virüse kıyasla yeni özellikler kazanmış alt tiptir. Örneğin yeni koronavirüsün farklı ülkelerde yeni varyantları olduğunu görüyoruz, yani o ülke nüfusu içinde yeni mutasyonlar ve dolayısı ile yeni varyantlar ortaya çıkıyor. Örneğin SARS-COV-2’nin İngiltere, Güney Afrika ve Nijerya’da varyantları gösterildi. Bunların ortak özelliği, virüsün hücrelerimize bağlanmak için kullandığı S proteinin aminoasitlerinden birinde (Spike protein) bir mutasyon taşıyor olmaları. S protein mutasyonları ile yeni varyantlar hücrelerimize daha sıkıca bağlanabiliyorlar. Böylelikle daha bulaşıcı ve enfeksiyöz hale geliyorlar. Sevindirici haber ise bu varyantların hastalığın seyri açısından değişiklik yaratmıyor olması” değerlendirmesinde bulundu.
TÜRKİYE’DE RASTLANAN VARYANTLAR
Ülkeler ortası seyahatler ve pandemi şartlarına uyulmaması sonucu bu varyantların da dünyaya yayılmasının kelam konusu olduğuna dikkat çeken Doç. Dr. Obakan Yerlikaya, mutasyonlarda pandemi tedbirlerine uyulmamasının tesirli olduğunu belirtti. Virüsün mutasyon geçirmesini, daha bulaşıcı ya da daha öldürücü bir hal almasını engellemek için global tedbirlerin sıkılaştırılması ve bunlara uyulması gerektiğinin altını çizdi. Türkiye’de saptanan İngiltere, Güney Afrika ve Brezilya varyantlarına ait şunları söyledi:
“Daha bulaşıcı olan virüs versiyonu ülkemizde görülmekte. Ayrıyeten yapılan çeşitli çalışmalarda Türkiye’de de virüsün hem S proteini hem de yapısal olmayan başka proteinlerini kodlayan RNA dizilerinde mutasyonlar saptandı. Ancak bu mutasyonlar bilhassa virüsün bağlanma proteini olan S proteininde İngiltere, Güney Afrika varyantlarında olduğu üzere yapısal bir değişikliğe sebep olmadı. Hem yurt dışından gelen varyantların yayılmasını önlemek hem de Türkiye’de daha bulaşıcı varyantının oluşmamasını sağlamak tüm bireyler sorumluluğunda.”
Memurlar
