26/03/2015 tarih ve 29037 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Yönetmelik ile Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Yer Değiştirme Yönetmeliği’nin 18. unsurunda değişiklik yapılarak tıpkı unvanda aday memur olarak geçen müddetlerin, bu hizmetlerin geçirildiği yerin hizmet bölgesi çalışma mühletinden sayılacağı karara bağlanmıştır. Bununla birlikte, Yönetmelik değişikliğinin yürürlüğe girdiği tarihten evvel aday memur olarak misyon yapan memurlar hakkında uygulanıp uygulanmayacağına ait açık bir düzenlemeye yer verilmemiştir.
Birinci derece mahkemeleri ve istinaf mahkemeleri bu bahiste farklı görüşler vermişlerdir. İDDK ise bu boşluğu memur lehine yorumlamıştır:
Bu tarihten evvel birebir unvanda aday memur olarak geçen müddetlerin bölge hizmetinden sayılmayacağı tarafında kısıtlayıcı bir karar içermediği, davacıların müracaatlarının ve dava konusu süreçlerin tesis edildiği tarihte kelam konusu kararın yürürlükte olduğu dikkate alındığında, davacıların bu karardan faydalandırılarak adaylıkta geçen müddetlerinin bölge hizmetinden sayılması gerekir.
T.C. DANIŞTAY İDARİ DAVA DAİRELERİ HEYETİ
Temel No : 2020/129,
Karar No : 2020/121
BÖLGE YÖNETİM MAHKEMESİ KARARLARI ORTASINDAKİ TERSLİĞİN GİDERİLMESİ İSTEMİ HAKKINDA KARAR
I-İSTEMİN ÖZETİ: İstanbul Bölge Yönetim Mahkemesi Liderler Şurasının 30/06/2020 tarih ve E:2020/112, K:2020/112 sayılı kararıyla; vekili Av tarafından, İstanbul Bölge Yönetim Mahkemesi Birinci İdari Dava Dairesinin 07/12/2017 tarih ve E:2017/759, K:2017/806 sayılı kararı ile Gaziantep Bölge Yönetim Mahkemesi Birinci İdari Dava Dairesinin 22/10/2019 tarih ve E:2019/710, K:2019/1029 sayılı kararı ortasındaki karşıtlığın giderilmesinin istenmesi nedeniyle,
“Aykırılığın, dava konusu sürecin iptali yolundaki İstanbul Bölge Yönetim Mahkemesi Birinci İdari Dava Dairesi kararı doğrultusunda giderilmesi gerektiği” görüşüyle, 2576 sayılı Bölge Yönetim Mahkemeleri, Yönetim Mahkemeleri ve Vergi Mahkemelerinin Kuruluşu ve Misyonları Hakkında Kanun’un 3/C unsurunun 5. fıkrası uyarınca karar verilmesi için belgenin Danıştay’a gönderilmesi üzerine,
Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca, Tetkik Yargıcı’nın açıklamaları dinlendikten sonra husus ile ilgili kararlar ve yasal düzenlemeler incelenerek gereği görüşüldü:
II-AYKIRILIĞIN GİDERİLMESİ İSTEMİNE HUSUS BÖLGE YÖNETİM MAHKEMESİ KARARLARI:
A-İSTANBUL BÖLGE YÖNETİM MAHKEMESİ BİRİNCİ İDARİ DAVA DAİRESİNİN E:2017/759 SAYILI BELGESİNE HUSUS YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istemin özeti: Gümrük ve Ticaret Bölge Müdürlüğü
Havalimanı Yolcu Salonu Gümrük Müdürlüğü buyruğunda gümrük koruma memuru olarak vazife yapan davacının, 28/12/2006 – 27/02/2008 tarihleri ortasında aday memurlukta geçen hizmet mühletinin, bu hizmetin geçirildiği yerin hizmet bölgesi çalışma mühletinden sayılması istemiyle yaptığı müracaatın reddine ait 12/08/2016 tarih ve 75686787-903 sayılı sürecin iptali istenilmiştir.
