ÇOMÜ Mühendislik Fakültesi Dekanı ve ÇOMÜ Sarsıntı Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü Prof. Dr. Tolga Bekler, 30 Ekim tarihinde İzmir’in Seferihisar açıklarında meydana gelen 6.6 büyüklüğündeki zelzeleye ve muhtemel Marmara sarsıntısına ait çarpıcı açıklamalarda bulundu.
“ÇANAKKALE’DE TABAN ŞARTLARI İZMİR İLE AYNI”
Türkiye’nin her 10 yılda bir 6 ve üzeri büyüklükte bir sarsıntı ile karşı karşıya kaldığını tabir eden Prof. Dr. Bekler, İzmir depremindeki yıkımda en büyük kabahatin sarsıntı ya da yerde değil, önemli manada sorun bulunan yapılarda olduğunu söyledi. Prof. Dr. Bekler, “Zeminin lakin sarsıntıda şu halde bir sorumluluğu, taşıyıcılığı var.
Bilhassa dolgu yer olarak da tabir ettiğimiz bugün Çanakkale’nin de en büyük zahmetlerinden bir adedidir. Sarıçay deltası buna çok hoş bir örnek. Ova üzerinde kurulması yerin gelen zelzele dalgasını güya bir pilav lapasının üzerindeki bir yapıyı sallar üzere büyüterek, yapıya aksettirmesi. Yani biz buna kendi bilimsel çalışmalarımızda büyütme deriz. Çanakkale’deki taban ve yer şartları ile İzmir’de yıkılan binaların altlarını oluşturan yer ve taban şartları birebir tıpkı. Sıvılaşma özelliği gösterir” dedi.
“DEPREM DEDİĞİMİZ OLAY BİR TÜP YA DA NÜKLEER PATLAMASI ÜZERE DEĞİL”
Prof. Dr. Tolga Bekler, “Deprem dediğimiz olay bir tüp ya da nükleer patlaması üzere değil. Binlerce tüpü Bornova’ya koyun, birebir anda patlatın, binalarda, taşıyıcı ögelerde ziyan göremezsiniz, yalnızca camlar patlar. Basınç, yani P dalgası dediğimiz hareketin tesiridir. Lakin işi sarsıntı boyutuna getirdiğimiz vakit iş değişmeye başlıyor. Ziyan görebilirlik artmaya başlıyor. Tabi buna karşı yapısal olarak tedbir alınmadıysa, gerekli mevzuatlar uygulanmadıysa, yer mühendislik hizmetleri dışında öteki inşaat mühendisliği hizmetleri yapılmadıysa, gerekli kontroller yapılmadıysa maalesef İzmir’de yaşadığımız acı sonuçları, Kocaeli’de, Van’da, Manisa’da, Malatya’da yaşadığımız acı sonuçları yaşayacak hale geliriz” dedi.
“İZMİR’DE YAPI STOKUNUN YÜZDE 10’UNU KAYBEDEBİLİRDİK”
İzmir’de, denizdeki fayların ürettiği bir sarsıntı yaşandığını bunun da ister istemez Seferihisar Körfezi’nde, Sığacık başta olmak üzere kıyı şeridindeki yapılarda tsunami tesiri oluşturduğunu söz eden Prof. Dr. Tolga Bekler, “Bu zelzele 7.5 büyüklüğünde bir zelzele olsaydı, gerçekten çok daha önemli yıkımlar olurdu. Tsunamiyi de katarsanız daha fazla tesirini görecektik. Zira tsunami televizyonlarda gözle gördüğümüz bir sel üzere değil. Selin yüzlerce katı daha süratlisini düşünün. Tonlarca malzemeyi sürükleyip, götürüp, tekrar getirebiliyor. Yani bu zelzele 7.5 ve üzerinde olsaydı çok daha büyük ve sarsıcı tesirlerini görecektik. Hem tsunami olarak hem de karadaki ögeler olarak. İzmir’deki mevcut yapı stokunun yüzde 10’luk bir kısmını kaybederdik diye, düşünüyorum” diye konuştu.
“MARMARA’DA DENİZ HEYELANLARI VAR”
Marmara Denizi’nde beklenen sarsıntının tsunami oluşturma mümkünlüğünün çok düşük olduğunu, fakat bölgede daha büyük tehdit olarak heyelan riskinin olduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Bekler, bunun sebebini şu formda açıkladı:
“Marmara bölgesindeki fayların üretebileceği sarsıntı, yanal fayların oluşturacağı bir sarsıntıdır. Yani blokların birbirine nazaran düşmesi zayıf olabilecek bir sarsıntı. Tsunami tesiri son derece zayıftır. Lakin Marmara’da zati tsunamiye gerek bile yok. Zira Marmara’ya kıyısı olan tüm vilayet ve ilçelerin kıyı şeritlerini oluşturan taban çok berbat. Avcılar’ın, Silivri’nin, Tekirdağ’ın açıklarında deniz heyelanları var.
Bunlar statik istikrarda duruyor. O dengeyi bir sarsıntı çok kolay bir biçimde bozabilir. 1999 zelzelesi zati onu yaptı. Marmara sarsıntısı o ya da bu formda oluşacak. 1912’den bu yana Mürefte’de sarsıntı yok. Burası çok külfetli, bizim sismik boşluk olarak tabir ettiğimiz bir yer. Marmara’ya da en fazla 150 kilometre. İstanbul’u, yani o 20 milyonluk nüfusun neredeyse yüzde 10’unu, yüzde 20’sini olumsuz etkileyecek bir zelzele üretebilecek yerler var. Daha evvel 7.4, 7.8’lik zelzele üretmiş. Marmara Denizi içerisinde 7’nin üzerinde her zelzele önemli hasarlar oluşturabilme özelliğine sahiptir. Denizin çok tabanında olan yerler blok hareketiyle gömülmeyle bir arada aşağıya yanlışsız göçmeye başlayacaktır. Aslında oralarda bir de heyelan var. Bugün Küçükçekmece’ye, Avcılar’a gittiğiniz vakit yavaş yavaş Marmara Denizi’ne gerçek, Çekmece Gölü’ne gerçek kayma kelam mevzusudur. Buralarda kamu binaları da var. İstanbul Üniversitesi’nin eski yerleşkesi hala kullanılıyor mu bilmiyorum, buradadır.”
Memurlar
