Dokuz Eylül Üniversitesi (DEÜ) Eğitim Fakültesi Coğrafya Eğitimi Ana Bilim Kısmı Lideri Prof. Dr. Hasan Çukur, hava ve deniz suyu sıcaklığının ortalama bedellerin üzerinde seyretmesinin sağanak, dolu, hortum ve tropik fırtına gibisi hadiseleri tetiklediğini belirtti.
AA muhabirine son periyotta yaşanan hava hadiseleri ve afetlerle ilgili kıymetlendirme yapan Prof. Dr. Çukur, deniz suyu sıcaklıklarının Antalya ve etrafında temmuz ayında en yüksek 31,7 derece, ağustos ayında da 31,6 derece olarak ölçüldüğünü söyledi.
Hava ve deniz suyu sıcaklığının artmasında “Kuzey Atlantik Salınımı”nın (KAS) olumlu olmasının en değerli etken olduğuna dikkati çeken Çukur, bu teknik terimi şöyle açıkladı:
“Afrika’nın batısında Azor adalarının bulunduğu yer, tam bir yüksek basınç alanıdır. İzlanda’nın bulunduğu taraf, alçak basınç alanıdır. Bu alçak ve yüksek basınç alanının ortalama kıymetleri var. Bu ortalamanın üzerinde olursa KAS müspet diyoruz. Genel olarak olumlu devirlerde Avrupa ılıman ve yağışlı bir kış geçirirken, Akdeniz geneli ve Anadolu kurak bir kış geçirmekte. Karşıtı KAS negatif olduğunda Avrupa, serin ve kurak bir kış, Akdeniz ve Anadolu cephesel yağışların olduğu bol yağışlı ılıman bir kış geçirmekte.”
Kuzey Atlantik Salınımının bu yıl ağustos ve eylül ayında olumlu olduğunu belirten Çukur, “Pozitifse Akdeniz çanağı ve Anadolu’ya farklı hava kütleleri gelemiyor. Gelemeyince yaprak bile kıpırdamadığı, bunaltıcı sıcakları yaşıyoruz. Afrika’nın kuzeyindeki kaidelerin bizim bulunduğumuz coğrafyaya gelmiş olması nedeniyle çok yüksek sıcaklıkları ve deniz suyu sıcaklıklarını yaşıyoruz.” dedi.
Çukur, son 20-30 yılda 5 yıllık dönemler halinde deniz suyu sıcaklığının ortalama kıymetlerine bakıldığında 1-1,5 derece artış görüldüğünü söyledi.
Anadolu’da son devirde yaşanan sel ve fırtınalara dikkati çeken Prof. Dr. Çukur, şu bilgileri verdi:
“Zeminden bir gram su buharlaştığında yaklaşık 650 kalori alıyor. Bu kadar enerjiyi atmosfere veriyoruz. Bu halde havada sıcaklık kıymetleri artınca çabucak yağış noktasına gelemiyor, birikiyor, birikiyor, aşikâr eşikleri aştığı vakit çok şiddetli sağanaklar olmaya başlıyor. Doğu Karadeniz’de ve Giresun’da gördüğümüz üzere. Bu atmosferdeki gücün fazla olmasıyla ilgili.
Hava ve deniz suyu sıcaklığının ortalama pahaların üzerinde seyretmesi, sağanak, dolu, hortum ve tropik fırtına gibisi vakaları tetikliyor. Deniz fazla ısındıkça, havayı daha da ısıtacak. Daha sıcak olan kıymetler termik alçak basıncı oluşturacak. Bu, hortumlara, ani yükselme sonucunda ‘ani orajlı’ dediğimiz sağanak ve doluya neden oluyor. Son 20 yılda dolu yağışlarında yaklaşık yüzde 500 bir artış kelam konusu. Bu türlü devam ederse dolu yağışları, seller, hortumlar ve tropik fırtınanın dozu artacak zira fazla bir güç var.”
– “Yağışlı gün sayısı azalıyor”
Çukur, yaptığı araştırmalara nazaran Karadeniz hariç Anadolu’nun genelinde yağışlı gün sayılarının azaldığını, bu durumun da yağışlı gün başına düşen yağış ölçüsünün artmasına neden olduğunu tabir etti.
Çok şiddetli sağanakların da artış eğiliminde olduğunu bildiren Çukur, bu olumsuz atmosfer hadiseleri sonucunda ağır bedeller ödememek için ormanların korunmasının kritik değerde olduğunu vurguladı.
“Orman, sahayı örttüğü için dramatik bir halde sıcaklığın artmasını, yer altı sularının çok buharlaşmasını engelliyor.” diyen Çukur, büyük kentlerde binalardan kaynaklanan ısı adalarının da hava vakalarında tesirinin bulunduğuna işaret etti.
Memurlar