İstanbul 3. Yönetim Mahkemesinin 24/05/2017 tarih ve E:2016/1643, K:2017/1431 sayılı kararının özeti:
Anayasa’nın 10. ve 128. unsurları, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 17. unsuru, Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına Ait Yönetmelik’in 30/06/2014 tarih ve 6578 sayılı Bakanlar Şurası Kararıyla değişik 22. unsuru ve 28. unsuru, 07/07/2012 tarih ve 28346 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Yer Değiştirme Yönetmeliği’nin 3. unsuru ve 26/03/2015 tarih ve 29037 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Yönetmelik ile değişik 18. hususunun 2. fıkrasında yer alan kurallar aktarılarak,
Hukuk devletinin temel unsurlarından birinin hukuksal güvenlik prensibi olduğu, tüzel güvenliğin, normların öngörülebilir olmasını, bireylerin tüm hareket ve süreçlerinde devlete itimat duyabilmesini, devletin de düzenlemelerde bu inanç hissini zedeleyici usullerden kaçınmasını ve düzenleyici süreçlerin geriye yürütülmemesini gerekli kıldığı,
Bilindiği üzere, hukukta genel kuralın, olay yahut süreçlerin o sırada yürürlükte olan hukuk kurallarına bağlı olması olduğu, literatürde, bir olaya o sırada yürürlükte olan hukuk kurallarının uygulanmasına “hemen uygulama” prensibi isminin verildiği, bir olay yahut sürece daha sonra yürürlüğe girmiş bir hukuk kuralının uygulanmasına ise “geçmişe yürüme” unsuru denildiği,
Geriye yürümezlik unsuru uyarınca, düzenleyici süreçlerin kamu faydası ve kamu sisteminin gerektirdiği, kazanılmış hakların korunması, mali haklarda iyileştirme üzere kimi ayrıksı durumlar dışında prensip olarak yürürlük tarihinden sonraki olay, süreç ve hareketlere uygulanmak üzere çıkarıldığı, bu nedenle, sonradan yürürlüğe giren düzenleyici süreçlerin geçmişe ve kesin nitelik kazanmış hukukî durumlara tesirli olmamasının hukukun genel unsurlarından olduğu,
Yönetim Hukuku ve İdari Yargılama Hukuku’nun, Ceza Hukuku’ndan farklı ve bağımsız bir hukuk kolu olması nedeniyle, farklı unsur ve uygulamaları içerdiği, bunların başında idari sürecin tesis edildiği tarihteki hukuk kurallarının ve tüzel statünün temel alınması kuralının yer aldığı,
“Lehe olan kanunun uygulanması” unsurunun Yönetim Hukuku’nda geçerli olduğuna dair mevzuatta rastgele bir karar bulunmamakla birlikte, hukuk kurallarındaki değişikliklerle bireylerin lehine bir durum oluşması yahut şahısların durumlarının iyileştirilmesi halinde, kelam konusu değişikliklerin yürürlüğe girdikten sonraki olaylara ve bireylere uygulanırken, daha evvelki kurallara tabi olan şahıslara uygulanmaması Hukuk Devleti unsuruna, eşitlik ve hakkaniyet prensiplerine uygun olmayacağından, bu prensibin Yönetim Hukuku’nda da geçerli olduğunun ve bu bağlamda Yönetim Hukuku mevzuatındaki boşluğun Ceza Hukuku mevzuatındaki kurallarla ve ancak Yönetim Hukuku’nun niteliğine uygun düştüğü ölçüde kıyasen uygulanması gerektiğinin kabulü gerektiği,
Bu durumda, Yönetmelik’te yapılan değişiklik 26/03/2015 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiş ise de, anılan kararın geriye gerçek uygulanmayacağına ait bir düzenlemeye yer verilmediği üzere lehe olan kararların uygulanmasının da hukukun genel prensiplerinden olduğu göz önüne alındığında, davacının bu karardan faydalandırılarak adaylıkta geçen müddetlerinin bölge hizmetinden sayılması gerekirken, aksi tarafta tesis edilen süreçte hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu sürecin iptaline karar verilmiştir.
İstanbul Bölge Yönetim Mahkemesi Birinci İdari Dava Dairesinin 07/12/2017 tarih ve E:2017/759, K:2017/806 sayılı kararının özeti:
İstanbul 3. Yönetim Mahkemesinin 24/05/2017 tarih ve E:2016/1643, K:2017/1431 sayılı kararının metot ve hukuka uygun olduğu, kaldırılmasını gerektiren bir neden bulunmadığı gerekçesiyle istinaf müracaatının reddine kesin olarak karar verilmiştir.
