FATİH Sultan Mehmet Han’ın, ilelebed cami olarak kullanılması iradesi ile gelecek nesillere vakfettiği Ayasofya’nın statüsü hakkındaki tarihi karara imza atan Danıştay 10. Daire Lideri Yılmaz Akçil, kuvvetli sürecin dönüm noktalarını SABAH’tan Okan Müderrisoğlu’na anlattı.
– 30 yıllık birikimimizle büsbütün hukuksal kıymetlendirme yaptık. Vakıf mevzuatını, Fatih’in vakıf senedini, UNESCO Mukavelesi’ni, AİHM, Anayasa Duruşması ve Yargıtay içtihatları ile Danıştay’ın müktesebatını dikkate alarak son karara vardık.
– Vakıf mallarının maliki devlet değil, vakıfların bizatihi kendisidir. Devlet, vakıf mallarının emeline münasebetli tasarrufunun emanetçisi konumundadır. Ayasofya, Fatih Sultan Mehmet Han Vakfı’na ilişkin taşınmaz ve hayrat statüsündedir. Vakfedenin, taşınmazın ilelebed cami olarak kullanılması yanındaki iradesi esastır. Vakıf hukukunda, vakfedenin iradesi hilafına yapılan iş ve süreçlerde vakit aşımının işlemeyeceği açıktır.
– Danıştay’da daha evvel vakıfların statüsü, Fatih’in vakıf senedindeki tahsis gayesine karşıtlık istikameti ile ilgili bir karar kurulmamış. Daire olarak bizler, 1934 yılındaki Bakanlar Şurası kararının esastan incelemesini yaparak kapsamlı bir türel sonuca varmış olduk.
– Anayasa Duruşması, vakıflar için “Kökü, İslam hukukuna dayanan, temelinde vakfedenlerin iradesi bulunan, bir toplumsal yardım kurumu” tanımlaması yapıyor. Bir mülkün, hak ve gelirlerinin hususî mülkiyetten çıkarılarak kamu yararına tahsis edilmesi durumuna işaret ediyor. Yargıtay içtihadı ise Osmanlı periyodu hukukçularının tahlillerine atıfta bulunarak vakfedilen malın ve menfaatinin, Allah’ın kullarının olduğunu, vakfedenin iradesinin esas kabul edilmesi gerektiğini kayda geçiriyor.
– UNESCO ahdinde, Ayasofya’nın tasarrufunun iç hukukumuza nazaran belirlenmesinin önünde mani oluşum eden bir karar yok.
– Avrupa İnsan Hakları Mukavelesi vakıfların statülerini, sahip oldukları hakları teminat altına almayı önemsemiş.
Memurlar
