Bir mühlet evvel İçişleri Bakanı Süleyman Soylu tarafından söz edilen Fay Yasası konusu hakkında görüşlerini aktaran Jeoloji Mühendisleri Odası Güney Marmara Şube Idare Konseyi Üyesi Aysun Aykan, Türkiye’nin en değerli eksikliklerinden birinin Fay Yasası olduğunu açıkladı. Aykan, ayrıyeten hazırlanan Fay Maddesi’ne zelzelenin yanı sıra heyelan, sel, çığ düşmesi üzere hadiselerin da kapsamına giren düzenlemeler içermesi gerektiğini söyledi.
Ağustos ayında katıldığı bir toplantıda Türkiye için Fay Maddesi’nin çıkartılması konusunun değerlendirildiğini açıklayan İçişleri Bakanı Süleyman Soylu’ya bir dayanak de bilim dünyasından geldi. Jeoloji Mühendisleri Odası Güney Marmara Şube Idare Konseyi Üyesi Aysun Aykan, Türkiye’nin en kıymetli eksiklerinden birisinin Fay Yasası olduğunu söyledi. 2020 yılında Manisa/Akhisar, Elazığ/Sivrice, Malatya/Pütürge, Van/Başkale, Bingöl/Karlıova zelzelelerinin yaşandığını anlatan Aysun Aykan, Adana, Mersin, Antalya, Bursa, İstanbul, Rize, Artvin, Trabzon ve Giresun’da yaşanan taşkınlarla 120’yi aşkın can kaybı ve 25 binden fazla konut ve işyerinin ziyan gördüğünü anımsattı. Fay Maddesi’ni kıymetlendiren Aykan, “Fay Yasası, zelzele, heyelan, sel, çığ düşmesi üzere tabiat hadiselerinin afete dönüşmesini engelleyecek düzenlemeler içermeli. Ülkemizdeki zelzeleler göstermektedir ki en çok can ve ekonomik kayıplar, direkt fay zonları yahut fay sınırları üzerinde kurulan yerleşim ünitelerinde ve mühendislik hizmeti almamış binalarda meydana gelmektedir. Binaların sarsıntı yönetmeliklerine, imar yönetmeliklerine uygun olarak projelendirilip inşa edilmesi, yapı kontrollerinin yapılması gerekiyor. Taban etütlerinde; yerin jeolojik durumunu, taban parametrelerini çok iyi belirlediğiniz taktirde, yapının statik proje tasarımı ile her türlü yerde, yer makus olsa dahi sarsıntıya sağlam bina tasarlanması mümkündür. Ancak geriye 1 tek sorun kalıyor; Canlı Fay Sınırı üzerine yapılaşmanın olmamasını sağlamamız gerekiyor. Türkiye’de bugüne kadar olan en büyük aletsel devir zelzelesi 1939 Erzincan Sarsıntısıdır; 7.9 büyüklüğünde ve Kuzey Anadolu Fay Zonu üzerinde oldu, o vakit yaklaşık 40 bin kişi hayatını yitirdi. Kuzey Anadolu Fay Zonu üzerinde 1939’dan başlayarak 1999’a kadar olan sarsıntılarda birçok kişi ömrünü yitirdi. KAF, yaklaşık 12 milyon yıldır var ve bu fay üzerinde tekrar büyük zelzeleler olacak. KAF yok olmayacağına nazaran; KAF Zonu tehlike nesli içerisinde kalan binaları zelzeleye emniyetli hale getirip, fayın üzerindeki binaları kaldırmamız gerekiyor” dedi.
“5.5 üzeri sarsıntı üretebilecek 500 canlı fay var”
Aykan kelamlarını şöyle sürdürdü: “Bizim 6306 sayılı afet riski altındaki alanların dönüştürülmesi hakkında kanunumuz var. Bu kanun bizim için fırsat ve ülke olarak aldığımız en kıymetli kararlardan bir tanesi olduğunu tabir etmek istiyorum. Bunu fırsata çevirip bu kanunu buralarda uygulamamız gerekir. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanan Türkiye Canlı Fay Haritası’na nazaran ülke genelinde 5.5 üzeri sarsıntı üretebilecek yaklaşık 500 canlı fay bulunuyor. Bu harita baz alındığında, 18 ilin merkezi, 80’i aşkın ilçe ve 502 mahalle direkt fay çizgileri üzerinde yer almaktadır. Aksaray, Bolu, Sakarya, Yalova, Bursa, Balıkesir, Manisa, İzmir, Aydın, Denizli, Erzurum, Kahramanmaraş, Hatay, Hakkari, Muğla, Eskişehir, Kütahya, Bingöl üzere vilayetler fay sınırı üzerinde yer alıyor. Kelam konusu yerleşim ünitelerinde 100 bini aşkın bina mevcut. Bu fay zonu üzerinde yaşayan vatandaşlarımız buralarda zelzele olduğu vakit birinci başta onlar ziyan görecektir” formunda konuştu.
Aykan, kelamlarını şöyle tamamladı: “Türkiye’de fay zonları üzerinde yapı yapmak özgür, heyelanlı alanda yapı yapmak da hür. Amerika Birleşik Devletlerinde Fay Zonları üzerine bina yapılmayacağına ait düzenleme 1973 yılında yapılmış, Avrupa Birliğine ilişkin ülkelerde 1990’lı yıllarda düzenleme yapmış. Türkiye’de zelzeleye hazırlık manasında en değerli eksik Fay Maddesi’nin olmamasıdır. Afet riskini en aza indirmek ve fay çizgisi geçen kentlerde, insanların can ve mal güvenliğinin sağlanması için; Fay Yasasını yapmak çok kıymetli; toplumun tabiat kaynaklı afetlere karşı inançlı ve hazır hale gelmesi için Fay Maddesi’nin toplumsal muhtaçlıkları karşılayacak biçimde çıkarılması gerekiyor. İçişleri Bakanı tarafından; önümüzdeki devir bir Fay Maddesi’nin çıkarılması için çalışmalara başlanıldığı istikametinde açıklamalar yapılmıştı. Şu an Hükümetimiz Fay Yasası ile ilgili çalışmalar başlattı. Birkaç ay içerisinde Meclis’e sunulması planlanan ‘Fay Yasası’ ile fay sınırları üzerinde yapılaşmaların önüne geçilmesi, mevcutta olan yapıların ise kentsel dönüşümle yıkılarak daha inançlı bölgelere taşınması planlanıyor. Çalışmalar İçişleri Bakanlığı, AFAD ve üniversiteler bünyesinde yürütülüyor. Fay Yasası, zelzele, heyelan, sel, çığ düşmesi üzere tabiat hadiselerinin afete dönüşmesini engelleyecek düzenlemeler içererek toplumsal muhtaçlıkları karşılayacak formda hazırlanmalıdır.”
Memurlar