B-GAZİANTEP BÖLGE YÖNETİM MAHKEMESİ BİRİNCİ İDARİ DAVA DAİRESİNİN E:2019/710 SAYILI BELGESİNE BAHİS YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istemin özeti: Gümrük Müdürlüğü buyruğunda gümrük koruma memuru olarak vazife yapan davacının, 08/01/2013-13/02/2014 tarihleri ortasında aday memurlukta geçen hizmet müddetinin, bu hizmetin geçirildiği yerin hizmet bölgesi çalışma mühletinden sayılması istemiyle yaptığı müracaatın reddine ait 01/12/2016 tarih ve 127 sayılı sürecin iptali istenilmiştir.
Hatay 1. Yönetim Mahkemesinin 08/11/2018 tarih ve E:2017/1993, K:2018/1263 sayılı kararının özeti:
Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına Ait Yönetmelik’in 30/06/2014 tarih ve 6578 sayılı Bakanlar Konseyi Kararıyla değişik 22. unsuru ve 28. hususu, 07/07/2012 tarih ve 28346 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Yer Değiştirme Yönetmeliği’nin 3. hususu ve 26/03/2015 tarih ve 29037 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Yönetmelik ile değişik 18. hususunun 2. fıkrasında yer alan kurallar aktarılarak,
Genel Yönetmelik olan ve birebir vakitte Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Yer Değiştirme Yönetmeliği’ne destek olan Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına Ait Yönetmelik’te 16/08/2014 tarihinde yapılan düzenleme ile aday memurlukta geçen mühletlerin bölge hizmetinden sayılacağının belirtildiği, bu genel düzenlemeye uygun olarak düzenleme yapma ve misyonda bulunan memurların geçmiş hizmetlerinin nasıl değerlendirileceğini belirleme konusunun da özel yönetmeliklere bırakıldığı,
Buna nazaran, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Yer Değiştirme Yönetmeliği’nde 26/03/2015 tarihinde yapılan değişiklik ile bu tarihten sonra aday memur olarak vazifeye başlayanların vazife müddetlerinin bölge hizmetinden sayılacağının belirtildiği, yapılan bu değişikliğin daha evvel kurumda vazifeye başlayan ve hala misyon yapmakta olan öteki çalışanları da kapsayacağına ait süreksiz bir düzenlemeye yer verilmediği,
Bu durumda, 08/01/2013 – 13/02/2014 tarihleri ortasında aday memur olarak misyon yapan davacının, anılan Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği 26/03/2015 tarihinden evvel aday memurlukta geçen hizmet müddetlerinin bölge hizmetinden sayılmasına imkan bulunmaması karşısında, bu mühletin bölge hizmetinden sayılması istemiyle yapılan müracaatın reddine ait dava konusu süreçte hukuka karşıtlık bulunmadığı,
Öteki yandan, genel düzenleyici süreçlerin düzenleme yapılan tarihten itibaren uygulanmaya başlayacağı ve geriye yürümemesinin genel kural olduğu, fakat kural koyucu tarafından süreksiz unsur düzenlemeleri ile kapsamın genişletilmesi halinde, bu değişikliğin geriye tesirli olabileceği göz önüne alındığında, kelam konusu düzenlemenin lehe olduğu kabulünden hareket etmenin genel hukuk prensibine alışılmamış olacağı anlaşıldığından, davacının lehe düzenlemenin uygulanması istikametindeki argümanının yerinde görülmediği,
Gerçekten Gaziantep Bölge Yönetim Mahkemesi Birinci İdari Dava Dairesinin 11/10/2017 tarih ve E:2017/1143, K:2017/1058 sayılı kararının da bu istikamette olduğu gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Gaziantep Bölge Yönetim Mahkemesi Birinci İdari Dava Dairesinin 22/10/2019 tarih ve E:2019/710, K:2019/1029 sayılı kararının özeti:
Hatay 1. Yönetim Mahkemesinin 08/11/2018 tarih ve E:2017/1993, K:2018/1263 sayılı kararının yöntem ve hukuka uygun olduğu, kaldırılmasını gerektiren bir neden bulunmadığı gerekçesiyle istinaf müracaatının reddine kesin olarak karar verilmiştir.
III-İNCELEME VE MÜNASEBET:
MADDİ OLAY:
Gümrük koruma memuru olarak vazife yapan davacılar tarafından, 07/07/2012 tarih ve 28346 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Yer Değiştirme Yönetmeliği’nin 18. hususunda yapılan değişikliğin yürürlüğe girdiği 26/03/2015 tarihinden evvel aday memurlukta geçen hizmet müddetlerinin, bu hizmetlerin geçirildiği yerin hizmet bölgesi çalışma müddetinden sayılması istemiyle yapılan müracaatlar üzerine tesis edilen süreçlere karşı açılan davalarda verilen farklı nitelikteki kararların mutlaklaşması üzerine incelenen tersliğin oluştuğu görülmüştür.
İLGİLİ MEVZUAT:
1-Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına Ait Yönetmelik:
Bölge Hizmetinden Sayılacak Müddetler
Husus 22 – (Değişik: 30/6/2014-2014/6578 K.)
Memurun takımının bulunduğu yerin bölge hizmetinden sayılacak müddetler aşağıda gösterilmiştir.
a)657 sayılı Kanunun 102 nci, 103 üncü ve 104 üncü hususlarında öngörülen müsaadelerin tamamı ile 105 inci unsuru mucibince verilen müsaadelerin toplamının altı ayı geçmeyen kısmı.
b)Görevden uzaklaştırılan ve vazifeleri ile ilgili olsun yahut olmasın rastgele bir hatadan tutuklanan yahut gözaltına alınan memurların 657 sayılı Kanunun 143 üncü hususunda sayılan durumların gerçekleşmesi halinde bu mühletlerin tamamı.
c)Yılda toplam 90 günü geçmeyen süreksiz vazife müddetleri.
d)Hizmet içi eğitimde başarılı geçen müddetlerin tamamı.
Yılda toplam 90 günü aşan süreksiz vazife mühletleri, birebir unvanda aday memur olarak geçen mühletler ile diğer yerdeki bir misyonun 657 sayılı Kanunun 86 ncı unsuru uyarınca memura vekaleten gördürülmesi halinde bu müddetlerin tamamı geçirildiği yerin bölge hizmetinden sayılır.
Süreksiz Husus 5 – (Ek: 30/6/2014-2014/6578 K.)
Kamu kurum ve kuruluşları bu hususun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren altı ay içinde yönetmeliklerini bu Yönetmeliğe uygun hale getirirler. Bu müddet içerisinde kamu kurum ve kuruluşlarının yönetmeliklerinin bu Yönetmeliğe muhalif olmayan kararlarının uygulanmasına devam edilir.
2-07/07/2012 tarih ve 28346 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Yer Değiştirme Yönetmeliği:
Bölge hizmetinden sayılacak mühletler
HUSUS 18 -(Değişik:RG-26/3/2015-29307)
(1)Memurun takımının bulunduğu yerin bölge hizmetinden sayılacak mühletler aşağıda gösterilmiştir.
a)657 sayılı Kanunun 102 nci, 103 üncü ve 104 üncü hususlarında öngörülen müsaadelerin tamamı ile 105 inci hususu mucibince verilen müsaadelerin bölge hizmet mühletinin toplam altı ayı geçmeyen kısmı,
b)Aynı hizmet bölgesi içinde yapılan naklen atamalarda eski misyonundan ayrılış ve yeni vazifesine başlayış tarihleri ortasında geçen müddetler,
c)Görevden uzaklaştırılan ve vazifesi ile ilgili olsun yahut olmasın rastgele bir cürümden tutuklanan yahut gözaltına alınan memurların, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 143 üncü hususunda sayılan durumların gerçekleşmesi halinde bu mühletlerin tamamı,
ç) Hizmet bölgesi dışında geçirilen, yılda toplam 90 günü geçmeyen süreksiz misyon müddetleri,
d)Hizmet içi eğitimde başarılı geçen müddetler, kurs, (Ek ibare:RG-4/6/2016-29732) staj, konferans, seminer ve toplantılarda geçen müddetler.
e)(Ek:RG-4/6/2016-29732) Yılda toplam 90 günü geçmeyen, yurtdışına yapılan süreksiz görevlendirme mühletleri.
(2Aşağıda gösterilen müddetlerin tamamı, bu hizmetlerin geçirildiği yerin hizmet bölgesi çalışma müddetinden sayılır.
a)Yılda toplam 90 günü aşan süreksiz vazife müddetleri,
b)Aynı unvanda aday memur olarak geçen müddetler,
c)Başka yerdeki bir misyonun vekaleten gördürülmesi halinde bu müddetlerin tamamı,
ç) Yer değiştirmeye tabi bir çalışanın, hizmet bölgesi dışında yer değiştirmeye tabi olmayan bir misyonu süreksiz olarak yahut vekaleten yürütmesi halinde, bu halde geçen hizmet müddetleri,
d)Yer değiştirmeye tabi olmayan bir işçinin, yer değiştirmeye tabi bir misyonu süreksiz olarak yahut vekaleten yürütmesi halinde, bu halde geçen hizmet mühletleri,
e)Türkiye ve Orta Doğu Amme Yönetimi Enstitüsünde geçen müddetlerin tamamı.
3-2576 sayılı Bölge Yönetim Mahkemeleri, Yönetim Mahkemeleri ve Vergi Mahkemelerinin Kuruluşu ve Misyonları Hakkında Kanun:
Bölge yönetim mahkemesi liderler konseyi:
Unsur 3/C- (Ek: 18/6/2014-6545/6 md.)
…
4.Bölge yönetim mahkemesi liderler heyetinin vazifeleri şunlardır:
…
c) Emsal olaylarda, bölge yönetim mahkemesi dairelerince verilen kesin nitelikteki kararlar ortasında yahut farklı bölge yönetim mahkemeleri dairelerince verilen kesin nitelikteki kararlar ortasında karşıtlık yahut uyuşmazlık bulunması halinde; resen yahut ilgili bölge yönetim mahkemesi dairelerinin ya da istinaf yoluna başvurma hakkı bulunanların bu tersliğin yahut uyuşmazlığın giderilmesini gerekçeli olarak istemeleri üzerine, istemin uygun görülmesi halinde kendi görüşlerini de ekleyerek Danıştaydan bu mevzuda karar verilmesini istemek. …
5.(Değişik:17/10/2019-7188/7 md.) Dördüncü fıkranın (c) bendine nazaran yapılacak istemler, konusuna nazaran İdari yahut Vergi Dava Daireleri Şurasına iletilir. İlgili dava daireleri kurulunca üç ay içinde karar verilir. Terslik yahut uyuşmazlığın giderilmesine ait olarak bu fıkra uyarınca verilen kararlar mutlaktır.
HUKUKSAL KIYMETLENDİRME:
26/03/2015 tarih ve 29037 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Yönetmelik ile Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Yer Değiştirme Yönetmeliği’nin 18. hususunda değişiklik yapılarak birebir unvanda aday memur olarak geçen mühletlerin, bu hizmetlerin geçirildiği yerin hizmet bölgesi çalışma müddetinden sayılacağı karara bağlanmıştır. Bununla birlikte, Yönetmelik değişikliğinin yürürlüğe girdiği tarihten evvel aday memur olarak vazife yapan memurlar hakkında uygulanıp uygulanmayacağına ait açık bir düzenlemeye yer verilmediği görülmektedir.
Bu durumda, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Yer Değiştirme Yönetmeliği’nin 18. hususunda yapılan değişikliğin 26/03/2015 tarih ve 29037 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdiği, anılan Yönetmelik değişikliğinin, bu tarihten evvel tıpkı unvanda aday memur olarak geçen müddetlerin bölge hizmetinden sayılmayacağı istikametinde kısıtlayıcı bir karar içermediği, davacıların müracaatlarının ve dava konusu süreçlerin tesis edildiği tarihte kelam konusu kararın yürürlükte olduğu dikkate alındığında, davacıların bu karardan faydalandırılarak adaylıkta geçen müddetlerinin bölge hizmetinden sayılması gerekirken, aksi tarafta tesis edilen dava konusu süreçlerde hukuka uygunluk bulunmamaktadır.
IV-SONUÇ:
Açıklanan nedenlerle, tersliğin üstte belirtilen münasebet ile dava konusu sürecin iptali doğrultusunda giderilmesine, kesin olarak, 19/10/2020 tarihinde oybirliği ile karar verildi.
Memurlar
